64
üçün nəzərdə tutulub. Bu za man işığı bəlli istiqamətə yö nəldirlər. Sərt işıq
fayda lıdır, çün ki ona xas olan səmt lənmə və kəskin işıqkölgə key fiy yət lə ri tu
tum effektinin ya ra n masına, yəni insan fiqurunun və əşyaların üçölçülü təbiə ti
ni üzə çıxar ma ğa imkan verir.
Yönəldici işıq cihazları ilə yanaşı, seyrək (süzgün) işıq cihazları da var.
Hə min cihazlar yayğın kölgəli və nisbətən yumşaq işıq buraxır. Belə cihazların
halogenli volfram lampalı güzgüləyiciləri elə formaya malikdir ki, işıq yalnız
ka meranın imkanlarını aşan dərəcədə kontrast diapazonu yaradan çox qatı köl
gələri işıqlatmaq məqsədi ilə işlədilir.
Yumşaq işıq cihazları. İndi telequruluşçunun sərəncamında bir sıra son də
rəcə rahat seyrəldici işıq cihazları var. Həmin cihazlar açılıbyığılan (qat lanan)
reflektorla təchiz edilib. Alüminli, yaxud yüksək əksetdirmə qabiliyyətli digər
maddə ilə örtülmüş parça reflektor çətirşəkilli çərçivəyə geydirilir. Yumşaq işıq
cihazları kimi tanınan belə qurğular linzasız seyrəldici işıq cihazlarına nisbətən
daha az miqdarda kölgə salan parlaq işıq şüası buraxır. Quraşdırılan zaman,
sey rəldici işıq cihazlarından çox yer tutsalar da, onlar bəzi hallarda daha yaxşı
işıqlatma şəraiti yaradırlar.
İşıq çətirləri. İşıq çətirləri seyrəldici və yönəldici işığı yumşaltmaq üçün
linzasız cihazlarla bərabər geniş istifadə olunur. Açılmış xırda çətir işıq ci ha
zına bərkidilir. Yumşaq işıq cihazında olduğu kimi, lampa həmin cihazın işığını
çəkiliş obyektinə yayan çətirin içəri səthinə yönəldir. Belə işıq keyfiyyətcə
həmin birbaşa çəkiliş obyektinə yönəldilən işıqdan yumşaq olur.
Halogenli iodid-metal lampaları. Açıq havada çəkiliş səhnəsinə düşən tə
bii işıq çatmadığı və əlavə səylər tələb
etdiyi zaman çətinlik yaranır. Dəyişən
cərəyanla işləyən, yönəldici və sey rəl
dici işıq cihazlarına taxılan halogenli
vol fram lampaları gərəkli rəng tem
peraturu vermədiyindən (3200*K) bu
işığın təbii günəş işığına (6000*K) qa
rışması xoşagəlməz hallar törədə bilər.
Video çəkiliş məqsədləri üçün gündüz
işığının rəng tem pe ra tu runa yetərincə
ya xın olan və 3200*Knə çevirən dix
ro ik işıq süzgəclərindən istifadə etmək müm kündür, ancaq bu halda da əlavə
ci haz lar lazım gələ bilər.
Sənaye bu problemə reaksiya verərək studiyadankənar çəkiliş üçün yeni sü zü
lən işıq qaynağı – halogenli iodidmetal lampaları yaratdı. 1 vata düşən furkan del
göstəricisinə görə, həmin lampalar əsas işıq qaynağı kimi volfram lam pa larından
iki dəfə, rəng temperaturunu 3200*Kdən gündüz işığına ekvivalent həd də çat
dırmaq üçün, volfram şüasını süzgəcdən keçirəndə isə dörd dəfə sər fə lidir.
Şəkil 47.
65
Bununla belə halogenli iodidmetal lampaları videojurnalistikada geniş ya
yıl mayıb, çünki onlar titrək işıq şüalandırdığından, görüntünün sayrışmaması
üçün həmin işığı kamera ilə sinxronlaşdırmaq tələb olunur. Deməli, bu ci haz
lardan istifadə zamanı əlavə ehtiyat tədbirləri görmək lazım gəlir. Bundan baş
qa, onların işindən ötrü tələb olunan yardımçı təminat sistemi çox iri ölçülərdir.
İşıq aparatlarını bərkitmə avadanlığı
Studiyadankənar istehsalda yuxarıda açıqlanmış çöl işığı cihazlarına bən
zəyən qurğulardan istifadə edərkən onları quraşdırmaq və bərkitmək üçün əla
və avadanlıq tələb olunur. İşıq cihazı, adətən, aşağıdakı üç üsuldan birinə, da
yan maqla quraşdırılır. Səyyar işıq cihazlarının çoxunu qatlanan döşəmə da yaq
larına bərkitmək mümkündür. Bu dayaqlar çox vaxt yüngül alüminium qa tı
şıqlarından hazırlanır və işıq avadanlığına yetərli dayanıqlılıq təmin edir. Bu
dayaqları açıbqaldırmaq mümkün olduğundan, işıq cihazlarının qoyulma hün
dürlüyünü və buna uyğun şəkildə işığın düşmə bucağını tənzimləmək olur. Siz
xəbərdarlıq dayaqlarını yuxarı qaldırdıqca, onların xəttinin məftillərinə to
xunub ilişməyəsiniz. Unutmayın ki, hətta yüngülcə toxunmaqla, həm dayağı,
həm də işıq cihazını uçura bilərsiniz.
