Va ijtimoiy geografiyasi

issiqlik elektr markazi (IEM)
deb ataladi. 
Ularda elektr energiya ishlab chiqarish jarayonida hosil bo‘l gan issiq suvdan 
issiqxonalarni, binolarni isitishda va boshqa ishlab chiqarish ehtiyojlarida 
Yoqilg‘i
IES 
Iste’molchi 
Yoqilg‘i 
IES
Iste’molchi
(
Asoslang! 
Nega shunday
?)
24-rasm.
Talimarjon IES.
2 – Geografi ya, 8-sinf.
.

---

34
foydalaniladi. Lekin issiq suv 20 km dan olis masofada sovib qoladi. Shu 
sababli IEMlar yirik korxonalar yaqinida va yirik shaharlardagina quriladi. 
O‘zbekistonda Farg‘ona, Muborak va Toshkent IEMlari mavjud. 
Gidroelektrostansiyalar
(GES)da ener giya ishlab chiqarish tabiiy suv oqimi 
kuchiga asoslanadi. GESlar ishlab chiqargan elektr energiyaning tannarxi arzon 
bo‘ladi (quvvati teng bo‘lgan IESlardagidan 4 barobar arzon). Tog‘ daryolariga 
qurilgan GESlarda eng arzon elektr energiya ishlab chiqa rilmoqda.
O‘zbekistonda suv quvvati man ba larining mavjudligi va ayni vaqtda issiqlik 
elektr stansiyasida ishlatishga yo qi lg‘i bo‘lmaganidan dastlab, asosan, GESlar 
qurilgan. Mamla katimizda birinchi GES 1926-yili Bo‘zsuv kanalida qurildi. 
Keyinchalik qurilgan Xishrav, Tuyamo‘yin, Farhod, Xo‘jakent GESlari mam-
lakat sanoatining rivojlanishida mu him ahamiyat kasb etgan. O‘zbe kiston da 
GES qurish bilan bir yo‘la elektr energiya ishlab chiqarish, yerlarni su g‘orish, 
xo‘jaliklarni suv bilan ta’ minlash, baliqchilikni rivojlan tirish imko niyatlari 
yaraladi.
Tezoqar daryolarda GESlarni bir-biriga yaqin qurish mumkin. Natijada 
Chirchiq – Bo‘zsuv energetika in shootidagi singari GESlar kaskadi (pog‘onasi) 
shakllanadi. Bu kaskad GESlar soniga (19 ta) ko‘ra jahonda oldingi o‘rinlardan 
birini egallaydi (25-rasm). 
O‘zbekistondagi issiqlik elektrostansiyalar va gidroelektrostansiyalarning