Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 28
edir, bu da pozuntular n ciddi qar s n n al nmas nisb t n a a m bl l rdir. 2008-ci ild 150 irk td n maliyy
hesabatlar n n vaxt nda t qdim edilm m sin gör v dig r 100 irk td dig r pozuntulara gör c rim tutulmu dur.
C rim l rin öd nilm si m hk m icraç s vasit sil h yata keçirilir v bu öd m l rd gecikm l rin yaranmas na g tir bil r.
Direktorlar m hk m y verm k imkan .
S hmdarlar n mülki hüquqla verilmi m hk m y iddia il müraci t etm k ümumi
hüququ var v n z riyy d h min hüquq mü ahid uras v idar hey tinin üzvl rin d t tbiq olunmal d r.
Aç qlama s n dl rini imzalayan xsl r saxta aç qlamalara gör m suliyy t da y r (Mülki M c ll §1078-11.7). Direktorlar n
v r hb r i çil rin fidusiar v zif l ri 2008-ci ild mü yy n edilib (Mülki M c ll 49.3). Direktorlar v irk tin m kda lar
h r k tl r v ya h r k tsizliy gör m suliyy t c lb oluna bil r v hüquqi xsin s hmdarlar irk t h min pozuntular
n tic sind vurulmu z r rin öd nilm sini t l b etm k hüququna malikdirl r (Mülki M c ll 49.3). Lakin, h min v zif l r
qanunda yax mü yy n edilm yib. R hb rlik v mü ahid uras n n üzvl ri aras nda m lumatl l q a a s viyy d dir.
Ümumi m hk m t r find n t yin edil n kompensasiya. N z riyy d , s hmdarlar kompensasiya üçün m hk m y
müraci t ed bil rl r. Hüquqi xsl r aras nda mübahis l r qtisadi M hk m d bax l r; t r fl rin biri fiziki xs olduqda
mübahis l r ümumi m hk m d bax l r.
34
M hk m prosesi uzun ola bil r v onun natamam olmas hesab olunur.
M hk m sisteminin z ifliyini, y ni, hakiml rin s hmdarlar n hüquqlar il ba l i l rd mövcud olan m s l l rl laz mi
d r c d tan olmamas v , eyni zamanda s hmdarlar n öz hüquqlar bar sind az m lumatl olmas n tic sind
s hmdarlar n hüquqlar n n ç tin icra olunmas görünür. Qanunvericilik birba a v tör m iddialara icaz verir, lakin onlarla
ba l h dl ri mü yy n etmir (kollektiv iddialar n z rd tutulmur).
Prinsip IIIA 3: Faktiki saxlay c lar n göst ri i sas nda q yyumlar t r find n s sverm
Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
Qanunda q yyumlar mü yy n edilmir. S hmdarlar n reyestrind adlar veril n nominal saxlay c lar s hmdarlar n ümumi
y nca n n günd liyini faktiki saxlay c lara ötürm lidir. Nominal saxlay c lar faktiki saxlay c lardan s sverm il ba l
göst ri l r almal d r.
35
BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda yaln z irk tl rin 12% nümay nd vasit sil s sverm t limatlar na malik idi.
Prinsip IIIA 4: S rh dl raras s sverm il ba l mane l r aradan qald r lmal d r.
Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir
Depozit had tnam si klind s hml r saxlan lm r. Çox az xarici investorlar portfel investisiyalar n qoyur.
Prinsip IIIA 5: Ümumi y
ncaqda bütün s hmdarlara dal tli yana lmas
Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
Görünür ki, irk tl rin prosedurlar ümumiyy tl s sverm prosesini ç tinl dirmir v ya onu m sr fli etmir.
S sverm n tic l rinin aç qlanmas . S hmdarlar n ümumi y nca n n protokolu
üç gün rzind haz rlanmal , s dr v
y nca n katibi t r find n imzalanmal v 15 gün rzind s hmdarlar aç qlanmal d r. Sor u sas nda s hmdara protokolun
sur ti t qdim olunmal d r. (Mülki M c ll §107-5.3, 107-6.1, 107-6.3). BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda i tirak etmi
irk tl rin ks riyy ti (77%) s hmdarlar n ümumi y nca n n n tic l rini y nca n ba lanmas ndan vv l elan etdil r,
12% hesabat adi poçt vasit sil gönd rir, 5% sifari li m ktubla v 6% dig r vasit l rl gönd rilir. Respondentl rin dördd -
üç hiss si (75%) s hmdarlar n ümumi y nca n n n tic l rini ictimaiyy t aç qlamay b. N tic l ri aç qlayan bütün
respondentl r onlar K V-l r vasit sil aç qlam d r.
Prinsip IIIB: Xidm ti m lumat n istifad si il qdl rin ba lanmas v öz v ziyy tind n sui-istifad qada an
edilm lidir
Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
nsayderl rin t car ti il ba l sas qaydalar. nsayderl r hal-haz rda mü ahid uras n n v idar hey tinin üzvl ri olan
v ya son alt ay rzind üzvl ri olmu v ya s hml rin 10 faizin malik olan s hmdarlar aid olunur. H mçinin, ictimaiyy t
aç q olmayan m lumatlar ld etm k imkan olan (müqavil l r v ya insayderl r vasit sil ) v idar hey ti v ya mü ahid
uras n n t siri alt nda olan xsl r insayderl r say l r. nsaydel rin ail üzvl qanunla xüsusi olaraq insayderl r kimi
mü yy n edilir. nsayderl r xidm ti m lumatdan istifad etm kl qdl r ba laya bilm z v onu üçüncü t r fl rl
aç qlamamal d r.
36
qdl rin qada an edilm si müdd tl ri qanunvericilikd mü yy n edilmir.
34 Mülki-Prosessual M c ll , F sil 3.
35 Mülki M c ll , §107-1.4, 1078-34. Nominal saxlay c lar nominal s hml rl ba l h r hans hüquqlar icra etm k üçün faktiki saxlay c dan göst ri almal d r. Nominal saxlay c lar ba lad qdl r haqq nda reyestri 3 gün rzind reyestri
m lumatland rmal v reyestr t r find n sor unun verilm sind n 7 gün rzind faktiki saxlay c lar n siyah s n t qdim etm lidir.
36 Qiym tli ka zlar bazar nda xidm ti m lumat n saxlanmas . istifad si v verilm si qaydalar , §2.2, 3; Mülki M c ll , §1078-47.
