Western caspian
Yüklə 2,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 31 aparılan islahatlar bu sistemi beynəlxalq standartların tələblərinə uyğunlaşdır- mışdır. Burada əsasən diqqəti cəlb edən mühüm məqamlara ölkənin çoxpilləli ali təhsil sisteminin yaradılması, elmi-tədqiqatlara diqqətin artırılması və iqtisa- diyyatın ayrı-ayrı sahələri üzrə strateji, praktiki əməkdaşlığın güclənməsi kimi məsələləri aid etmək olar. Bunun nəticəsində bu gün Almaniyanın ali təhsil sistemi özünün keyfiyyəti və hazırladığı yüksək ixtisaslı kadrlara görə dünyada öncül mövqe tuta bilmişdir. "Akademik sərbəstlik” prinsipini əsas götürən bu sistemdə tələbələr ixti- saslarına uyğun keçiriləcək fənlərin siyahısını sərbəst müəyyən etmək imkanına malik olurlar. Semestrlər mühazirə və mühazirədənkənar hissələrə bölünür. Bunun əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, mühazirə dövründə nəzəri biliklərə yiyələnməklə yanaşı, mühazirədənkənar dövrdə müstəqil elmi tədqiqatlarla məşğul olmaq imkanı yaradır. Bu isə Almaniyada təlim prosesi ilə, elmi-təd- qiqatların qarşılıqlı əlaqəliliyinin daha da artırılmasına imkan verir. Ölkənin ən güclü elmi-tədqiqat potensialına malik universiteti Reyn- Vestfal Ali Texniki Məktəbi hesab olunur. Texniki istiqamətli universitetlər burada əsasən mühəndis kadrlarının hazırlanması mərkəzləri kimi xüsusilə fərqlənirlər və əcnəbi tələbələrin bu universitetlərə marağı xüsusilə yüksəkdir. Almaniyada 1960-cı illərin sonlarından başlayaraq ixtisaslaşmış universitetlər daha çox inkişaf etməyə başladı. Bu gün Almaniyada tələbələrin 30%-ə qədəri məhz bu cür universitetlərdə təhsil alır. Hansı ki, bu universitetlərin təsərrüfat müəssisələri ilə geniş əməkdaşlıq əlaqələri mövcuddur. Almaniyada təxminən 200 ixtisaslaşdırılmış universitetdə elmi-tədqiqat işləri yerinə yetirilir. Bu elmi-tədqiqatların əksəriyyəti sənayenin tələbləri əsasında yerinə yetirildiyi üçün təcrübi əhəmiyyətə malikdir. Almaniya universitetləri ("vahid elmi tədqiqatlar və tədris" prinsipinə əsasən) yalnız ali təhsil müəssisəsi deyil, həmçinin qabaqcıl elmi tədqiqatlar mərkəzidir. Ölkə daxilində və xaricində alimlərlə elmi tədqiqat müəssisələri arasındakı sıx əməkdaşlıq bunun üçün geniş imkanlar yaradır. Ali təhsil mək- təbləri dövlətdən, fondlardan və üçüncü şəxslərdən (elmi tədqiqatların sifa- rişçilərindən) maliyyə vəsaitləri alır [1, s.132]. Almaniyada yüksək ixtisaslı kadr hazırlığı və bu kadr potensialından iqtisadiyyatda istifadə olunmasında elmi cəmiyyətlərin rolu xüsusilə vurğulan- malıdır. Elmi cəmiyyətlər müəssisələr ilə əməkdaşlıq etməklə onların fəaliy- yətinin təkmilləşdirilməsində müsbət rola malikdirlər. Fraunqofer adına cəmiyyətin institutları isə sənaye ilə sıx əməkdaşlığa üstünlük verir. Cəmiyyətin 80-dən çox elmi tədqiqat müəssisəsi əsasən mühən- dislik elmləri ilə məşğuldur. Cəmiyyətin mütəxəssisləri sifarişləri əsasən kiçik və orta müəssisələrdən aldıqları üçün laboratoriyalarla yanaşı, zavod sexlərində də çalışırlar. Cəmiyyətdəki elmi tədqiqat işlərinin illik həcminin dəyəri 1,5 milyard avro təşkil edir [1, s.135]. Helmolts adına Cəmiyyətin 