94
barmaqlarının sümük tək möhkəmliyi onlara toxun-
madan da duyulurdu. Bunu duymağa təmas lazım de-
yil ki, elə heyran bir baxış da yetərdi. Barmağındakı
iri firuzə qaşlı gümüş üzük isə incə yar belinə dolan-
mış kəməri xatırladırdı.
“Nənəmdən qalmadı”. Pərtliyə bənzər bir duyğu
içimdən elə sürətlə gəlib keçdi ki, düz-əməlli kəsdirə
bilmədim. Barmaqlarına baxdığımı görübmüş. Gör-
məyinə görmüşdü, necə baxdığımı da duymuşdumu?
Durub fincanlara yenə qəhvə süzmək üçün mətbə-
xə keçəndə anladım ki, məni heyran edən tək bu insan,
onun bu əlləri, bu barmaqlar deyil, həm də cürbəcür
çərçivədən boylanan kişi, qadın, uşaq, qoca, at belində,
çəmənlikdə, fotostudiyada, ayaqüstü, oturulu, uzanılı,
ciddi, şən, tək, birgə, ağ-qara, sarımtıl şəkillər arasında-
kı bir cüt gözdü. Ürkək baxışlı mələksima bir qız...
Bəlkə də, əlli il əvvəl çəkilmiş bu şəkil Hollivu-
dun ilk dövrlərindəki qadın aktrisalarının retro foto-
larına bənzəyirdi. İnqrid Berqmanın “Kasablanka”
filmindəki canalan çöhrəsini xatırlayırsanmı? Bax,
elə o idi. Bu, məsum bir qızın sevdiyi oğlandan sevgi
etirafı eşitdiyi günün ilk yuxusuz gecə yaşantılarının
çöhrəsində çiçəkləyən sevincinin əksi idi. İlahi, bu
gözəlliyi yaratmaqda qəsdin nəymiş?
***
Həmin gecə söhbətimiz xeyli çəkdi. Saatın əq-
rəbləri zamanı sürüyüb səhər 4-ə çatdıranda məni
söhbətə tutduğundan narahat oldu, səhər tez duraca-
ğımı yəqin eləyib yatmamı istədi. Mənimsə günorta-
95
yacan heç bir işim yox idi. Yuxuya da elə xəyal labi-
rintində azaraq getdim.
... Yuxudan royal səsinə oyandım. Kimsə bir mu-
siqinin eyni yerindən başlayır, çalır, çalır, çaşır, daya-
nır, təkrar həmin yerdən davam edirdi. Tez-tez kəsilsə
də, pauzalar arası çalğı füsunkar bir əsərdən xəbər ve-
rirdi. Sonra səs tamam kəsildi. Amma hüzur çox sür-
mədi, bu dəfə sükutu royalın səsi bir başqa cür pozdu.
Ecazkar səsə bir sıçrayışla qalxdım. Qapını azca
araladım. Çalan o idi. Görünür, uzun barmaqları ro-
yal dillərinin dilini yaxşı bilirdi, sevgili əli kimi tu-
marlayıb ram eləmişdi. Bu təmasdan doğan qığılcım
insan qəlbinin ən qaranlıq guşəsini belə işıqlandır-
maq gücündəydi, inan. Qəfil aydınlıq bir qəlbin baş-
qa bir könülə uzanan tellərini diksindirir, utancaq
hisdən bu saat qopacaqmış kimi əsdirirdi. Köhnə,
nimdaş, illərin kədərini canına çəkibmiş kimi rəngi
qaralmış, lakin bir andaca gənclik həvəsi ilə alovla-
nan, yeni tapdığı eşqə təkrar doğuş ümidi ilə can atan
qocaya bənzəyən bu royal o səsi necə çıxarırdı, o
ehtizaza necə gəlirdi? Royalı kimi özü də qürurlu gö-
rünən 70 yaşlı qadındanmı? Sanki o, royalı çalmırdı,
onunla qol-boyun idi, sevişirdilər…
Ona yandan baxırdım. Bədəni at belindəymiş ki-
mi işvəkar titrəyişdəydi. Saçları dağılmışdı, ta ax-
şamkı tək tumarlı deyildi. Sifəti uzanmışdı, boynu
sanki boğaz qırışlarını gizlətmək üçün çiyinlərinə
batmışdı. Otağın divarlarında saysız-hesabsız çərçi-
vələrdən boylanan fotolardakılar böyük bir konsert
salonunun tamaşaçılarıydı elə bil. İlahi musiqiyə do-
96
nub qalmışdılar. “İnqrid Berqman” da donmuşdu,
aralı qapı dalından gah ona, gah da konsert çıxarana
baxan oğlan da heykəlləşmişdi. Donmayan tək o idi.
