Vahid qazi
Yüklə 4,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
82 Bonner söhbəti yavaş-yavaş Dağlıq Qarabağ er- mənilərinin üstünə gətirdi. Aha! “Ayının yüz oyu- nu...” məsəli. Bayaqdan qafqazlı anaya bənzətdiyim bu adam bir andaca məkrli düşmənə çevrildi. O dedi: “Qarabağda ermənilər etnik təmizlənməyə məruz qa- lıb”. Elə bu söz bəs elədi ki, əlimi mikrofona atım. Polşa Seymində hər kəs qarşısındakı mikrofondan sərbəst istifadə edə bilir. Danışmaq üçün düyməni basmağın başqalarının sözünü kəsməyə bəs edir. Be- lə də etdim: “Siz yenə yalan danışırsınız!” Bu cür tədbirlərin nüfuzlu qonağına, jurnalistlərin və kon- frans iştirakçılarının sevimli ağbirçəyinə belə söz demək etikadan uzaq görünə bilərdi. Amma artıq söz deyilmişdi, zal qurcalanır, hamı dönüb bu sözlərin müəllifini axtarır, Bonnerin yanında oturan Uduqov da qaşlarını hara qədər mümkündürsə, ora qədər qal- dırıb təəccüblə məni süzürdü. Sessiyanın aparıcısı, Azərbaycanda yaxşı tanınan və sevilən İrena Lasota, onun üçün nə qədər çətin olsa da, sözlərimi davam etdirməyə imkan yaratdı. Xanım Bonnerlə aramızdakı qısa debatı olduğu kimi yazıram. – Siz kimsiniz? Azərbaycanlısınızmı? – Bəli, Qarabağdanam. Məni bağışlayın, bizlərdə böyüyün sözünü kəsməzlər, amma buna sizin sözlə- riniz məni məcbur edir. – Onda icazə verin, fikrimi tamamlayım. Siz axı bilmirsiniz mən nə deyirəm. – “Qarabağda ermənilər etnik təmizlənməyə mə- ruz qalıb” sözünü siz dediniz indicə. 83 – Siz məni tanımırsınız, bilmirsiniz ki, nə deyə- cəm... – Ola bilər, çoxları sizi xanım Bonner kimi tanı- yır, mənsə sizi Yelena Alixanyan bilirəm. İndi həm Ermənistanda, həm də Qarabağda bir nəfər azərbay- canlı qalmayıb. Etnik təmizlənməni biz yox, erməni- lər aparıb. Siz axı bunları bilirsiniz, niyə faktları təh- rif edirsiniz? Sonra üzümü zala tutub vaxtilə Ramiz Rövşənin ziyalılar barədə söylədiyi məşhur fikrin ünvanını dəyişib dedim: “Ana bətnində balasını hiss etdiyi kimi, hüquq müdafiəçisi də içində vicdanını elə hiss eləməlidi. Çox təəssüf ki, bəzi insan hüquq müdafiə- çilərimiz vicdanlarını abort eləyiblər”. Bu sözlərə etiraz edən də oldu, əl çalan da. Xoşa- gəlməz vəziyyət yarandığını görən İrena Lasota fasilə elan edib dedi: “Fasilədən sonra debat davam edəcək”. Debatın davamı olmadı, fasilədə Bonner İrena xanımı da yanlayıb yanıma gəldi. Qarabağ probleminin hər iki xalq üçün tələ olmasından uzun-uzadı danışdı, sonda isə söhbətin davamına ehtiyac görmədiyini dedi. Növbəti gün polyak dostlarımız xəbər gətirdilər ki, konfransa Yelena Bonner, britaniyalı baronessa Kerolayn Koks və moskvalı hüquq müdafiəçisi Qri- qoryanın (adını unutmuşam) imzasıyla bir müraciət daxil olub. Konfrans adından BMT baş katibi Kofi Annana ünvanlanan müraciətdə deyilir ki, millətlərin öz müqəddəratını təyin etmək hüququ ilə sərhədlərin dəyişməzliyi prinsipi beynəlxalq hüquqda ziddiyyət təşkil edir və bu məsələ BMT