“Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin
29
çirmək;
-
kənardan innovativ texnologiyalardan istifadə edən firmaları bu parklara
cəlb etmək;
-
məşğulluq, istehsalın inkişafı, texnologiya istehsalı kimi məsələlərdə
regional inkişafa
fayda vermək;
-
milli və beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin inkişafına müsbət şərait yaratmaq.
İngiltərədəki yenilikçi firmaların dörddə birinin informasiyanı universi-
tetlərdən digər dörddə birinin isə dövlət tədqiqat mərkəzlərindən və ya
dövlət qurumlarından əldə etdiyi məlumdur [12].
İngiltərədə universitetlərin əksəriyyətinin özündə texnologiya transferi
şöbələri vardır. Struktur baxımından bu şöbələr arasında universitetlər üzrə
müəyyən fərqlər mövcuddur. Bir sıra universitetlərdə bu şöbələr konkret olaraq
universitetin ayrıca bir bölməsi kimi, bəzilərində isə ortaqlıq formasında xidmət
göstərməkdədir. Müəyyən qədər müstəqil olanları da vardır ancaq bunların sayı
azdır. Ümumiyyətlə elmi tədqiqat sahəsindəki sisteminin xüsusiyyətlərinə görə
İngiltərə ABŞ-a daha çox uyğun gəlir və elmi tədqiqat sahəsindəki xərclər və
əldə olunan gəlirlər baxımından fərqlənən ölkələrdəndir.
İngiltərədə iş dünyası ilə dövlət, universitet elmi tədqiqat mərkəzləri
arasındakı əlaqələri inkişaf etdirmək məqsədilə bir sıra proqramlar tətbiq
edilməkdədir.
Birgə Tədqiqat üçün Lambert mərkəzi: Burada müqavilə modelləri üzrə
universitet-sənaye əməkdaşlığı üçün istiqamətlər təklif edilir. Həyata keçiri-
ləcək əqli mülkiyyət müqavilələri, maliyyə dəstəyi, akademik nəşrlərlə bağlı
məsələlərdə internetdən istifadə imkanlarını artıran Lambert Proqramı maliyyə
dəstəyi göstərməməkdədir.
İngiltərə hökuməti, mövcud Texnologiya və İnnovasiya Mərkəzlərinin
yerini tutacaq qlobal rəqabət qabiliyyətliliyi təmin edəcək Katapult Mərkəz-
lərinin qurulmasına istiqamətlənmiş fəaliyyətə başlamışdır. Katapult Mərkəzləri
bərpa olunan enerji, yüksək texnologiya emalı, kompleks sistemlər, fotonik və
sensor sistemləri kimi İngiltərənin nisbi üstünlüyə malik olduğu sahələrdə
fəaliyyət göstərməkdə olub akademik potensial ilə iş dünyası arasında əməkdaş-
lığı inkişaf etdirmək məqsədi daşıyır. Bu mərkəzlə iş dünyasının tələbləri
istiqamətində, iqtisadiyyatın tələbləri əsasında, ölkədəki digər texnoloji transfer
mərkəzləri ilə əlaqəli şəkildə fəaliyyət göstərməkdədirlər [11].
Kiçik həcmli müəssisələrə investisiyaların artırılması çox zaman inves-
torlar tərəfindən riskli hesab olunur və bundan çəkinirlər. Bu sahədə
investorların marağını artırmaq məqsədilə investorlara dəstək üçün yaradılmış
108 milyon avro investisiya büdcəsi olan vençur kapitalı tresti vardır.
Sayensvayz Mütəxəssis Mənbəyi Mərkəzi: Akademiklər, dövlət idarələri
və xalq arasındakı dialoqu inkişaf etdirəcək layihələrin maliyyələşdirilməsi
məqsədi ilə qurulan mərkəz illik 2 milyon 850 min avro məbləğində təminat
göstərməkdədir [11].
“Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin
30
200 milyon avroluq büdcə ilə qurulan Texnologiya Platformaları tədqiqat-
çılar ilə iş dünyası arasındakı əlaqəni gücləndirmək və əlaqələri sadələşdirmək
məqsədi ilə xüsusilə informasiya kommunikasiya texnologiyaları, nəqliyyat və
səhiyyə kimi cəmiyyət səviyyəsində olan problemləri diqqət mərkəzində sax-
layan platformalardır.
İngiltərə iqtisadiyatında kiçik və orta ölçülü müəssisələrin rolu çox böyük-
dür. Bütün iş yerlərinin 99,9%-i kiçik və orta müəssisələr olub məşğulluğun
58,8%-ni təşkil edir və illik 1,5 trilyon funt sterlinq göstəriciyə malikdir [2,
s.75].
Kiçik və orta müəssisələr müxtəlif qabiliyyətlərə ehtiyac duymaqdadır:
-
işçi qüvvəsinin güncəl qabiliyyətlərlə təmin olunması;
-
yeni bazarlara çıxış;
-
işçinin məhsuldarlığının artırılması;
-
liderlik qabiliyyətlərinin
inkişaf etdirilməsi;
-
yeni məhsul ixtirası və s. [3, s.25].
Universitet-Sənaye İşbirliyi məsələsində İngiltərədə müəyyən şərtlər qo-
yulmuşdur:
-
universitet-sənaye işbirliyində yüksək mövqe
qazanmaq üçün tədarük
şəbəkəsi yaxşı təhlil olunmalıdır;
-
istənilən universitet ən yaxşı olduğu istiqamət üzrə əməkdaşlıq
etməlidir;
-
iş dünyasında tələb olunan qabiliyyətdəki gənclərin təhsili üçün
dövlət
staj proqramlarım dəstəkləyən tənzimləmə fəaliyyətini yerinə
yetirməlidir.
Burada əsas risk təşkil edən məqamlardan biri də vaxt sərf edilən fəaliy-
yətlər nəticəsində gözlənilən nəticələrin əldə olunmamasıdır.
Kiçik firmalarla həyata keçirilən işbirliklərində daha intensiv idarəetmə
qabiliyətinə ehtiyac duyulur. İngiltərədə universitetlər dövlət tərəfindən subsidi-
yalaşdırıldığı üçün universitet-sənaye işbirliyi "cəmiyyətin xeyrinə fəaliyyət
göstərməsi gözlənilən təbii işbirliyi” kimi qəbul edilir.
Böyük Britaniya Krallığında 2000-ci ilə qədər qüvvədə olan qanunverici-
liyə əsasən şirkətlər tədqiqat və araşdırma işlərinə xərclədiyi məbləği və bu
məqsədlə istifadə edilmək üçün alınan qurğuları və tikililərin dəyərini xərc kimi
hesablamaqla vergi tutulan gəlirdən çıxa bilərdilər. 2000-ci ildən etibarən döv-
lət tərəfindən kiçik və orta, 2002-ci ildən etibarən isə iri istehsalat müəssisələ-
rinə əlavə vergi güzəştləri təqdim olundu. Buna əsasən kiçik müəssisələr əlavə
tədqiqat və araşdırmalara xərclədikləri maliyyə vəsaitinin 50 faizini, orta
müəssisələr 25 faizini, iri müəssisələr isə 30 faizini vergi tutulan gəlirlərindən
çıxa bilərlər. Bu işlər həm ölkənin sərhədləri daxilində, həm də xaricdə aparıla
bilər, lakin dövlət büdcəsi hesabına aparıla bilməz [4, s.71].
Dünyada gedən qloballaşma prosesi Almaniyanın da ali təhsil və elmi
sisteminə ciddi təsir göstərmişdir. Ali təhsil sistemində qloballaşma ilə bağlı