World Bank Document

Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan 

 

 

sentyabr 2009 

 

 

S hif   19 

çatd r lmas  zaman  yenid n bax lm d r. 2009-cu ilin sentyabr ay ndan ba layaraq, h min s viyy nin listinqin   irk tl r 

daxil olmay b.  

M c ll l r.  S hmdar c miyy tl ri üçün korporativ idar etm   m c ll si hal-haz rda  haz rlanmaqdad r.  qtisadi  nki af 

Nazirliyinin r hb rliyi alt nda i çi qrupu m c ll ni haz rlama a ba lay b v  s n din yekun variant  2009-cu ilin sonuna q d r 

haz r olmal d r. AMB 2004-ü ild  banklarda korporativ idar etm  qaydalar n   t sdiq etmi dir.

16

 Az rbaycan Bank T dris 

M rk zi bank inzibatç lar  üçün d y rli m lumatland rma v  t lim xidm tl rini  göst rmi dir. Beyn lxalq donorlar korporativ 

idar etm  v  onunla ba l  sah l rd  bir s ra t lim v  texniki yard m layih l rini f al d st kl mi dir. BMK-nin  irk tl rd  v  

mü ahid   uralar nda i tirak n ,   KFW v  USAID t r find n banklarda korporativ idar etm  standartlar n n yarad lmas  v  

t tbiqi sah sind  görül n i i v  müvafiq t lim v  icran n t min edilm sini, BMK v  dig r donorlar n BFB v  AMB il  

qanunvericilik t

bbüsl ri, misal üçün AMB-nin audit qaydalar  üzr  gördüyü i i misal g tirm k olar.  

Nizamnam l r.  B zi mühüm müdd alar bir qayda olaraq  irk tl rin nizamnam l rin  daxil olunur. Misal üçün, sor uda 

i tirak etmi   irk tl rin 82% nizamnam l rin  idar  hey ti v  onun s dri aras nda v zif  v  s lahiyy tl rin bölgüsü v  ya 

ba  direktorun v zif l rinin mü yy n edilm si kimi mühüm müdd alar  daxil etmi dir. Yetmi  üç (73%)  irk tin 

nizamnam l rin   s hmdarlar n hüquqlar  il  ba l  ümumi prinsipl r daxil olunmu dur v  altm  yeddi  irk tin (67%) 

s hmdarlar n ümumi y nca  ba l  prosedurlar  var idi.  lav  olaraq, q rx iki (42%)  irk tin nizamnam l rin  sahibliyin 

d yi m si v  ya  irk tin dig r  irk tl  birl m si hal nda minoritar s hmdarlara qar  yana ma il  ba l  müdd alar daxil 

olmu dur. Dig r t r fd n, sor uda i tirak etmi   irk tl rin yaln z on s kkizi (18%) nizamnam l rin  mü ahid   uralar na 

müst qil üzvl rin t yin edilm si il  ba l  müdd alar daxil etmi dir. Qeyd etm k laz md r ki, h m qanun h m d  yax  

korporativ idar etm  t crüb si s hml rin ötürülm sin  h r hans  m hdudiyy tl rin qoyulmas n  qada an ets  d , sor uda 

i tirak etmi   irk tl rin on dördü (14%) nizamnam l rin  h min m hdudiyy tl ri daxil etmi dir. Mü yy n mühüm müdd alar  

bir qayda olaraq  irk tl rin nizamnam l rin  daxil olmu dur.  

T NZ ML M  Ç RÇ V S   

Qiym tli ka zlar n t nziml yicisi.  QKDK qiym tli ka zlar  v  qiym tli ka zlar bazar n  t nziml yir v  onun v zif l rin  

dövl t qanunvericiliyinin icras , qaydalar n haz rlanmas   v   t tbiq edilm si, BFB, MDM, emitentl r v  dig r bazar 

i tirakç lar n n f aliyy tin   n zar t, pe kar bazar i tirakç lar na v  investisiya fondlar na lisenziyalar n verilm si daxildir. 

QKDK dövl t büdc sind n maliyy l dirilir.

