Vii. Uluslararasi
Yüklə 3,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 68
almışlardır. Bu Türk- Yunan yakınlaşması Balkan Paktı’na en önemli dayanak olmuştur (Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya, Romanya) (Barlas, 2000: 276-277). Türkiye, bu pakta katılarak İngiltere’nin gözünde bir kat daha büyümüştür. Bu pakt, her ne kadar İtalya’nın çıkarlarına ters düşse de İngiltere’nin çıkarlarına hizmet etmesi bakımından önemlidir. Bilindiği gibi Yunanistan’ın İngiltere kontrolünde olması ve Türkiye’nin bu ülke ile girişimlerde bulunması ve bu ülke ile barış içinde yaşaması, dolaylı yoldan Türk-İngiliz ilişkilerinde önemli bir aşama kaydedilmesine vesile olmuştur. 1935 yılında İtalya’nın Ege’deki adalarda askeri tahkimata başlaması ve ardından Habeşistan’a saldırması sonucu Doğu Akdeniz’de ortaya çıkan İtalyan tehlikesine karşı İngiltere ve Türkiye birbirine yakınlaşmışlardır. Milletler Cemiyeti’nin İtalya’ya karşı aldığı yaptırım kararlarına Türkiye de katılmış, bundan dolayı İtalya tarafından Yugoslavya ve Yunanistan’la birlikte tehdit edilmiştir. Bunun üzerine İngiltere, Fransa, Yugoslavya, Yunanistan ve Türkiye’ye, İtalya’ya uygulanacak olan yaptırım kararlarına katılmalarından dolayı İtalya’nın saldırısına uğrarlarsa yardım etme sözü vermiştir. “Akdeniz Paktı” adını alan bu ittifaka Türkiye 22 Ocak 1936’da katılmıştır. Bu dönemden itibaren Türkiye ile İngiltere arasında bir yakınlaşma siyaseti izlenmiştir. Bu siyasetin izlenmesinde Atatürk’ün İngiltere ile iyi ilişkiler kurma düşüncesi de önemli bir rol oynamıştır (Türk Dış Politikası: 273-274). Türk-İngiliz ilişkileri 1936 yılından başlayarak bu süreç içerisinde artık restorasyona doğru adımların net olarak atıldığı ve ilişkilerin geliştiği bir yola girmiştir. İlk
olarak Montreux Konferansı’nda Boğazlar sözleşmesinin imzalanmasında İngiltere’nin Türkiye’ye yatkın bir tutum sergilemesi oldukça dikkat çekicidir. İngiltere, Türkiye’nin 1933 yılından beri Boğazlarda güvenliğini sağlamak için bu bölgenin silahlandırılmasına dair isteklerini Milletler Cemiyeti toplantılarında ve silahsızlanma konferanslarında konuyu gündeme getirdiğinde bu konuya kayıtsız kalmıştır. Ancak 1936 yılı Avrupa’daki buhranların artık gün yüzüne çıktığı yıldır. İtalya ve Almanya’nın saldırganlaşan tutumları İngiltere’nin Boğazlar konusunda kayıtsız kalmasının pek de mümkün olamayacağını göstermiştir. Çünkü Türkiye’nin bu sürece kadar Boğazlar konusunda uygulamış olduğu politika pek alışıldık bir politika değildi. Türkiye, İtalya ve Almanya’nın aksine sorunlarını uluslararası görüşmeler ve anlaşmalar yoluyla çözümünden yana bir tavır sergilemişti. Bu çabalarının sonucunda imzalanan Montreux Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye Boğazları silahlandırma isteğini kabul ettirmiş oldu. 1937 ve 1939 yılındaki ilişkiler de ise tam olarak ittifaka doğru adımların atılacağı bir süreç olmuştur. Türkiye Avrupa’daki revizyonist hareketlenmelere karşı Balkanlarda güvenliği korumak için Balkan Paktı’nın kurulmasında öncülük ettiği gibi bu süreçte de Ortadoğu’da da güvenliği sağlamak adına Sadabat Paktı’na katılmıştır. Bu pakt ile beraber Türkiye ilk olarak Milletler Cemiyeti ikinci olarak Balkan Paktı ve üçüncü olarak da Sadabat Paktı ile özellikle İngiltere ile dolaylı işbirliği süreci yaşamıştır. Sadabat Paktı’nın imzalanmasından sonra Türkiye, 1937 yılında Akdeniz’deki güvenliği sağlamak için Nyon Konferansı’na katılmıştır. Nyon Antlaşması aynı zamanda İngiltere ile işbirliğinin ilk basamağını oluşturmuş ve bu konferansla iki ülke ittifaka doğru giden bir yolu takip etmişlerdir.
