World Bank Document
Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
Yüklə 1,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
- Prinsip VA 5: Aidiyy ti t r fl rin qdl ri Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
- Prinsip VA 6: Proqnozla d r lan risk faktorlar Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
- Prinsip VA 7: çil r v dig r t r f müqabill ri il ba l m s l l r Qiym tl ndirm : Yerin yetirilmir
- Prinsip VA 8: dar etm strukturlar v siyas tl ri Qiym tl ndirm : Yerin yetirilmir
- Prinsip VB: nformasiya mühasibat v maliyy v qeyri-maliyy aç qlamalar n n yüks k keyfiyy t standartlar na sas n haz rlanmal v aç qlanmal d r.
- T l bl rin yerin yetirilm sin n zar t.
- Audit keçiril c k t kilatlar .
- Audit n zar tl ba l t l bl r.
Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 33 Mü ahid uras n n üzvl rinin adlar irk tl r reyestrin t qdim edilm li v illik hesabatda ks olunmal d r. Maliyy hesabatlar n n qeydl rind m k haqlar , m nf t paylar , ç kilmi m sr fl rin v zinin öd nilm si, s orta m sr fl ri, komissiya haqlar v mü ahid uras v idar hey tinin üzvl rin dig r öd ni l r göst rilm lidir. Mü ahid uras v ya idar hey tinin üzvü qismind olmayaraq göst ril n xidm tl r gör öd ni l r ayr göst rilm lidir. T crüb d , ictimaiyy tin irk tin reyestri v ya illik hesabatlar na asan ç x h l d yoxdur, v s hmdarlar üçün h min m lumatlar ld etm k ç tin ola bil r. BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda irk tl rin yaln z iki faizi ayr -ayr l qda v ya birg olaraq mü ahid uras n n üzvl rinin bioqrafiyas v ya onlar n mükafatland r lmas haqq nda m lumatlar aç qlam d r v yaln z üç faizi r hb rlikl ba l h min m lumatlar aç qlad lar. Prinsip VA 5: Aidiyy ti t r fl rin qdl ri Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir QKDK-nin yeni qaydalar irk tl rd n d y ri irk tin aktivl rinin 5 faizind n art q olan aidiyy ti t r fl rin qdl ri haqq nda m lumatlar n aç qlanmas n t l b edir. H min qdl r haqq nda m lumat qdin ba lanmas ndan sonra be i günü rzind QKDK- , kütl vi informasiya vasit l rind v irk tin r smi internet s hif sind (oldu u halda) aç qlanmal d r. A a dak m lumatlar göst rilm lidir: qdin ba lanmas tarixi, qdin t r fl ri, o cüml d n onlar n mara n n t bi ti, qdin h cmi ( irk tin xalis aktivl ri münasib td sat lan v ya al nan mallar n faizi) v qdin m bl i v dig r sas rtl ri. Aidiyy ti t r fl rin qdl ri haqq nda m lumat illik hesabatda da aç qlanmal d r. Aidiyy ti T r fl r üzr Milli Audit Standart (2009) qanunvericiliy sas n bu münasib td mü yy n qaydalar t tbiq edir v BMUS 24 (MHBS sas nda hesabatlar t qdim ed n irk tl r üçün), h mçinin, aidiyy ti xsl rl qdl r haqq nda m lumatlar n aç qlanmas n t l b edir. T crüb d , h min t l bl r haqq nda m lumatl l q a a s viyy sidir v h min qdl r ffaf deyil. BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda aidiyy ti xsl rl qdl rin aç qlanmas a a s viyy d idi. Sor uda i tirak etmi irk tl ri be faizi aidiyy ti t r fl rin qdl ri haqq nda m lumatlar aç qlad lar v dörd faizi mühüm qdl r haqq nda m lumatlar aç qlad lar. Yaln z on s kkiz faiz h r ikisini aç qlay b. Yetmi üç faiz onlardan heç birini aç qlamay b.