17

 QKDK t limat v  qaydalar  q bul ed  ed  bil r v  onlar  ictimaiyy t  aç qlay r. 

QKDK SC-l rl   v ,  eyni zamanda  qiym tli ka zlar ba l  bütün kommersiya qanunvericiliyinin icras  üçün m suliyy t 

da y r.  

Fond birjas . BFB 2000-ci ild   sas n brokerl rd n ibar t 18 sahibi olan qapal  SC formas nda yarad lm d r. BFB-  QKDK 

n zar t edir.

18

  BFB qiym tli ka zlar  depozitar  qismind  f aliyy t göst r r v  klirinq v  hesabla ma xidm tl rini göst r  

yegan  t kilatd r. 

M rk zi depozitar. Milli Depozit M rk zi (MDM) depozitar qismind   f aliyy t göst rir v   s hml rin sahibl rinin 

reyestrsaxlay c s  qismind  f aliyy t göst r  bil r. 2009-cu ild  2000-d n çox  irk t MDM-d n reyestrsaxlay c  kimi istifad  

edib v  qanuna  sas n MDM-d n istifad  etm li t xmin n 300 SC istifad  etmir.  

Bank v  dig r t nziml yicil ri.  Banklar v  kredit t kilatlar  Az rbaycan n M rk zi Bank  t r find n v  s orta  irk tl ri 

Maliyy  Nazirliyi t r find n t nziml nir.  

irk tl rin reyestri. 2007-ci ild  hüquqi  xsl rin dövl t reyestrinin apar lmas   dliyy  Nazirliyind n Vergil r Nazirliyin  

verilmi dir. Vergil r Nazirliyi 70 000-d n çox qurumun daxil edildiyi reyestri apar r. SC-l r nizamnam l rini,  ura üzvl rinin 

ilkin siyah s n   v   s hmdarlar n paylar  haqq nda m lumatlar  qeydiyyat üçün Vergil r Nazirliyin   t qdim etm lidir. N z ri 

olaraq,  irk tl r h min t l bl rin yerin  yetirilm m sin  gör  reyestrd n ç xar la bil rl r.

19

2005-ci ild  apar lm  SM H-d n 

keç n müdd t  rzind  Reyestr öz s n dl dirm  sistemini kompüterl dirm y  ba lam d r v  ondan istifad  imkanlar n  

t kmill dirm k üz rind  çal r. Lakin SC-l rin  ks riyy ti bar d   m lumatlar  almaq ç tin olaraq al r v  Reyestr bütün 

informasiyan n d qiq s n dl dirilm sinin t min edilm si sah sind  m hdud imkanlara malikdir.      

M hk m .  M hk m l r Mülki v  iqtisad m hk m l rin  bölünür.  qtisadi M hk m  yaln z hüquqi  xsl r aras nda 

mübahis l ri h ll edir; t r fl rin biri fiziki  xs olduqda (h r hans  mü ssis ni t msil etm y n), i in obyekti qiym tli ka zlar 

oldu u halda bel , i  ümumi instansiya m hk m l rin  verilir (Mülki-Prosessual M c ll si, §25, 26).  irk tl r v  qiym tli 

ka zlarla ba l  mübahis l rd  m hk m l r  nadir hallarda müraci t olunur. M hk m l rin  irk tl r v  qiym tli ka zlarla 

ba l   m s l l r üzr   t limi d   m hduddur, amma bu sah d   v ziyy ti yax la d rmaq üçün Avropa Birliyinin yard m  

planla d r l r. 

 

 

                                                           

16 AMB-nin  Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar . 

17 QKDK-nin  sasnam si, §8, 9; QKDK-nin f aliyy tinin t min edilm si haqq nda f rman SCS, §4. 

18 QKDK-nin  sasnam si, §11.5; Mülki M c ll , §1078-35 

19 Hüquqi  xsl rin Dövl t Qeydiyyat   v  Dövl t Reyestri haqq nda Qanun, 2003, §5, 6, 7, 8; Mülki M c ll , §130, 134. 

 

---