V. Q. QƏDĠrov
Yüklə 218,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
37 AbĢeron çöküntüləri Göyçay, Qaraməryəm, Qarakəlli və d. strukturlarda 970 m qalınlığa qədər inkiĢaf etmiĢ, qumlu gillər, gillər, qumdaĢları, çaqıllı konqlomeratlarla təmsil olunmuĢdur. Bü- tün Acınohur zonasında bu çöküntülərin sıxlığı 2220-2260 kq/m 3 həddində dəyiĢir, məsaməliyi isə 15 % -dən çoxdur. Dördüncü dövr çöküntüləri depressiyanın bütün sahələrində iĢtirak edir, çaqıllar, qumlar, qumdaĢları, gil qırıntıları, mergellər- dən təĢkil olunub. Sıxlığı 2180-2280 kq/m 3 , məsaməliyi 15 %-dir. 2.4. AĢağı Kür çökəkliyi Bu çökəklik Ģimal-Ģimal-Ģərqdən Ləngəbiz-Ələt qalxım zonası ilə sərhədlənir. Qərbdə və cənub-qərbdə Kürdəmir-Sabirabad və Biləsuvar-Qaradonlu qalxım zonasına söykənir, Ģərq-cənub-Ģərqdə isə Xəzər dənizinə qədər davam edir. Bu çökəkliyin geoloji kəsiliĢində, quyularla Məhsuldar Qat- Dördüncü dövr çöküntüləri açılmıĢdır. Məhsuldar Qat çöküntüləri Padar, Qərbi Qarasu, Qarabağlı, Neftçala, Kürsəngi və d. sahələrdə açılmıĢdır. Bu çöküntülərin açılma dərinliyi böyük intervalda (100- 4000 m) dəyiĢir, açılmıĢ qalınlığı isə bəzi sahələrdə 3000 m və daha böyükdür (məs. Babazənən, 45 saylı quyu). Məhsuldar Qat çöküntüləri gilli-qumlu layların növbələĢmə- sindən, alevrit, alevrolit, qumdaĢlarından təĢkil olunmuĢdur. Süxur- ların baĢlanğıc sıxlığı böyük olub 2040 kq/m 3 -dir, məsaməlik isə 12-15 % təĢkil edir [50]. Ağcagil çöküntüləri demək olar ki, bütün sahələrdə açılmıĢdır. Təxminən 400 m qalınlığa malik olan bu kompleks gil, qum, qumdaĢlarının növbələĢməsindən ibarətdir. Bu çöküntülərin baĢlanğıc sıxlığı az olub 1800 kq/m 3 , məsaməliyi isə 17 %-dir. 1500 m-ə qədər qalınlığa malik olan AbĢeron çöküntüləri gil, qum, qumdaĢı və alevrolitlərin növbələĢməsindən təĢkil olunub. 38 Çöküntülərin baĢlanğıc sıxlığı 1740 kq/m 3 , məsaməliyi 20%-dir. Dördüncü dövr çöküntüləri gil və qumların növbələĢməsindən təĢ- kil olunub, 900 m qalınlığa malikdir.Bu çöküntülərin baĢlanğıc sıx- lığı altda yatan AbĢeron-Ağcagil çöküntülərinin sıxlığından böyük olub, 1840 kq/m 3 -a çatır. Məsaməlik isə ≈24 %-dir (cədvəl 2.6). Cədvəl 2.6 AĢağı Kür çökəkliyinin litoloji-petrofiziki xüsusiyyətləri Çöküntülərin yaĢı Ġndekslər Litologiya Qalınlıq, m Sıxlıq min.