Daha iri SC-l r t r find n t qdim olunmas t l b olunan i l rin v ziyy ti haqq nda hesabat risk faktorlar n hat etm lidir. Banklar MHBS 7 standart na uy un olaraq maliyy hesabatlar n n qeydl rind risk amill rini göst rm lidirl r, lakin AMB-nin bildirdiyin gör banklar MHBS 7-nin t tbiqind ç tinlik ç kmi dil r. AMB h min sah d t liml r keçirm yi planla d r r. Prinsip VA 7: çil r v dig r t r f müqabill ri il ba l m s l l r Qiym tl ndirm : Yerin yetirilmir çil r v dig r t r f müqabill ri il ba l m s l l rin aç qlanmas konkret t l b olunmur. Prinsip VA 8: dar etm strukturlar v siyas tl ri Qiym tl ndirm : Yerin yetirilmir irk tin idar etm strukturlar v siyas tl rinin aç qlanmas il ba l hüquqi t l b yoxdur. BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda i tirak etmi irk tl rin yaln z be faizi t r find n ictimaiyy t korporativ idar etm siyas ti v prinsipl ri aç qlan b v yaln z alt faiz nizamnam v sasnam l rini aç qlaml d r.
qurumlardan 1 yanvar 2008-ci il tarixind n ba layaraq konsolid olunmu maliyy hesabatlar n n MBHS-lara uy un olaraq haz rlanmas n t l b edir. Bura s orta irk tl ri, investisiya fondlar , qiym tli ka zlar fond birjas nda ticar t olunan SC-l r v illik g lir, i çil rin say v ya aktivl ri mü yy n edilmi minimal h dd n yüks k olan dig r kommersiya t kilatlar daxildir. 53 D g r SC-l r MHBS-lar v ya yenid n bax lm Milli Mühasibat Uçotu Standartlar n t tbiq ed bil rl r. Yeni MMUS Maliyy Nazirliyi t r find n haz rlan b v MHBS-lara saslan r, lakin yerli irk tl rin istifad si üçün sad l dirilmi dir. MHBS-larla f rql r MMUS-larda aç qlan r.
53 Az rbaycan Respublikas n n Mühasibat Uçotu haqq nda Qanunu 2004 2.9 Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 34 Mühasibat Uçotu haqq nda Qanun ictimai h miyy tli qurumlardan auditorun hesabat daxil olmaqla, maliyy hesabatlar n onlar n internet s hif l rind yerl dirm yi, m tbuatda d rc etm yi v sor u sas nda t qdim etm yi t l b edir. Banklardan MHBS-lara uy un konsolid olunmu maliyy hesabatlar n n haz rlanmas t l b olunur (Banklar haqq nda Qanun, §43.1, 43.2, v 44.1). Faktiki olaraq, Az rbaycanda maliyy hesabatlar t dric n beyn lxalq standartlara yax nla r. BMK-nin Korporativ dar etm Layih si, Dünya Bank v bank sektorunda AMB mü yy n banklara v SC-l r MHBS-lar t tbiq etm y köm k edir. Lakin MHBS-lar bank sektorunda çox az v sas n mü yy n xarici kapital olan irk tl rd t tbiq olunur. B zi SC-l r h l d , vergi uçotu standartlar n t tbiq edir. MHBS-lar t tbiq ed n banklar v irk tl rd auditor MHBS-lar n t tbiqind ciddi yard m göst r bil rl r v çox az SC daxili imkanlar hesab na MHBS-lar t tbiq ed bil rl r. N q d r SC-nin ictimai h miyy tli qurumlara aid edilm si v MHBS-lar t tbiq etm k t l bi haqq nda m lumatl olmas m lum deyil.
BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda respondentl rin 45% maliyy hesabatlar n n MHBS-lara uy un olaraq haz rlanmas n bildirib, lakin sor uda i tirak etmi irk tl rin yaln z 15% na d pul dövriyy si haqq nda hesabat aç qlay b, sonuncu is MHBS-lara sas n maliyy hesabatlar n n tam d stinin m cburi komponentidir. 53
t l bl rinin yerin yetirilm sin . Prinsip VC: Maliyy hesabatlar nda irk tin maliyy v ziyy tinin v bütün mühüm aspektl rd irk tin f aliyy tinin s m r liliyin düzgün ks etdirilm si haqq nda mü ahid uras , idar hey ti v s hmdarlara obyektiv v k nar r yin verilm si m qs dil illik audit yoxlamas müst qil, s ri t li v ixtisasl auditor t r find n apar lmal d r. Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir BAS-lara m l olunma. Az rbaycanda audit standartlar BAS-lara uy unla ma prosesind dir v BAS-lar n tam versiyas onlar n t rcüm olunmu variant n n haz r olmas ndan sonra daha sonra 2009-cu ild q bul olunacaq. 2007-ci ilin qaydalar banklardan BAS-lar n t tbiq edilm sini t l b edir.