Əl işığı cihazları. Əl cihazlarından çox vaxt studiyadankənar çəkilişlərdə
istifadə olunur. Bu cihazın balaca tutqacı – tutma yeri olmalıdır. Həmin tutqac
lampanı istidən qoruyan istilik izolyasiyası ilə sarınıb örtülməlidir. Cihazı çə
kiliş qrupu üzvlərindən biri əlində saxlayır. Bu cihazın kamera işığından əsas
üstünlüyü odur ki, çəkiliş obyektinin işıqlanma bucağını dəyişmək müm kün
dür. Kamera işığı həmişə obyektə tərəf yönəl
dilir, əl cihazını isə yuxarı qal dır maq, aşağı sal
maq və ya qırağa çəkmək olur ki, bunun da nə
ticəsində çəkiliş obyektinin tutumunu daha yax
şı göstərə bilərsən.
Kamera işığı. Bu işıqlar, adından görün dü
yü kimi, bilavasitə kameraya bərkidilir və çə ki
liş qrupunda işıq cihazını əlində tutacaq adam
Şəkil 48. Fokuslaşdırılmış
şüanın köməyi ilə işıq gücünün
dəyişdirilməsi
Yuxarıda: A sahəsində şüa topasının
eni; solda – seyrəldici işığın enli
şüa topasının vəziyyəti: A sahəsinin
işıqlanma dərəcəsi, yəni a=1/2X:
sağda – yönəldici işığın ensiz şüa
topasının vəziyyəti: A sahəsinin
işıqlanma dərəcəsi, yəni A=X.
Şəkil 49.
66
olmayanda, çəkilişin xarakteri dönmə dayağına imkan verməyəndə, tutaq ki,
hərəkət edərək çəkən zaman, yaxud operator çəkiliş obyektinə sabit, həm də
birbaşa işıq salmaq istəməyəndə bu cür işıqdan faydalanırlar. Kamera işığından
videojurnalistikada çox istifadə edilir. Çəkilişi ev şəraitində, hər hansı binanın
içərisində apararaq iri döşəmə dayaqlarından boyun qaçırmaq istəyəndə də, bu
işıq çox faydalıdır.
§15. Parlaqlığa nəzarət
Parlaqlığa işıq tənzimləyicilərindən istifadə yolu ilə fokuslaşdırılan ci haz
ların buraxdığı işıq şüasının enini, cihazla obyekt arasındakı məsafəni də yiş dir
məklə və seyrəldicilərin köməyi ilə nəzarət etmək mümkündür.
İşıq tənzimləyiciləri. İşıq tənzimləyicilərinin iş prinsipi işıq cihazlarına
verilən cərəyan gücünün dəyişməsinə əsaslanır. Bu yolla cihazın parlaqlığı
asan lıqla tənzim edilir. Cihaz çox parlaq işıqla yanırsa, işığın gücünü tələb olu
nan səviyyəyə düşənədək azalt maq olar. Studiya şəraitində teleistehsalda işıq
tənzimləyiciləri geniş ya yı lıb; studiyadankənar istehsalda isə ağır çəkiləri və
iri ölçüləri ucbatından on lar dan çox nadir hallarda istifadə edilir.
Studiyadankənar prodüserlər arasında təktək adam tapılar ki, işıq tən zim
ləyicisi götürməyi özünə rəva görsün. Müəyyən mənada bu, pis deyil, çünki
cihaza verilən elektrik gücünü azaldan zaman tənzimləyicilər işığın rəng tem
peraturunu dəyişdirir. Lampanın parlaqlığı azalanda, qırmızımtıla çalan işıq bu
raxır. Bu effekt halogenli volfram lampalarında közərmə lampalarına nisbətən
az nəzərə çarpsa da, hər halda yenə özünü göstərir. Deməli, işıq tənzim lə yi
ciləri rəng korreksiyasını xeyli mürəkkəbləşdirdiyi üçün bir çox pro dü ser lər
on dan, ümumiyyətlə, istifadə etməməyə üstünlük verirlər.
İşıq şüasının eninin dəyişməsi. Bir çox fokuslaşdırılan yönəldici işıq
cihaz larında studiyadankənar istehsal zamanı işıq selinin eninin dəyişdirilməsi
çox böyük rahatlıq gətirir. Cihazı əvvəlki vəziyyətdə saxlayaraq, şüanın enini
dəyişmək yolu ilə işıq gücünü dəqiqləşdirmək mümkündür. Bundan ötrü işıq
tənzimləyiciləri gərək deyil. Sabit elektrik cərəyanı axınından yaranan işığı na
zik bir topada cəmləmək mümkündür. İstəsəniz, işığı bütün çəkiliş mey dan
çasına yay maq da olar. Şüanın içərisindəki hər hansı nöqtənin işıq gücü topanın
sıx laşma dərəcəsindən asılıdır.
Lampa və obyekt arasındakı məsafə. Sadəcə, işıq cihazının yerini dəyiş
məklə də parlaqlıq dərəcəsini ölçmək olar. Obyektə düşən işıq gücü bu ob yekt
lə işıq qaynağı arasındakı məsafədən asılıdır. Həmin məsafəni üç dəfə artı
randa, obyektə düşən işıq dörd dəfə azalır. Buna tərs kvadrat qaydası deyilir
(işıqlanma, işıq qaynağınadək olan məsafənin kvadratına tərs mütənasibdir).
Studiyadankənar istehsal zamanı bu qaydanın tətbiqini bilmək vacibdir.
Dostları ilə paylaş: |