Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu
Yüklə 4,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tehran Əlişanoğlu
- Tahirə Məmməd
- Orxan Aras
- 124 - İsa Həbibbəyli özü də elmdə təzə, cavandır, – desəm, qəbahət olmaz; bugünlərdə 65 yaşının tamam olduğunu bildim, 65 yaş qocaman elm üçün nədir ki?! Daim təzəlik-tərlik, olmayan yerdən Söz ehtirası-eşqi-ovu da elə cavanlıq iksirindən doğmurmu?! İsa Həbibbəylinin səs-səda doğurmuş «Cəlil Məmmədquluzadə. Mühiti və müasirləri» monoqrafiyasının nəşrindən (Bakı, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1997) nə keçibdi ki?! Filoloji elmlər doktoru, professor, Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, AMEA-nın müxbir və daha sonra həqiqi üzvü, millət vəkili, AMEA vitse-prezidenti və Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru! – cəmisi həmin bu monoqrafiyanın intəhasız kölgəsinə sığmırmı?!... İsa Həbibbəylini yazdıqlarında həmişə təzəlik axtarışlarına təşnə görürük. Mən onun iri formatda 696 səhifəlik «Ədəbi-tarixi yaddaş və müasirlik» adlı məqalələr toplusuna (Bakı, «Nurlan», 2007) dərindən baxmışam; hər səhifəsi açıq problemlərin açılmamış düyünlərinə aşina... «Kitabi-Dədəm Qorqud»un «yeni tədqiq mərhələsi»ndən «Ələsgər sorağı»na (Folklorşünaslıq), «Azərbaycandan dünyaya»: Nizami Gəncəvidən Ustad M.Şəhriyara (Klassik ədəbiyyat), «Ədəbiyyatımızda Anar zirvəsi»ndən Vaqif Yusifliyə (Çağdaş ədəbiyyat), «Ədəbiyyatın tərifi»ndən «Dialoq haqqında monoloq» acan... (Ədəbiyyat nəzəriyyəsi); «Ustad Mirzə Cəlil Məmmədquluzadə», «Mirzə Ələkbər Sabirimiz», «Böyük ədib və mütəfəkkir Əlibəy Hüseynzadə», «Hüseyn Cavid və sənəti»... – hər yerdə bir vurğu və rakurs aşkar-barizdir: təzə fakt axtarıcılığı və ideoloji təzəlik!... Misallar üçün heç də uzaq getməyəcəm. Ədəbiyyat İnstitutunda fəaliyyətə başlayalı, hər kəsdən hərəkət tələb edən akademikin özünün son ildə, son aylarda neçə məqaləsi dərc olunmuş... … İsa Həbibbəylinin qosqocaman Mirzə Fətəlidən ədəbiyyatımızın ən cavan yetirməsi Rəşad Məcid yaradıcılığına transfer edən növbəti, «Roman» və poetikası» məqaləsi də («Kredo» qəzeti, 6 dekabr 2014) məhz müasirliyi aktualizə etmədə. Bugünə müncər olanda «klassik romantik şeir» ənənəsi (eşq, sevgi fəlsəfəsi) necə «realist ədəbiyyat»da həzm və «nəzm» olunur... akademik burda mahiranə ustadlıqla isbat eləyir: «Ümumiyyətlə, «Roman» liro-epik poeması insanın mənəvi bütövlüyünə inam haqqında dəyərli bir epitafiyadır. «Roman» – şeirlə yazılmış macəravari serialdır. Poema janrında yazılmış «Roman» mövzu və mahiyyət etibarilə insanın mənəvi bütövlüyünün və ucalığının romanıdır...» Akademik Isa Həbibbəyli ədəbi prosesin genişliyinə açıq və maraqlıdır. Deyilənə görə, onunla hardan istəsən, necə istəsən, ədəbiyyatın müşkülləri barədə təklif vermək, fikir yürütmək olur. Sağ olsun, elmi tədbirlərin birində: habelə mənim Tənqid.net jurnalımı da bəyəndiyini bəyan etmiş… Tehran Əlişanoğlu filologiya elmləri doktoru, professor - 125 -
- 126 -
