World Bank Document
Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
- Müqavil l rin icras göst ricil ri Az rbaycan Avropa v M rk zi Asiya üzr orta göst rici
- H SS II: S HMDARLARIN HÜQUQLARI V SAS SAHIBLIK FUNKSIYALARI Korporativ idar etm ç rçiv si s hmdarlar n hüquqlar n müdafi etm li v onlar n icras n d st kl m lidir.
- Prinsip IIA 1: Sahibliyin qeydiyyat n n etibarl metodlar Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir S hml rin etibarl qeydiyyat .
- Prinsip IIA 2: S hml rin köçürülm si v ya ötürülm si Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
- Prinsip IIA 3: irk tl ba l aidiyy ti v mühüm m lumatlar n vaxt nda v müt madi qaydada al nmas Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
- Prinsip IIA 4: S hmdarlar n ümumi y nca nda i tirak etm k v s s verm k Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
- Prinsip IIA 5: Mü ahid uras üzvl rini seçm k v v zif d n azad etm k Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir Proses.
- Kumulyativ s sverm / proporsional t msilçilik.
- Prinsip IIB 1: Nizamnam , sasnam v irk tin ox ar s n dl rin d yi iklikl r Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir
- Prinsip IIB 3: Xüsusi qdl r, o cüml d n irk ti iri aktivl rinin sat lmas Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir
Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 22 vaxt regionun v T-in orta göst ricisind n yax d r v prosedurlar v b rpa m sr fl ri regionun orta göst ricil rin ox ard r ( www.doingbusiness.org ünvan nda 2008-ci ilin Doing Business Hesabat na bax n). Müqavil l rin icras göst ricil ri Az rbaycan Avropa v M rk zi Asiya üzr orta göst rici T-d orta göst rici Prosedurlar n say 39 36.4
30.8 Vaxt (günl r) 237 425.2 462.7
M sr f (borcun %) 18.5
23.4 18.9
H SS II: S HMDARLARIN HÜQUQLARI V SAS SAHIBLIK FUNKSIYALARI Korporativ idar etm ç rçiv si s hmdarlar n hüquqlar n müdafi etm li v onlar n icras n d st kl m lidir. Prinsip IIA: Korporativ idar etm ç rçiv si s hmdarlar n hüquqlar n müdafi etm lidir. S hmdarlar n sas hüquqlar a a dak lar hüquqlar hat etm lidir: Prinsip IIA 1: Sahibliyin qeydiyyat n n etibarl metodlar Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir S hml rin etibarl qeydiyyat . S hml r ads z v adl olur v adl s hml r sertifikat formas nda v ya qeyri-maddi kild ola bil r (Mülki M c ll §989, 990). Banklar s hml ri adl formada buraxmal d r. (Banklar haqq nda Qanun §19.3). Adl s hml ri v 20 v ya ondan çox s hmdar olan irk tl r s hml ri öz l reyestrd v ya Milli Depozit M rk zind (MDM) saxlamal v s hmdarlar n say 20-d n az olan irk tl r, h mçinin, öz reyestrl rini aparmaq hüququna malikdirl r (Mülki M c ll §106-2.2, 1078-34.6). MDM depozitar v reyestrsaxlay c qismind f aliyy t göst rir. 28
BMK-nin 2007-ci ild keçirdiyi sor uda irk tl rin 93% k nar reyestrd n istifad edib v yaln z üçü irk t daxilind s hml rin reyestrini apar rd . MDM sor uda i tirak ed n 58% irk tin s hml rinin reyestrini apar rd . MDM-d qeydiyyata durmam v s hmdarlar n say 20-d n çox olan t xmin n 300 irk t var. Sahiblik hüquqlar n n hüquqi sübutu MDM t r find n t qdim olunur (qeyri-maddi formada olan s hml r üçün) v ya irk t t r find n burax lm s hm had tnam si (s hml ri maddi formada saxlayan irk tl r üçün) vasit sil verilir. (Mülki M c ll §1078-20.3, 1078-21). MDM yaln z bilavasit sahibliyin uçotunu apar r. Nominal saxlay c qanunla tan n r. MDM, brokerl r v öz l reyestrl r nominal saxlay c n n ad ndan s hml ri saxlaya bil rl r. (CC§992-1.6, 1078-34.10, 1078-12-16). T crüb d yaln z brokerl r nominal saxlay c qismind ç x edir. Q yyum konsepsiyas qanunda mü yy n edilm yib.
