World Bank Document

Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan 

 

 

sentyabr 2009 

 

 

S hif   20 

Korporativ idar etm  prinsipl rinin bir-bir n z rd n keçirilm si  

Haz rk  bölm d  

T-nin h r bir Korporativ  dar etm  Prinsipinin yerin  yetirilm si qiym tl ndirilir. Tam m lumat üçün 

T-in Korporativ  dar etm  Prinsipl rinin  cras n n Qiym tl ndirilm si Metodologiyas na bax n.

20

  

H SS  I: S M R L  KORPORAT V  DAR ETM  Ç RÇ V S  ÜÇÜN BAZANIN T M N ED LM S   

Korporativ idar etm  ç rçiv si 

ffaf v  s m r li bazarlar  d st kl m li, qanuna uy un olmal  v  müxt lif n zar t, 

t nziml m  v  icra orqanlar  aras nda v zif l rin bölgüsünü d qiq mü yy n etm lidir.  

Prinsip IA: Korporativ idar etm   ç rçiv si onun iqtisadiyyat n ümumi durumuna v     bazar n taml

na göst rdiyi 

t siri, bazar i tirakç lar  üçün yaratd

 stimullar   v  

ffaf v   s m r li bazarlar n d st kl nm si n z r  al nmaqla 

yarad lmal d r.  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir  

Son ill r  rzind  banklar,  irk tl r v  kapital bazarlar n n hüquqi ç rçiv si SC-l r üçün hüquqi normalar n daxil edilm si üçün 

2004-cü ild   d yi ilikl r edilmi  1999-cu iln Mülki M c ll si, 2004-cü ilin Mühasibat Uçotu haqq nda Qanunu, 2004-cü ilin 

Banklar haqq nda Qanunu, 2007-ci ilin S orta F aliyy ti haqq nda Qanunu, 2007-ci ilin Daxili Audit haqq nda Qanunu, 

2008-c ilin Maraql  

xsl rl   qdl r haqq nda Qaydalar v  2008-ci ild  Mülki M c ll y  direktorlar n fidusiar v zif l ri ll  

ba l   d yi iklikl rin edilm si il  sür tl  inki af etmi dir. Bu investorlar n hüquqi müdafi sini art r b v  dig r hüquqi 

d yi iklikl rl  birlikd  Az rbaycan n “Doing Business” hesabat nda reytinqini 97-d n 33-cü yer  qald rm d r.  

Qanunvericilikl  ba l   s yl r dinamik olsa da, qanunvericiliyin icras  gerid  qal r. Korporativ idar etm , 

ffafl n v  

hesabatl l q üçün  raitin a a   s viyy d  olmas  qiym tli ka zlar bazar n n inki af na m nfi t sir göst rib, xarici 

investorlar n mara n  azald b, güclü yerli institusional investorlar n formala mas na imkan verm yib v  fond birjas nda qeyri-

likvidliy  v  geni liyin v  d rinliyin çat mazl na imkan vermi dir. H min icra nöqsanlara bir neç  amill  izah etm k olar. 

Birincisi, qanunvericilik nisb t n yenidir.  kincisi, icra  h miyy tli d r c d   s m r li dövl t reyestrin  faktiki ehtiyacdan, 

paralel h yata keçiril n davaml  öz ll dirm  proqram ndan v   i l y n mühasibat uçotu v  audit institutlar ndan as l d r.  

Yekun olaraq, bazarda ixtisasl  v  t limd n keçmi  müt x ssisl r çat m r.  

ffafl q v  idar etm  il  ba l  ümumi mühit z ifdir. Az rbaycan h min sah l rd  Transperensi  nterne nl v  Dünya 

Bank n n göst ricil rind   n a a  25%-  dü n reytinq  malikdir.  

Ümumi mühit problemli qalsa da, 2005-ci ilin SN H-d n sonra mü yy n ir lil yi l r  ld  olunmu dur. AMB banklarda 

korporativ idar etm ni t kmill dirib v  BMK, Avropa Yenid nqurma v   nki af Bank  v  xarici investorlar kiçik sayda SC-

l rd  korporativ idar etm nin s viyy sini qald rm d r. Ölk  daxilind  institusional investor yarad l b v  BFB-d  ticar tin 

h cmi art r lm d r, baxmayaraq ki, h min ticar t  sas n t sbit g lirli qiym tli ka zlarla apar l r.  