“Qadın bədəni skripka kimidi, onu səsləndirmək
üçün gərək əla çalğıçı olasan!” Cerom Selincer, sənin
bu sözlərin çox dəqiqdir, amma bu dəfə royal özü
qadın bədənini dilləndirirdi!..
Musiqini bitirib üzünü yanındakı qızcığaza tut-
du. Yazıq qız onun açdığı dəsgaha heyran qalmışdı.
Qapını açıb sehrli otağa girdim. Çevrilib, “Bağışla-
yın, sizi oyatdıq, hər gün 12-də şagirdlərim gəlir”
dedi. Saata baxdım, birə qalırdı…
***
... Növbəti gecə əvvəlkinin davamıydı elə bil.
Onunla birlikdə olmaqdan, danışdırıb tamaşasına
durmaqdan dərkolunmaz zövq alırdım. Ovqatıma
otağın üçüncü sakini – divardakı “İnqrid Berqman”
da xüsusi rəng qatırdı. Baxışlarımın divardakı şəkil-
lərdən birinə tez-tez zilləndiyindən duyuq düşmüşdü.
Deyəsən, elə hansı şəklə baxdığımı da hiss eləmişdi.
Bəlkə də, ona görə məni şəkillərlə tanış edəndə
“İnqrid Berqman”ımın üstünə gəlmədi: “Bu, atamdı,
həkim idi. Bu, nənəmin cavanlığıdı – bu üzüyü mənə
bağışlayan nənəmin. Bu, mənəm - üç yaşındayam.
Burdakılar babamın külfətidi, görürsünüz nə çoxdu-
lar? Ta belə ailə şəkilləri çəkdirən yoxdu heç.
Bu isə Paracanovdu. Vurulmuşdu mənə. Tanıyırsı-
nızmı onu? Yerlinizdi. Qafqaz təkcə qəddar bolşeviklər
yetişdirməyib, dünyaya belə sənətkarlar da bəxş edib.
97
Qafqazlıları sevirəm. Sizdə azadlıq ruhu güclüdür. Çox
şeyi itirsəniz də, ruhunuzu qoruya bilmisiniz. Paraca-
novla burda, bu otaqda uzun-uzun söhbətlər edərdik.
60-cı illərdə başı çox çəkdi onun. 139 intellektual Brej-
nevə siyasi məhkəmə proseslərinin dayandırılması tələ-
bi ilə etiraz məktubu yollamışdı. Onun imzası birinciy-
di. Elə buna görə çox çək-çevir elədilər, tutdular da.
Maraqlı adamıydı. Dahiydi. Onun filmlərinə baxmısı-
nızmı?” “Aşıq Qərib”i görmüşəm” dedim.
Konyak qədəhini qaldırdıq, “Kiyev veçernıy”
qutusundan adama bir şokolad götürdük, başı ilə işa-
rə elədi, sağlıqsız-zadsız içdik.
Sergey Paracanovun şərəfinə içdiyinə şübhə yox
idi. Mənisə anlamadığım hislər bürümüşdü. Nə edəcə-
yimi, nə deyəcəyimi bilmirdim. Özümü saxlamayıb “O,
ermənidi” dedim, “Ermənilər bizim düşmənimizdi”.
Uzun, sicilləmə dastan açdım. Az qala bütöv bir tarix
danışdım. Dağıdılan şəhərimdən, evimdən danışdım.
Çəkdiyimiz zillətdən danışdım. Göz qırpmadan, nəfəs
dərmədən qulaq asdı, hövsələylə dinləməyinin səbəbi
söhbətin maraqdan çox, onun tərbiyəsindən gəldiyini
susanda bildim. “Paracanov belə eləməzdi” – deyib
yatmaq vaxtına işarə kimi ayağa qalxdı.
***
... Növbəti axşam evə əlidolu gəldim; xeyli şirniy-
yat, quru meyvə almışdım. Konyak da vardı, elə axşam
içdiyimizdən – “Krım” konyakı. Yenə onun xəfif
təbəssümü, isti baxışları, məhrəm qayğısı, nəvaziş dolu
aurası... yenə “İnqrid Berqman”ın cazibəli çöhrəsi...
Dostları ilə paylaş: |