Aç q s hmdar c miyy tl rind s hml rin köçürülm sin m hdudiyy t qoyulmur. BFB-d ticar t olunan bütün qiym tli ka zlar üzr klirinq v hesabla ma MDM t r find n deyil, BFB t r find n h yata keçirilir. Ö Ö (ötürülm sas nda öd ni ) tam yerin yetirilmir. Hesabla ma real vaxt rejimind qross sasda h yata keçirilir. MDM BFB-d n al nm mrl r sas nda bütün s hml r üzr hesabla man h yata keçirilir. qdl rin ks riyy ti birjadank nar bazarda ba lan l r. Birjada likvidlik çox a a s viyy d dir. Qeyd etm k laz md r ki, h m qanun h m d yax korporativ idar etm t crüb si s hml rin ötürülm sin h r hans m hdudiyy tl rin qoyulmas n qada an ets d , sor uda i tirak etmi irk tl rin on dördü (14%) nizamnam l rin h min m hdudiyy tl ri daxil etmi dir.
Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir Az rbaycanda irk tl rl ba l m lumatlar ld etm k imkanlar sas n m hduddur. Qanuna sas n, s hmdarlar n ild bir d f irk td n s hmdarlar n reyestrini, nizamnam sini v ililk hesabat n t l b etm k hüququ var. (Mülki M c ll §101-3.2, 106-2.3, 1078-43). T crüb d , bir çox irk tl r h min informasiyan m xfi say r v onu ictimaiyy t aç qlam r v b zi hallarda onu aidiyy ti t nziml yiciy d t qdim etmir. Daha çox irk tin maliyy hesabatlar n münt z m d rc etm sin baxmayaraq, BMK-nin 2007-ci ild apard sor uya sas n, respondentl rin yaln z 37% illik hesabatlar n n aç qlanmas n v yaln z 33% balans hesabatlar n n aç qlanmas n bildirmi dir.
S hmdarlar n illik s hmdar y ncaqlar nda i tirak etm k ümumi hüququ var. mtiyazl s hmdarlar n ümumi y nca nda i tirak etm k hüququna malik olub-olmamas irk tin nizamnam sind mü yy n edilir. mtiyazl s hml r irk tin l v edilm si, yenid nt kili v onlar n hüquqlar il ba l m s l l r üzr s s verm k hüququnu verir, lakin dividendl rin
28 “Milli Depozit Sistemi haqq nda” Az rbaycan Respublikas Prezidentinin F rman , No 580, 14 may 1997. Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 23 öd nilm m si hal nda qanuna sas n s s verm k hüququnu vermir. (Mülki M c ll §106.1.3.5, 106-1.4, 106-1.5). S hmdarlar n say 100-d n çox olan SC-l r üçün, qanun n az 3 üzvd n ibar t olan hesablama komissiyas n n yarad lmas n t l b edir. Hesablama komissiyas il ba l prosedurlar nizamnam d mü yy n edilir. T crüb d , s hmdarlar li qald rmaqla s s verir. Hesablama komissiyas n n protokolu s hmdarlar n ümumi y nca n n protokoluna lav olunur. (Mülki M c ll §107-4). Son SN H v BMK-nin 2007-ci ild apard sor uya sas n, h tta banklarda da illik s hmdar y ncaqlar h r zaman keçirilmir. S hmdar y ncaqlar n keçir n irk tl rin say haqq nda m lumat verm k ç tin olar, lakin QKDK-in hesablamalar na sas n irk tl rin n az 30% t r find n y ncaqlar keçirilmir. Yaln z s hmdarlar n say çox yüks k olan irk tl rin y ncaqlar münt z m olaraq keçirm si görünür. BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda i tirak etmi irk tl rd , s hmdarlar n ümumi y nca bir çox ümumi funksiyas n yerin yetirm mi dir. Misal üçün, respondentl rin yaln z dördd biri s hmdarlar n ümumi y nca nda illik hesabat n t sdiq olunmas n v ya k nar auditorun t yin edilm sini bildirmi dir.
Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir Proses. S hmdarlar n say 50-d n çox olan aç q s hmdar c miyy tl rind n mü ahid uralar n n yarad lmas t l b olunur. Qapal SC-l r üçün onlar m cburi deyil. S hmdarlar n ümumi y nca mü ahid uras na üzvl rin seçilm si üzr müst sna hüquqa malikdir v s hmdar c miyy tl rind sad s s çoxlu u il v banklarda 75% s s çoxlu u mü ahid uras n buraxa bil rl r (Mülki M c ll §106-1.3.1, 107). Mü ahid uras na üzvl rin seçilm si proseduru nizamnam d mü yy n edilir. Kumulyativ s sverm / proporsional t msilçilik. Qanun kumulyativ s sverm ni v ya proporsional t msilçiliyi mü yy n etmir. BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda, irk tl rin yaln z 6% kumulyativ s sverm y icaz vermi dir. 50
Dividendl rin m bl i mü ahid uras t r find n t qdim olunur v s hmdarlar n ümumi y nca t r find n t sdiq olunur (lakin art r la bilm z) v irk tin m nf tind n yüks k ola bilm z (Mülki M c ll §106-3). Dividendl rin m cburi minimal m bl i mü yy n edilm yib. SC-l rin ks riyy ti il ba l ciddi problem hesabatlarda m nf tin çat mazl ndan ibar tdir v bununla onlar dividend öd mir. BMK-nin 2007-ci ild apard sor uda i tirak etmi irk tl rin 18% 2002-2004-cü maliyy ill rind dividendl ri b yan edib öd mi dil r. H min irk tl r öd ni l ri vaxt nda h yata keçirib: onlardan on ikisi dividendl ri on be günd n az müdd td v qalan alt irk t iki ay rzind öd mi dir. BMK-nin 2007-ci ild apard sor uda i tirak etmi irk tl rin yar s ndan az hiss si (45%) s hmdarlar n ümumi y nca t r find n dividendl rin b yan edilm si v payla d r lmas n n t sdiq edilm sini bildirmi dir. Prinsip IIB. S hmdarlar irk tl ba l a a dak kimi fundamental d yi iklikl rl ba l q rarlar n q bul edilm sind i tirak etm k v h min q rarlar haqq nda laz mi d r c d m lumatland r lmaq hüququna malik olmal d r: Prinsip IIB 1: Nizamnam , sasnam v irk tin ox ar s n dl rin d yi iklikl r Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir irk tin nizamnam sin d yi iklikl r mü ssis l rd s hmdarlar n ümumi y nca nda s sl rin 2/3 hiss sini, v banklarda 75% s s çoxlu unu t l b edir. Bu, qanuna sas n s hmdar y nca n n müst sna hüququdur. (Mülki M c ll §107.1).
banklarda 75% s s çoxlu u il s hmdar kapital nda d yi iklikl rin edilm sini t sdiq edir (Mülki M c ll §107.1.1). S hmdar kapital n n burax lmas mü ahid uras na h val edil bil r.
m cburi üstünlük hüquqlar il müdd alar yoxdur, lakin irk tin nizamnam sind h min hüquqlar n z rd tutula bil r (Mülki M c ll §101.1, 104.2). Lakin, s hml rin yaln z n zar t pay na malik olan s hmdara burax lmas , kiçik s hmdarlar n istisna edilm si v h tta b zi hallarda onlar n kapital n art r lmas bar d x b rdar edilm m si hallar var idi. Prinsip IIB 3: Xüsusi qdl r, o cüml d n irk ti iri aktivl rinin sat lmas Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir S hmdarlar n ümumi y nca t r find n irk tin yenid nt kili v l v edilm si il ba l q rarlar n verilm si mü ssis l r Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|