Prinsip IB: Yurisdiksiyada korporativ idar etm  praktikas na t sir göst r n hüquqi v  t nziml yici t l bl r qanuna 

uy un,  ffaf v  icra üçün yararl  olmal d r.  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir  

Hüquqi d qiqlik.  Az rbaycanda bütün kommersiya qurumlar na t tbiq olunan Mülki M c ll  v  Banklar haqq nda Qanun 

v   S orta F aliyy ti haqq nda Qanun aras nda ziddiyy tl r mövcuddur. Mülki M c ll  banklar v   s orta  irk tl ri üçün 

daha geni  ç rçiv ni t min etm lidir, lakin, t crüb d  onlar sektora aid xüsusi qanunvericiliy   m l edir v  Mülki M c ll nin 

rolu ayd n deyil.  

 

Hüquqi d qiqlik, h minin, müxt lif növ  irk tl r  bir çox müxt lif t l bl rl  m hdudla d r l r. Banklar, s orta  irk tl ri, aç q 

v  qapal  SC-l r üçün konkret t l bl rd n ba qa  ctimai  h miyy tli Qurumlar v  aktivl rin d y ri 1.000.000 AB  

dollar ndan v  dövriyy si 500.000 AB  dollar ndan yüks k olan SC-l r (Hiss  V-  bax n) üçün d  ayr  qaydalar mövcuddur. 

Ümumiyy tl  hüquqi d yi iklikl ri sür tl  edilm si qanun v   t crüb  aras nda ciddi bo luq yarad r v  yeni d yi iklikl ri 

anlama a a   s viyy d dir,  sas korporativ funksiyalar v  orqanlarla ba l   v ziyy t, misal üçün t fti  komissiyas , audit 

komit si v  auditorlar komissiyas n n rollar  qeyri-mü yy ndir  . 

                                                           

20 

T prinsipl ri bütün t tbiq olunan Mühüm Kriteriyalara cavab ver r k bütün mühüm aspektl rd  tam yerin  yetiril nd  Prinsipl r tam yerin  yetirilmi  say l r. Mühüm Kriteriya standartlara aid olanda (y ni, t crüb   t l b olunmal , 

d st kl nm li v  ya  ksin  qada an edilm li v  d st kl nm m lidir), standartlar n bütün mühüm aspektl ri mövcuddur. Mühüm Kriteriya korporativ idar etm  t crüb sin  aid olanda, müvafiq t crüb  geni  yay lm  olur. Mühüm Kriteriya icra 

mexanizml rin  aid olanda, z ruri v  s m r li icra mexanizmi olmal d r. Mühüm Kriteriya hüquqlar n müdafi si vasit l rin  aid olanda, z ruri, s m r li v  münasib müdafi  vasit l ri olmal d r. “ sas n yerin  yetiril n” qiym ti  bir v  ya daha 

çox t tbiq olunan Mühüm Kriteriyan n bütün mühüm aspektl rd   tam d r c d n az yerin  yetiril nd  verilir.

 “

Qism n yerin  yetiril n” qiym ti (1) t tbiq olunan Mühüm Kriteriyalar n az hiss sind  t svir olunan standartlar n bir v  ya daha çox 

hiss si yerin  yetirilm y nd , lakin dig r t tbiq olunan Mühüm Kriteriyalar bütün mühüm aspektl rd  tam v  ya  sas n yerin  yetiril nd  (o cüml d n Mühüm Kriteriyan n korporativ idar etm , icra mexanizmi v  hüquqlar n müdafi si vasit l ri 

il  ba l  olanda); v  (2) bütün t tbiq olunan Mühüm Kriteriyalarda t svir olunan standartlar n  sas elementl ri mövcuddur, lakin stimullar v  ya intizam qüvv l ri bazar i tirakç lar n n  n az   mühüm azl n  tövsiy  olunan t crüb ni q bul etm y  

h v sl ndirm k üçün s m r li i l mir; v  ya bütün t tbiq olunan Mühüm Kriteriyalarda t svir olunan standartlar n  sas elementl ri mövcuddur, lakin bütün standartlar n v  ya onlar n mü yy n hiss sinin nisb t n yeni olmas na gör  onlar n icras  

a a  s viyy d dir, icran n yüks k s viyy d  olmas n  gözl m k tezdir v  görünür ki, icran n a a  s viyy sinin s b bi standartlar n yerni olmas ndan ibar tdir (y ni standartlar  q bul etm k üçün stimullar n a a  olmas  kimi amill r deyil). 

“Yerin  yetirilmir” qiym ti ciddi nöqsanlar olan verilir. “Aidiyy ti deyil” qiym ti 

T prinsipi (v  ya Mühüm Kriteriyalardan biri) struktur, hüquqi v  institusional xüsusiyy tl r  gör  (misal üçün, fidusiar qismind  h r k t ed n institusional 

investorlar olmaya bil r) t tbiq olunmayanda verilir.  

 

---