54 2005-ci ilin SN H hesabat na uy un olaraq, “audit sektorunun yax inki af etm m si Qanunun s m r li icras na mane ed bil r. Bazar i tirakç lar n n hesablamalar na gör , aç q SC-l rin yaln z 20% k nar audit yoxlamalar n apar r”. H min dövrd n sonra t l bl rin yerin yetirilm si il ba l v ziyy t yax la b, lakin bütün SC-l r t r find n t l bl rin yerin yetirilib-yetirilm m si ayd n deyil. Auditorun müst qilliyi. Lisenziya sas nda f aliyy t göst r n auditor irk t v ya onun s hmdarlar / r hb rl ri il mlak maraqlar il v ya keçmi d h min irk tin i çisi oldu una gör laq li ola bilm z. 55 Auditorlar n m cburi rotasiyas il ba l t l b yoxdur. Ba qa xidm tl rin göst rilm si auditorlara bir qayda olaraq qada an olunmur. 56 Auditor t r find n göst ril n dig r xidm tl rin haqlar aç qlanm r. T crüb d , auditin müst qilliyi yüks k deyil, b zi auditorlar mü t ril rin hesabatlar haz rlama a köm k edir. Audit komit si. ctimai h miyy tli qurumlardan audit komit sinin yarad lmas t l b olunur (Daxili Audit haqq nda Qanun 4.2). Qanuna sas n audit komit sinin v zif l rin k nar auditorlar n hesabatlar na n zar t, daxili audit v n zar t sisteml ri v riskin idar edilm si daxildir. Lakin, qanunda audit komit sinin s hmdarlar n ümumi y nca na v ya mü ahid uras na tabe olmas mü yy n edilmir. Qanun, h mçinin, audit komit sinin üzvl rinin say , iclaslar n keçirilm si müdd tl ri v müst qillik kriteriyas n mü yy n etmir. Banklar n m cburi audit komit si v bütün SC-l rin t fti komissiyalar var. Onlar uran n komit l ri deyil v a a da müzakir olunur.
seçilmi üzvl rd n ibar t olan Auditorlar Palatas t r find n t nziml nir. Palata, h mçinin, mövcud hüquqi s n dl ri yenil dirir, audit standartlar n haz rlay r v , eyni zamanda monitorinqi h yata keçirir v onlar n icras n t min edir. Palatan n x b rdarl n verilm si, yoxlamalar n apar lmas v auditorlardan lisenziyan n geri ça r lmas kimi intizam s lahiyy tl ri var. Palata, h mçinin, auditorlar v mü t ril r aras nda mübahis l ri h ll edir (buna nail ola bilm dikd , mübahis m hk m y verilir). Palata yaln z xüsusi hallarda, misal üçün ild n az üç d f audit yoxlamas n n keyfiyy tsiz apar lmas , saxta iddialar sas nda lisenziyan n al nmas v ya qanunun kobud pozulmas hal nda auditordan lisenziyan geri ça ra bil r. 57 T crüb d , palata vaxta r auditorlar n lisenziyalar n geri ça r r v audit irk tl rind yoxlamalar apar r. Lakin, bazar i tirakç lar v 2006-c ilin Mühasibat v Audit üzr SN H-i Palata t r find n auditin keyfiyy tin s m r li n zar t etm sin übh alt na qoyur v onun bu sah l rd potensial m hduddur. AMB, h mçinin, banklar n auditorlar na v audit yoxlamalar na n zar t edir.
54 Mülki M c ll , §99.2, 107.6,; Banklar haqq nda Qanun, §44; Emitentl r t r find n illik hesabatlar n haz rlanmas v aç qlanmas qaydalar . 55 Mülki M c ll §107.6,Audit Xidm ti haqq nda Qanun §18, Auditorlar n Pe kar Etika M c ll si, bölm 8. 56 Brokerl r, dilerl r, investisiyalar üzr m sl h tçil r v ya investisiya banklar il ba l xidm tl r ixtisna olmaqla. Mülki M c ll §1078-28.4, Auditorlar n Pe kar Etika M c ll si, 9 v 10 madd l ri. 57 Audit Xidm tl ri haqq nda Qanun, §9, 15, 19, 20; Hesablama Palatas n Nizamnam si 1995, §1, 8. Yüklə 1,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|