Western caspian
Yüklə 2,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 115 ildə ABŞ istehsalı olan "Möhtəşəm yeddi" adlı yeni versiya ilə "Hollywood"da təqdim edilmişdir. Kurasavadan sonra Yapon kino tarixinin ən tanınmış siması Yasujiro Ozodur. O, müharibədən sonra dəyişən toplum dəyərlərinə və Qərbin Yapon ailə mədəniyyətinə olan təsirinə ilk və ən önəmli reaksiya verən şəxslərdən biri olmuşdur. Məhz bu xüsusiyyətinə görə onu Yapon rejissorlar içərisində "Ən yapon rejissor " adlandırırlar. Bu illərdə çəkilən "Rashomon", "Yeddi samuray" və "Tokyo hekayəsi" bu dövrə aid filmlərdir (8, s.28). Ozonun filmləri həm yapon tamaşaçıları, həm də kino tənqidçiləri arasında çox məşhur idi. Gündo- ğan ölkədə böyük marağa səbəb olmalarına baxmayaraq, onun filmləri digər ölkələrdə elə də çox təqdim olunmadı: hətta eyni vaxtda fəaliyyət göstərən A.Kurasava kimi beynəlxalq şöhrət qazana bilmədi. Ozonun filmləri ölkəsində orta sinfə mənsub ailələrin həyatından daha çox bəhs edir. "Tokio hekayəsi" filmində, bir çox başqa filmlərdə olduğu kimi, yapon ailə daxili münasibətlərini mükəmməl şəkildə təsvir edir. II Dünya müharibəsindən sonra, yapon kinosunun inkişafında mühüm rol oynayan şəxslərdən biri də Şoei İmamuro olmuşdur. 1926-cı ildə Tokioda dünyaya gələn İmamuro əvvəllər kino sahəsi ilə maraqlanmamış, teatrdan gələn gəlir onun xərclərini ödəmədiyindən, sonralar film sənayesinə maraq göstərməyə başlamışdır. İlk olaraq Şoçiko (1951-1954), daha sonra isə, Nikkatsu Film şirkətlərində rejissor vəzifəsində çalışmışdır. 1958-ci ildə ilk filmi "Oğurlanan arzu" ("Nusumareta Yokujo")- nu ekranlaşdırdı. İmamuronun bu ilk filmi, peşə həyatı boyunca davam edəcək yenicə formalaşan düçüncələrini özündə ehtiva etmişdi. Yapon mədəniyyətinin kənar hüdudlarında olanların ləhcələri və adətləri onun filmlərində işlədiyi əsas mövzular oldu. Rejissorun ilk 4 filmi, əlbəttə ki, tələsik çəkilmiş və aşağı büdcəyə malik şirkət sifarişləri idi. Yaponiyanın müasirləşməsindən bəhs edən "Donuzlar və müharibə gəmiləri" ("Buto to Gunkan") adlı ilk yetkin filmini 1961-ci ildə lentə aldı (8, s.26). 1960-cı illər. 60-cı illərdən sonra Kurasavayla başlayan dalğa, yeni Yapon dalğası idi. Ku- rasavadan sonra bu dövrün ən önəmli isimlərindən biri Shoie İmamura idi. 1970-ci illərdə bütün dünyada olduğu kimi Yaponiyada da televiziyanın təsiri kinoya olan marağı azaldır. "Pink" adlanan ucuz eşq filmləri və Yakutza (mafiya) filmlərinin salonları işğal etdiyi bu dövrdə, Yaponiyada boş qalmış kino salonlarını doldurmaq üçün, Avropa və Amerika filmlərinin tamamilə kopiyaları çəkilərək yapon tamaşaçısına təqdim olunur. Bununla əlaqədar Kurasava maraqlı bir fikir söyləyib: "Yaponiyadakı eşq münasibətləri Fransa və ya İtaliyadakına bənzəməz. Amma təəssüflər olsun ki, gənc rejissorlarımız Qərb filmlərində gördüklərini alçaq bir biçimdə kopya edirlər. İzləyicilər də bu filmlərdə gördüklərindən gerçək həyatlarında bəhrələnirlər. Bu çox gülünc bir şeydir" (3. s.815) . 