16 elmi tədqiqat mərkəzi var. Bunların ara- “Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 32 sında Ağır İonların Öyrənilməsi Cəmiyyəti, Alman Onkologiya Mərkəzi, Al- man Elektron Sinxron və ya Alfred Vegener adına Qütb və Dəniz Tədqiqatı institutlarının adlarını çəkmək olar. Bu cəmiyyət Almaniyanın ən iri elmi təşkilatıdır. İllik büdcəsi təxminən 2,8 milyard avro olan cəmiyyətdə 28 min əməkdaş çalışır [1, s.134]. İnnovasiyaların inkişafında elmi tədqiqatların əhəmiyyəti olduqca böyük- dür. Son nəticədə isə innovasiyalar iqtisadi inkişafı sürətləndirən başlıca amilə çevrilə bilir. Almaniya hökuməti bunları nəzərə alaraq elmi tədqiqatların dəstəklənməsi üçün məqsədyönlü yardım siyasəti həyata keçirir. Bu siyasətlə elmin və elmi tədqiqatların daha sistemli və sürətli formada inkişaf etdirilməsi nəzərdə tutulur. Bu məqsədlə son bir neçə ildə Alman federal höküməti tərəfindən son illər ərzində təhsilə və elmi tədqiqata ayrılan xərclərin böyük miqdarda artırılması nəzərdə tutulmuşdur. Almaniya universitetlərinin dəstəyi ilə xaricdə tərəfdaş müəssisələrlə birlikdə nümunəvi elmi tədqiqatlar və tədris mərkəzləri yaradılır. Bundan başqa, əcnəbi tələbələrə təqaüdlərin verilməsi üzrə təkliflər artır və dünyada alman dilinin öyrənilməsi üçün yaxşı şərait yaradılır [1, s.136]. Almaniyada təşkilati texnoloji transferlərin həyata keçirilməsini həyata keçirəcək vasitəçilərin, xüsusilə texnoloji transfer ofislərinin yaradılmasına 1980-ci ildən sonra başlanılmışdır. Almaniya hökumətinin 2001-ci ildə baş- latdığı "İnformasiya bazar yaradır” şüarı altında fəaliyyətinin əhəmiyyətli nəticələrindən biri də ABŞ-dakı Bayh-Dole qanununa bənzər qanun layihəsinə bənzər formada qanunvericilikdə dəyişiklik edilməsi oldu. Bununla da universitetlərdə aparılan elmi araşdırmaların əqli mülkiyyət hüququ univer- sitetlərə verildi və tədris üzvlərinin həyata keçirdikləri elmi-tədqiqatlarla bağlı universitet rəhbərliyini məlumatlandırma məcburiyyəti tətbiq edildi. Universitetlərdə elmi-tədqiqatla bağlı fəaliyyətlərin genişlənməsi və demək olar ki, hər universitetdə yaradılmağa başlanılan vasitəçi qurumların fəaliyyətinin daha səmərəli olması, elmi-tədqiqatın nəticələrinin ticariləşmə mərhələsinə dəstək olunması üçün 2002-ci ildə Patent Ticarəti Agentlikləri yaradılmışdır. Almaniyanın hər bir əyalətində belə agentliklərdən ən azı biri olmaqla sayı 21-ə çatmışdır. Bu agentliklər əməkdaşlıq halında tədqiqat nəticələrinin ticariləşdirilməsi üçün lazım olan bütün mərhələlərdə və əlaqəli bütün sahələrdə fəaliyyət göstərməkdədirlər. Bu sistem sayəsində ixtiraların sayında və onların ticariləşmə səviyyəsində olduqca böyük bir artım əldə olunmuşdur. Bundan başqa Almaniya Federal İqtisadiyyat və Texnologiya Nazirliyi tərəfindən maliyyələşdirilən 200 elmi təşkilat ilə 100 min tədqiqatçının daxil olduğu texoloji əməkdaşlıq şəbəkəsinə 21 Patent Ticarəti Agentliyi də daxildir [4]. Almaniya elmi-tədqiqatlara ayrılan vəsaitlərin həcminə görə ABŞ ilə müqayisə olunacaq bir səviyyədədir. Ölkədə hazırda 250 universitet fəaliyyət Yüklə 2,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|