Va ijtimoiy geografiyasi

Quvvati 1000 MW dan katta IESlar:
Quvvati 1000 MW dan kichik IESlar:
GESlar:
Asosiy elektr uzatkich liniyalari
Mo‘ynoq
Qo‘ng‘iroq Jomboy
Taxtako‘pir
Nukus
Gurlan
Urganch
Beruniy
Xiva
Pitnak
Uzunquduq
Uchquduq
Utemurot
Tomdibuloq
Zarafshon
Boymurot
Shofirkon
Jondor
Buxoro
Qorako‘l
Qarshi
Karashina
Talimarjon
Denov
Sherobod
Termiz
Shahrisabz
Samarqand
Navoiy
Zarkent
Jizzax
Chinoz
Guliston
Qo‘qon
Farg‘ona
Andijon
Namangan
TOSHKENT
4
2
3
5
6
7
8
9
10
1
11
14
13
12
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
1–Toshkent
2–Yangi Angren
3–Sirdaryo
4–Navoiy
5–Talimarjon
6–Angren
7–Farg‘ona
8–Muborak
9–Taxiatosh
10–Chorvoq
11–Xo‘jakent
12–G‘azalkent
13–3-Quyi Bo‘zsuv
14–4-Quyi Bo‘zsuv
15–Uchqo‘rg‘on
16–Xonobod
17–Buloqboshi
18–Shirmonbuloq
19–Shohimardon
20–Farhod
21–
22–Irtijor
23–Kattaqo‘rg‘on
24–Muborak
25–Tuyamo‘yin
To‘palong
0
100 km
ELEKTROENERGETIKA
12-dars
12-dars
8-dars mavzusidan el
е
ktr oener g
е
tikaning yalpi san
о
at mahsul
о
tidagi 
salm
о
g‘ini aniqlang.
Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish uchun elektr energiya ishlab chiqa-
rishni boshqa tarmoqlarga qaraganda tezroq o‘stirish lozim. 
Mamlakatda ishlab chiqarilayotgan elektr energiyaning 
90 foizini
 
issiqlik elektrostansiya
(
IES)lari
bermoqda. 
O‘zbekistonda Toshkent, Yangi Angren, Sirdaryo, Navoiy, Talimarjon kabi 
yirik IESlari mav jud (23-rasm). IES ancha tez va arzon quriladi. Iqtisodiyot 
uchun elektr energiya tannarxining past bo‘lishi muhimdir. Elektr energiya-
ning tannarxi, avvalo, elektr stansiyalarda ishlatiladigan yoqilg‘ini qazib olish 
va tashib keltirish xarajatlariga bog‘liq. Shuning uchun elektr stansiya qurish 
uchun joy tanlanayotganda yoqilg‘ini tashib kelishga va elektr energiyani uzatib 
berishga ketadigan xarajatlar qiyoslab ko‘riladi.

---

33
Agar yoqilg‘ini tashib kelish xarajati elektr energiyani uzatish xarajatidan 
ortiq bo‘lsa, elektr stansiyani yoqilg‘i manbayiga yaqin joyda qurish, agar 
energiyani uzatish qimmatga tushsa, uni iste’molchiga yaqin joyda qurish 
foydalidir (chizmaga qarang).
Elektr energiyani uzatish masofasi fan-texnika rivojlanishi bilan yil sayin 
uzayib bormoqda. Elektr energiyaning simlar orqali uzatilishi uning afzalliklari-
dan biridir. Iqtisodiyotning hamma jabhalarida elektr energiyadan foydalanilishi 
elektr energiyaning ikkinchi muhim afzalligidir. Mahalliy yoqilg‘idan keng 
foydalanish mumkinligi uchinchi afzallik va nihoyat elektr energiyani qudratli 
elektr stansiyalarda ishlab chiqarish imkoniyati to‘rtinchi afzallikdir. 
Angren va Yangi Angren IESlarini ko‘mir koni yaqinida joylashtirilganligi 
nimani anglatadi?
Elektr energiya juda ko‘p iste’-
mol qilinadigan joylarda elektr 
stansiyalar boshqa joylardan kel-
tiriladigan yoqilg‘iga mo‘ljallab 
quriladi. IESlarning juda ulkanlari 
boshqa viloyatlarni ham elektr 
bilan ta’minlaydi. 
Birgina Sirdaryo IESning o‘zi 
yiliga 13 mlrd kW soat elektr 
energiya beradi. Istiqlol yillarida 
Qashqa daryo viloyatida quvvati 
3,2 mln kW bo‘lgan Tali marjon 
I E S i n i n g 8 0 0 M W l i b i r i n c h i 
blokining ishga tushirilishi tizimdagi ulkan loyihalardan biri sifatida e’tirof 
etildi (24-rasm).
Ko‘pchilik IESlar elektr ener giya bilan bir vaqtda issiqlik ener giyasi ham 
ishlab chiqaradi.
Bir vaqtda issiqlik ener giyasi ham ishlab chiqaradigan elektr stansiya