- max., kq/m 3 Məsamə- lik, % Dördüncü dövr Q Gillər,qumlar 900 1840- 2130 24 AbĢeron (üst + orta + alt) Q 1 ab Gillər, qumlar, qumdaĢları, alevrolitlər 1500 1740- 2190 20 Ağcagil N 2 2 ağ Gillər, qumlar, qumdaĢları 400 1800- 2340 17 Məhsuldar Qat N 2 1 b Gillər,qumlar, alevrit, alevrolit, qumdaĢları >3000 1970- 2490 12-15 Dördüncü dövr, AbĢeron-Ağcagil, Məhsuldar Qat çöküntüləri- nin sıxlıq xüsusiyyətlərinin analizi aparılarkən AbĢeron-Ağcagil çöküntülərinin sıxlığının (1700 kq/m 3 ) Dördüncü dövr və MQ çöküntülərinin sıxlığından ( 1870 kq/m 3 və 2040 kq/m 3 ) az olduğu, göstərilmiĢdir [50]. Göründüyü kimi, MQ çöküntülərində sıxlıq 39 artımı 300 kq/m 3 -dən çoxdur. Bu isə Orta Kür çökəkliyində üst Tə- baĢir çöküntülərindəki izafi sıxlıq qədərdir. Digər ədəbiyyat (Rzabəyov Z., 1961) məlumatında Küryanı vilayətin ayrı-ayrı sahələrindən (MiĢovdağ, Kürovdağ, Qalmaz, Kürsəngi, Babazənən, Durovdağ, Hamamdağ, Xara-zirə adası, Yanar tava, Kür bankası, Aran dəniz və s.) götürülmüĢ gilli süxur nümunələrinin analizi isə MQ çöküntülərində sıxlıq artımının yük- sək olmadığını göstərir (cədvəl 2.7 ). AĢağı Kür çökəkliyinin kəsi- liĢində iĢtirak edən süxurlar kompleksinin ümumiləĢdirilmiĢ lito- loji-petrofiziki xüsusiyyətlərinin analizi də bunu söyləməyə əsas verir (cədvəl 2.6). Göründüyü kimi, AbĢeron və Ağcagil çöküntüləri heç də Dör- düncü dövr çöküntülərindən az sıxlığa malik deyil. Göstərilən sahə- lərdə ayrı-ayrı çöküntü komplekslərinin orta sıxlığını və sıxlıq ar- tımlarını əks etdirən 2.8 cədvəlindən isə görünür ki, yalnız Sarıcal- lar, Daykənd, Padar sahələrində Ağcagil və MQ çöküntülərində uyğun olaraq 200 kq/m 3 və 130 kq/m 3 sıxlıq artımı qeyd olunur. AĢağı Kür çökəkliyinin digər sahələrində, eləcə də, dəniz akvatoriyası sahələrində Ağcagil və MQ çöküntülərində orta sıxlıq artımı uyğun olaraq 20 kq/m 3 və 100 kq/m 3 qədərdir (cədvəl 2.8). Bu araĢdırmadan aydın olur ki, AĢağı Kür çökıkliyini əhatə edən sahələrdə MQ çöküntülərində sıxlıq artımı (100-130) kq/m 3 təĢkil edir. 40 Cədvəl 2.7 AĢağı Kür çökəkliyində gillərin orta sıxlığı (kq/m 3 ) * Sahələr Strati- qrafiya B ulla ad ası Ham am dağ MiĢo vd ağ Qalm az Kü rs əngi Yan ar tav a Kü r ban kası Kü ro vd ağ B ab az ən ən Du ro vd ağ Sar ıcallar Day k ənd Pad ar Sıxlı- ğın orta qiymə- ti Dördüncü dövr 1810 - 1900 1950 1860 - - - 1840 1840 - - 2130 1900 Ab Ģer on Üst 1940 - 1980 1950 - - - 1910 1900 - - 2090 2080 1980 Orta 1940 - 1980 1950 - - - - 1900 - 2020 2090 2080 1990 Alt 1940 - 2070 2130 - 1850 1740 - 1900 - 2111 2190 2080 2000 Ağcagil 2070 - - - - 1850 1800 - 2100 - 2220 2300 2340 2100 Məhsuldar Qat 2090 2070 - - - 2070 1970 - 2180 - 2350 - 2490 2150 * - məlumatlar hesabatdan (Rzabəyov Z., 1961,”KəĢfiyyatgeofizika” Ġdarəsi) götürülmüĢdür. 40 Yüklə 218,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|