Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu
Yüklə 4,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Turqut Ocal
- İxtiyar Hüseynli
- Şamil Vəliyev filologiya elmləri doktoru, professor Cahangir Məmmmədli
- 127 -
İsa Hebipbeyli ile karşılaşdığımda ondan mutlaka yeni şeyler ögreniyorum. Hebipbeyli Azerbaycan Dili ve Edebiyatına ömrünü hasr etmiş bir alimdir. Kanatimce milli edebiyat sınırlarını da aşmayı başarmış, dünya edebiyatının asrımızdakı inşaasına bir tuğla ilave edecek kadar sanat yazılarına da imza atmıştır. İsa Hebipbeyli böylece evrenseli yakalamıştır. Onun Tolstoy müzesi araştırmaları, Cengiz Aytmatovla görüşmeleri, «Edebi-tarihi yaddaş ve müasirlik» adlı eseri, Celil Memedquluzade eserlerinin tüm inceliklerini analiz edişi, dünyadakı şark ve garp üniversitetlerinin birçoku ile olan alakaları bunun en bariz örnegidir... İsa Habibbeyli ayni zamandaterdir. 1998de Nahçıvan Muhtar Cümhuriyetinin Ali mec- lisinin milletvekili olmuştur. Bu arada, Azerbaycan Respublikasına Cümhurbaşbakanı seçimle- rinde merhum Ümummilli lider Haydar Aliyevin vekili olma gibi önemli ve şerefli bir misyonu temsil etmiştir. İsa Hebipbeylinin siyasi hayatını ve dünyanın önemli meselelerti hakkındakı görüşlerini ayrı bir konu yapmak gerekir... Aslında İsa Hebipbeylinin hangi yazısını okursak her okuyuşumuzda ders alacağımız bir çok bilgiler ile karşılaşırız. Sn. Habibbeyli yarım asırlık hayat takvimine, bilgiyi, erdemi, güzel ahlakı, kadirşinaslığı, hazırcevaplığı, hocalığı ve nezaketi sığdırabilmiş mümtaz bir şahsiyettir. Turqut Ocal (Türkiyə, İgdır Universiteti) - 128 -
Xalqına xidməti özünün həyat kredosuna çevirmiş böyük şəxsiyyətlər bunun müqabilində hər zaman təmənnasız olmuş, hansısa məqsəd güdməmişlər. Əsl ziyalı və şəxsiyyət üçün xalqın sevgi və rəğbətindən uca heç bir mükafat ola bilməz. Fəqət, belə nəcib və xeyirxah insanların mənəvi yüksəliş və ucalığa xidmət edən çoxşaxəli məhsuldar fəaliyyətinin obyektiv dəyərləndirilməsi bəzən zəruri sosial tələbat kimi ortaya çıxır. Təsadüfi deyildir ki, İsa Həbibbəyli hələ 1999-cu ildə «Əməkdar elm xadimi» fəxri adına layiq görülmüş, 2007-ci ildə «Şöhrət», 2009-cu ildə isə «Şərəf» ordenləri ilə təltif olunmuşdur. İsa Həbibbəyli Azərbaycan hüdudlarını çoxdan adlamış alim kimi, xaricdə də layiqli qiymətini alır. O, 2001-ci ildə Nyu York Elmlər Akademiyasının, 2008-ci ildə BMT yanında Beynəlxalq İnformasiyalaşdırma Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir. Bütün bunlar İsa Həbibbəylini çoxcəhətli fəaliyyəti olan şəxsiyyət kimi xarakterizə etməyə əsas verir, yaradıcılıq potensialının təkcə bir sahə üzrə köklənmədiyini, daha geniş spektrləri əhatə etdiyini göstərir. Məhz bu səbəbdən İsa Həbibbəylinin şəxsiyyət obrazı konkret bir sahə üzrə məhdudlaşdırıla bilməz. Onun istər elmi, istərsə ictimai-siyasi fəaliyyəti geridə qoyduğu 65 ilin nə qədər zəngin və mənalı səhifələrdən ibarət olduğunu əyani olaraq göz önündə sərgiləyir. Mənalı ömrünün müdriklik zirvəsində olan İsa Həbibbəyli bütün varlığı və ruhu ilə yaradıcı insandır. O bu gün də daxildən gələn tükənməz enerji ilə çalışır, qarşıya qoyduğu saf və ali məqsədlərə çatmaq üçün hər cür zəhmətə qatlaşır. Yüksək alimlik və tədqiqatçılıq keyfiyyəti onun fitrətindən, məqsədə doğru inamla irəliləmək, hədəfə yetişmək əzmindən qaynaqlanır. Bütün bu keyfiyyətlər isə görkəmli alimin, layiqli vətəndaşın, nüfuzlu ictimai xadimin - İsa Həbibbəylinin bundan sonra da daha böyük həyat və yaradıcılıq uğurlarına müəlliflik edəcəyinə möhkəm zəmin yaradır. İxtiyar Hüseynli «Azərbaycan» qəzetinin siyasət şöbəsinin redaktoru.