VII. ULUSLARARASI TÜRK SANATI, TARİHİ ve FOLKLORU KONGRESİ/SANAT ETKİNLİKLERİ 69
SONUÇ İngiltere, XVIII. yüzyılda Hindistan’ı fethetmesiyle birlikte devam ettirdiği Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruma politikasını XIX. yüzyıl sonlarında terk ederek Osmanlı Devleti’yle I. Dünya Savaşı’nda çatışma dönemine girmiştir. Gerçekleştirilen bu savaş dönemi sonunda Türkler kendileri için hazırlanan barış antlaşmasına itiraz ederek Millî Mücadele hareketini gerçekleştirmiştir. Atatürk önderliğinde gerçekleştirilen Millî Mücadele hareketinin zaferle sonuçlanması ve elde edilen kazanımların Lozan’da kabul ettirilmesinden sonra Türkiye için yeni bir dönem başlamıştır. Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla savaş halinde olunan devletlere kendini kabul ettiren Türkiye artık bağımsız, modern bir devlet olma yolunda adımlar atmaya başlamıştır. İste bu süreçte Türkiye’nin modern devlet olma yolunda kendine model olarak aldığı İngiltere ile ilişkileri Lozan’dan arta kalan en önemli meselelerden biri olan Musul sorununun çözümü ile restorasyon sürecine girmiştir. İlişkiler 5 Haziran 1926 Musul sorununun çözümünden sonraki dönemde bu sorunun gölgesinde kalsa da yavaşça ılımlı sürece girmiştir. Bu iki ülke arasındaki yakınlaşma, özellikle 1930’lu yılların ortalarında I. Dünya Savaşı sonunda imzalanmış barış antlaşmalarından memnun olmayan Almanya ve İtalya’nın başını çektiği Revizyonist grubun Avrupa ve dünyanın çeşitli yerlerinde izlediği saldırmacı, yayılmacı politikanın barışa ve bu iki ülkenin çıkarlarına ters düştüğü için Türk-İngiliz yakınlaşması giderek artmıştır. Daha sonraki süreçte Türkiye, Briand Kellog Paktı, Milletler Cemiyeti, Balkan Paktı, Akdeniz Paktı, Sadabat Paktı gibi oluşumlara dahil olarak ve bu doğrultuda dış politikada barışçı bir anlayış benimseyerek İngiltere ile olan ilişkilerini doğrudan ve dolaylı yollarla pekiştirmiştir. Türkiye, bu şekilde hem Almanya ve İtalya tehlikesinden korunmuş hem de Sovyetlere alternatif güçlü bir destekçi kazanmıştır. İyi giden ilişkilerin en güzel meyvesi 1936’da Montro Boğazlar Sözleşmesinde alınmıştır. İngiltere Türkiye’nin boğazlara sahip olması konusunda Türkiye’ye destek vermiş ve Türkiye’nin bu konudaki hedefinin gerçekleşmesine ön ayak olmuştur. Kısaca, kötü olan Türk-İngiliz ilişkileri zamanla büyük bir gelişme göstermiş ve bu durum Türkiye’nin dış politikasını olumlu yönde etkileyerek Türkiye’nin uluslararası alanda etkin, aktif olmasını sağlamıştır.
Alantan, Ö. Z. 2004. “Türk Dış Politikasında Milletler Cemiyeti Dönemi”, Türk Politikasının Analizi, Faruk Sönmezoğlu (der.), Der Yayınları, İstanbul. Akyol, T. 2008. ‘’ Ama Hangi Atatürk’’, Doğan Kitap, Ocak 2008, İstanbul. Akarslan, M. 1984. ‘’Atatürk ve Türk Dış Politikası’’ Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Barlas, D. 2000 “ Atatürk Döneminde Türkiye’nin Balkan Politikası”, Berna Türkdoğan (ed.), Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara. Criss, B. 2000. ‘’İşgal Altında İstanbul’’, İletişim Yayınları, İstanbul. Gönlübol, M. ve Kürkçüoğlu, Ö. 2000. “Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasına Genel Bir Bakış”.Berna Türkdoğan (ed.), Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi. Gök, D. 1998. “Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri”, Selçuk Üniversitesi Atatürk İlke ve
Basımevi, Konya. Yüklə 3,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|