1980-90-cı illər. Bəhs edilən dövrdə cizgi filmləri (animeler) daha cox “Western Caspian” University № 3, 2017 Scientific Bulletin 116 məhşurlaşmışdı. XX əsrin əvvəllərində Yaponiya kinematoqrafiyasında yeni dalğa yaranır. Günümüzdə baxış sayına görə bəzi filmləri də qabaqlamağı bacaran Yaponiya istehsalı olan animasiyalar, onların öz dili ilə desək animelər, dünya kinematoqrafiyası üçün tamamilə yenilik oldu desək yanılmarıq. Həmin dövr üçün animenin əsas təmsilçisi Osamu Tezuka sayılır. Anime xarakterləri- nin xüsusi görünüşləri: uzun saçları, uzun ayaqları, çox böyük gözləri, balaca burun və ağızları insanların psixologiyası haqqında araşdırmaların nəticəsi olaraq yaradılmışdır. Bəzən xarakterlərin bu formada təsvir edilməsini yaponların balaca gözlərinə, qısa saçlarına qarşı olan kompleksi ilə də əlaqələndirirlər. Yaponiyada çəkilən ilk anime sayılan "hərəkətli şəkillər" (Katsudö şyaşin) - 50 kadrdan ibarət olan qısa animasiyadır. 1907-ci ilə aid olan "Hərəkətli şəkillər"in yaradıcısı haqqında məlumatlar saxlanılmayıb. Lakin məhz Katsudö şyaşin'in Yaponiyada ilk anime olduğu həqiqəti danılmaz fakta çevrilib. Hərəkətli şəkilləri Osaka və Tokio Universitetlərində incəsənət və musiqi fənlərindən dərs deyən müəllim Natsuki Matsumoto Kiotoda qədim ailə proyektorunda digər xarici cizgi filmi kadrları kolleksiyası arasında aşkar edib. Qeyd edilən proyektorda selluloiddən ibarət olan lentdə çəkilən 50 kadr saxlanılmışdı. "Hərəkətli şəkillər" animesi cəmi 3 saniyə davam edir. Kadrın mövzusunu gəmiçi paltarında oğlan uşağının lövhədə kanci ilə "hərəkətli şəkillər" yazaraq tamaşaçılara çevrilib nəzakət əlaməti olaraq papağını çıxartması təşkil edir. 31 iyul 2005-ci ildə kadrların Kiotoda tapılmasına qədər "Gözətçi (qapıçı) Mukuzo İmokava'nın əhvalatı" (İmokava Mukuzö Genkanban no maki) adlı anime Yaponiyada ilkin hesab olunurdu. 5 dəqiqə davam edən bu anime Öten Şimokava tərəfindən 1917-ci ildə yaradılmışdı (10). İqtisadi böhranla əlaqədar olaraq Yapon film sənayesi də xeyli zəifləmiş- di. Bunun əksinə olaraq yapon cizgi filmləri dünya miqyasında tanınmağa başlandı. 1990-cı illərdə iqtisadi böhranla üzləşən Yapon kinosu həm keyfiyyət həm də kəmiyyət olaraq olduqca aşağı filmlər istehsal edirdi. Böhranın ardından canlanan kino sektoru fərqli istiqamətlərə yönəlir: anime (cizgi və animasyon) və qorxu. Texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə, bütün dünyada diqqət çəkən animelər istehsal etməyə başlayan Yaponiya animasyon film bazarında ABŞ-la yarışır. Anime anlayışının mənası fransız dilindən "cizgi filmi" deməkdir. Qeyd etdiyimiz kimi, Osamu Tezuka Yaponiyada müasir animenin ən məşhur nümayəndəsi kimi tanınır. Ümumiyyətlə, anime tarixi, XX əsrin əvvəllərində yapon film istehsalçıları tərəfindən Fransa, Almaniya, ABŞ və Rusiyadan animasiya texnikasının mənimsənilməsindən sonra başlayır. 1970-ci illərdə manqa çəkimləri Yaponiyada bu sahəyə böyük maraq yaratdı. Bu şəkillərin böyük bir hissəsindən animelərin çəkilişində istifadə olunmuşdu: xüsusilə, Osamu Tezuka "Manqanın tanrısı" səviyyəsinə qədər yüksəlmişdi. Yapon kinosunda anime janrının günümüzdəki ən məşhur təmsilçisi Hayao Miyaza- kidir. Əsrarəngiz görüntüləri və dəqiq rəsmləri ilə Miyazaki bütün dünyada məşhur olan rejissorlar sırasına qoşuldu. Onun filmləri arasında "Gəzən saray", Yüklə 2,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|