Onun yüreginde öyle bir vatan ateşi yanıyor ki bir dakika olsun vaktini boşa harcamadan ülkesini tanıtma adına şehirden şehire, ülkeden ülkeye elinde bir sevgi meşalesi gibi Azerbaycan`ın adını yükseklere kaldırarak durmadan koşuyor ve çalışıyor. Onu bazen Elazığ`da Türk dünyasının ileri gelenleriyle birlikte Nevruz ateşi yakarken, bazen Konya-Akşehir`de Molla Nesreddin`i anlatırken, bazen Nahçıvan`da talebelerini de yanına alarak ebru sanatını tanıtırken görüyoruz. Her yerde gözlerinde parlayan aynı heyecan, aynı ateş, aynı sevgi var. Dünyanın çeşitli dillerine çevrilmiş çok önemli kitapları var. Ama o, «Artık kitaplarımı yazdım,işim bitti» demeden, aynen genç bir talebe hevesiyle kah Türk Dil Kurumunun dergilerinde Ali Bey Hüseyinzade`yi kah Türkiye Kültür Bakanlığı`nın yayınlarında Celil Memmedkuluzade`yi kah yine Türkiye`de çıkan çok okunan Kardeş Kalemler dergisinde Samed Vurgun mektebinin önemini olgun bir kalemle dünyanın her yerindeki okuyuculara ulaştırıyor. İsa Hebibbeyli`nin kaleminden Azerbaycan`ın ünlü mütefekkirlerinden bir Celil Mem- medkuluzade`yi, bir Samed Vurgunu, bir Memmed Ağa Şahtağıtı`yı, bir Memmed Araz`ı okurken onların ülkemizde nasıl bir değere, nasıl bir mektebe, nasıl bir edebi zenginliğe sahib olduklarını da öğrenmiş oluyoruz. Doğrusu ben, bir Celil Memmedkuluzade ve onun realist mektebinin top- lumumuz, halkımız ve İslam dünyası için hala günümüzde de çok gerekli olduğu inancındayım. Bugün eğer, Afganistan, Irak, Pakistan`da yüz yıl önceki eski ders usulleri ve medreseler devam ediyorsa, hala Celil Memmedkuluzade, onun Molla Nesreddin`i de yaşıyor demektir. Geriliğin, cehaletin, din adına sürdürülen yalan ve aptallıkların hala yaşadığı ve yaşayacağı yerlerde Molla Nesreddinler de yaşamalı ve yaşatılmalıdır. İşte burda Ziya Paşa`nın da çok doğru olarak dediği gibi insanın kendisine, sözüne değil, yaptığı işine bakılmalıdır ve bence İsa Hebibbeyli gibiler işleriyle kendilerini ispatlamaya, halkımıza, dünyamıza yorulmadan, usanmadan hizmet etmeye devam ediyorlar. Ben klasik Azerbaycan edebiyyatını biraz bilmeme rağmen, İsa Bey`in kaleminden klasiklerin edebi tadını yeniden tattım. Onun kaleminden Azerbaycan ediplerinin başka başka yanlarını keşfettim ve onların gerçek kimliklerini daha yakından öğrendim. 2009 yılının mayıs ayında Nahçıvan`a gittiğimde bana hediye ettiği kitaplar valizimi doldurmuştu ve Türkiye gümrüğünde görevli polis memuru valizimi açarken kitapları alıp baktı ve şaşkınlıkla, «Hepsi sadece bir yazarın yazdıkları kitaplar mıdır?» diye sordu. Gururla, «Evet, hepsi bir adamındır ve hele bundan daha fazlasını, tam 56 kitap yazmıştır.» Dedim. Kıskançlıkların, yalanların, birbirini karalamaların baş alıp gittiği zamanımızda insanın kendi halkının bir oğluyla haklı olarak gururlanması nasıl güzel bir duygudur anlatamam!... İsa Bey bu kadar kitapla birlikte yüzlerce makale de yazmıştır. Birbirinden ilginç ve birbirinden ilmi olan bu makalelerin çoğu yabancı ülkelerin dergilerinde yayımlanmışlardır. Yabancı ülkelerde makale yayınlamanın nasıl zor bir iş olduğunu bilen biri olarak İsa Bey`in yaptıklarının değerini daha iyi anlıyorum...Nahçıvan, Azerbaycan`ımızın yetiştirdiği birbirinden değerli insanlarıyla en verimli bir bölgesidir. Oranın dağları, suları, toprağı ülkemize mayası temiz insanlar yetiştirdi. Onlar hem Nahçıvan`ın hem de Türk dünyasının adını zirvelere taşıdılar. Ordan İsa Hebibbeyli gibi muallimler çıktıkça zirvelerde dalgalanan bayrakların sayısı daha da artacaktır. Orxan Aras Yüklə 4,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|