səviyyəsində həllini 84 tapmalıdı. Nümunə kimi də Çeçenistanla Dağlıq Qa- rabağ göstərilir. Belə bir müraciətin qəbul olunması yolverilməz idi. Odur ki, işə keçdik. Konfransın rəsmi təşkilatçısı senator Zbiqnev Ro- maşevskiyə yaxınlaşıb məsələyə aydınlıq gətirdik. O, deyilənləri təsdiqləyib bildirdi ki, belə bir müraciət var və rəsmi qaydada daxil olduğundan oxunmalıdı, əgər əleyhinə çıxış edənlər olarsa, qəbul edilməyəcək, çünki belə müraciətlər yekdilliklə qəbul edilir. Polşa, Gürcüstan, Ukrayna, Rumıniya, Belarusdan və başqa ölkələrdən gəlmiş dostları xəbərdar etdik. Müraciətin mətnini ermənilərin hamisi Kerolayn Koks oxudu. O, çıxışını bitirən kimi zalda söz almaq üçün onlarla əl havaya qalxdı, etiraz səsləri ucaldı. Sessiyanın aparıcısı senator Romaşevski vəd etdiyi kimi, ilk sözü bizə verdi. Dostların biri təmkinli, o biri emosional çıxış edərək, Koksun dediklərinin altı- nı üstünə çevirdi. Bizim arqumentlər elə tutarlı oldu ki, Koks durub zalı tərk elədi, Bonner axşam şam ye- məyinə gəlmədi. Sonra Uduqov da etiraf elədi ki, müraciətə Qarabağın adını salmaq səhv idi. Bax belə. Bütün bunlar 12 il sonra ona görə ya- dıma düşdü ki, baronessa Koks Yelena Bonner-Ali- xanyanın o vaxt dediklərini utanmadan yenə dilə gə- tirdi, çünki əmin idi ki, zalda sözünü kəsən olmaya- caq. Bu məsələlərdə ədalət o qədər bizim tərəfimiz- dədi ki, istənilən debatda orta səviyyədə məlumatlı azərbaycanlının belə səsini çıxarması dünyaca nüfu- zu, dəryaca ağlı olanı da yerində oturtmağa yetər. Yetər ki, vaxtında “hadisə” başında olasan. 85 *** Eşitmişəm ki, ermənilər uşaqlarını körpəlikdən türkə nifrət hissiylə böyüdür. Yuxarıda adını çəkdi- yim məqalədə yazmışdım: “... Dünyada körpə qəl- bində nifrət əkmək, bu nifrəti illərlə becərmək, ondan qatil yetişdirməkdən ağır günah tanımıram. Belə bir cinayətə bəraət verən qanun və belə bir günahı ba- ğışlayan din də tanımıram. ... Tibbdə adına “dövri erməni xəstəliyi” deyilən bir xəstəlik var. Ərəb, yəhudi, bəzən türklər kimi Yaxın Şərq xalqlarına şamil edilsə də, adı ermənilərlə bağlıdı. Adətən qarın boşluğunda ağrılar yüksək hərarətlə müşayiət olunur. Amma mən “erməni nifrəti” adlı baş- qa bir xəstəlik də tanıyıram. Bunu yalnız onlarla qonşu- luqda yaşayanlar bilir. Epidemiya səviyyəsinə çatmış bu xəstəliyin yayılma təhlükəsi var, mən belə bir viru- sun bizə də keçməsini istəmirəm”. Həmin yazıda arzulamışdım ki, biz də ermənilər təki yaddaşlı olaq, amma onlar kimi nifrət xəstəliyinə yoluxmayaq, erməniləşməyək. İlin ilk üç ayının hə- rəsinə bir hüzn günümüz var. Üç ay ağlayırıq. Ermə- nilərsə il boyu ağlayır. Qorxum bu xəstəliyə yolux- maqdan yanadır. Diqqətli oxucu gördü ki, mənim nifrətim “nif- rət”ədi, qəzəbə yox. İçimizdə “nifrət virusu” yuva qurmadan qəzəbi- miz soyumasın. Qəzəbin görə bilmədiyi işi nifrət heç vaxt görə bilməz! 1 aprel 2010 Yüklə 4,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|