- 129 -
Akademik İsa Həbibbəyli söz sənətinin ən mürəkkəb sahələrindən olan ədəbiyyat nəzəriyyəsinin problemləri ilə lap cavan vaxtlarından məşğuldur. Onun ədəbiyyatın elmi izahına özünəməxsus tərifi, ədəbiyyatşünaslıq elminin şöbələrinə yeni baxışı, ayrı-ayrı bədii janrlar barədə maraqlı məqalələri çox ciddi elmi-nəzəri və praktik əhəmiyyət kəsb edir. Ədəbiyyatşünaslıqda bəzən «böyük» janrların ətrafında çoxsaylı tədqiqatlar aparılır, «kiçik» janrlar isə kölgədə qalır. İsa müəllim üçün janrın böyüyü kiçiyi yoxdur, janrlar onun nəzərində ancaq praktik yaradıcılıqdakı mahiyyətinə görə qiymətlidir. Bu mənada da İsa Həbibbəyli ədəbiyyatşünaslığımızda Mir Cəlal məktəbinin davamçısı kimi fəaliyyət göstərir. Akademik İsa Həbibbəyli Azərbaycan ədəbi mühitini dünya ədəbi cərəyanları ilə müqayisədə təhlil edən geniş diapazonlu alimlərimizdəndir. Bu istiqamətdə Yaşar Qarayev, Cəfər Cəfərov üslubuna bənzər bir şəkildə ortaya çıxan məqalələri ilə həm də özünün erudisiyasını, məlumatlılıq səviyyəsini bildirmiş olur. Onun Azərbaycan maaarifçi ədəbiyyatının A.S.Puşkinə bağlı faktları təhlilə cəlb etməsi , Azərbaycan ədəbi çevrəsinin Heminquey yaradıcılığına marağı , bir sıra ölkələrin ədəbi cərəyanları və bizim bədii söz dünyamız kimi önəmli məsələlərə elmi yanaşmaları günümüz üçün ciddi əhəmiyyət kəsb edən faktlardır. Yuxarıda qeyd etdik ki, İsa Həbibbəylinin elmi yaradıcılığı polifanik mahiyyət kəsb edir. O, Azərbaycan elmi və bütövlükdə Azərbaycan cəmiyyəti üçün ictimai maraq kəsb edən elmi hadisələrə biganə qala bilmir. Ümumiyyətlə, cəmiyyətdə, yaşadığı mühitdə alim statusunu təkcə rəsmi diplomlarla deyil, həm də zamanın və toplumun qiymətində qazanmış hər kəs ictimai maraq deyilən bir fakta etinasız qala bilmir. Azərbaycan klassik alim mühitindəki insanların əksəriyyəti millətin ictimai maraq dairəsində olan hadisələri təhlil etmək, qiymətləndirmək mövqeyində olmuşdur. Bu məktəbə, bu keyfiyyətə yaxşı bələd olan İsa Həbibbəyli alim adını həm də ictimai maraq kəsb edən hadisə və şəxsiyyətlərə diqqəti ilə qazanmışdır. Şamil Vəliyev filologiya elmləri doktoru, professor Cahangir Məmmmədli filologiya elmləri doktoru, professor Yüklə 4,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|