Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sədr
- Əhməd Cövdət
- Şəfi bəy
48
millətlərinin müttəhidən çalışıb, kəndi istiqlaliyyətlərini müttəfiqən müdafiə etmək və cumhuriyyətlərin təsdiqinə çalışmaq [108 - 109] üçün zəmin hazırlamalı idi. Lakin sonra dəvətə baxmayaraq Ararat cümhuriyyəti konfransa nümayəndə göndərmədi və nəticədə konfrans baş tutmadı. Bununla aşkar.oldu ki, erməni hökuməti Qafqaziya millətlərinin sülhçüyanə siyasətinə ziddir. Biz yenə inanır idik ki, bu qədər danışdıqdan sonra yenə saziş hasil olacaq. Lakin zənnimiz batil oldu. Son hadisat göstərir ki, bunlar saziş və etilaf axtarmırlar. İxtilaflı məsələləri sülh təriqilə həll etmək istəmirlər. Açıq deyəlim ki, hal-hazırda vaqe olan hadisə ən adi əsgəri plan ilə icra olunan bir davadır. Sinaen ilə Qarabağ arasındakı vaqiə müəyyən məqsəd ilə müəyyən plan üzərinə icra olunur. Burası quldur işi deyildir. Bunlar vəziyyətdən biaistifadə naili məram olmaq istəyirlər. Biz bu hərəkətlərin müqabilinə var qüvvəmizlə protest edək və hökumətimizdən dəxi tələb edirik ki, lazımı tədbirlər görsün, mümkün olan qədər məsələnin sülh təriqilə həllinə çalışsın. Belə mümkün olmaz isə sair çarələrə təvəssül etsin. Deyirlər, hazırda bizim qüvvəmiz yoxdur. Lakin bu səhvdir. Millət böyük bir qüvvədir. Millət görsə ki, vətən və istiqlalın müdafiəsinə durmaq lazımdır, dərhal çeteçilərin müqabilinə cümhuriyyətimizi müdafiə və mühafizə etməyə hazırdır. hökumətimiz millətin belə hazırlığına istinad edərək məsələni sülh ilə həll etmək mümkün olmasa, qüvvə müqabilinə qüvvə çıxara bilər.
hökumətindir. Fətəli Xan Xoyski - Sosialistlərin birisi burada dedi ki, hökumətin gördüyü təbdbirlər kafi deyildir. Çünki kafi tədbirlər görülsə idi bu vaxta təkin ixtilaflı məsələlər sülh ilə həll edilərdi. Halbuki bu vaxtadək iş qurtarmamışdır. Fəqət, mən dedim , yenə də deyirəm ki, hökumət var qüvvəsilə çalışmışdır. Hələ iyul ayında Azərbaycan hökuməti qonşu millətlərin hamısına müraciətlə təklif etmişdi ki, sərhəd məsələsin sülh yolu ilə həll etmək üçün bir komisyon təşkil olunsun və bu məsələnin bu komisyon həll edə bilməz isə hakim təyin edilsin. O vaxt bizim təklifimizə bir cavab çıxmadı. İkinci dəfə biz Gürcüstandakı səfərimiz vasitəsilə yenə təşəbbüsatda bulunduq. Səfərimiz gürcülər ilə bahəm layihə hazırladı ki, Tiflisdə beynəlmiləl Zaqafqaziya konfransı [109 - 110]
çağırılsın. Sizə məlum olsun ki, bu konfransın çağırılmasını biz özümüz təklif etmişdik. Konfransın layihəsi hazırlandı, təşrini saninin 10-na təyin edildi Sonra 17-si-nə, 20-nə, 30-na olmaq üzrə dörd dəfə təxir edildi. Fəqət bununla bərabər konfransa gəlmədilər. Hökümət belə işləri təklif edib, bu xüsusda yazar, xəbər verər, daha gedib özgə hökumətlərin qolundan tutub gətirə bilməzdi. Bu surətlə hökumət çox çalışmışdır. Digər tərəfdən Qara bəy deyir ki, əsgəri işlərə diqqət verilməmişdir. Xeyir, belə deyildir. hökumət bu xüsusda çox çalışmışdır. Bu xüsusda müfəssəl məlumat verməyi bəzi səbəblərə görə lüzum görmədim. Bəlkə görülən işlərin nəticəsi hələ gözə çarpmır. Bəlkə deyməyi mümkün olmayan bəzi səbəblərə görə, bizim çalışmağımızdan elə bir nəticə çıxmayıbdır. Lakin yenə deyirəm ki, bu barədə dəxi çox işlər görülübdür. Nələr edildiyini bu gün parlament hüzurunda demək istəmirəm. Lakin, ancaq burasını qeyd edirəm ki, bütün təşkilati işləri məşhur general Mehmandarova tapşırılmışdır və əsgəri tədbirlər ittixazı üçün pul müzayiqə edilmir. Sədr - İndi bir təklif var. Məhərrəmov - Belə təklif var. Əhməd Cövdət - Sosialistlər ittifaqı parlamentə belə bir təklif edir. (Oxuyur). Məclisi-məbusanın sosialistlər fraksiyonu hökumət rəisinin Qarabağ mahalında Andranikin elədiyi zülmlər və bunların əleyhinə görülən tədbirlərin haqqındakı izahatı kafi bilməyib, həqiqi və qəti tədbirlər ittixazini tələb etməklə bərabər növbədəki məsələlərin müzakirəsinə köçməyi təklif edir. Sədr - "Müsavat" firqəsi də bu təklifi edir: (oxuyur.) Vaqe olan istizah və cəvabən hökumət rəisinin Qarabağ məsələsi və bu vilayətdə vəhşiliklər edən Andranik çetesi haqqında verdiyi izahatı kafi görməklə bərabər, Azərbaycan Məclisi-Məbusanı vətənin təmamiyyəti mülkiyyəsi, Azərbaycan cümhuriyyətinin heysiyyəti, cümhuriyyət əhalisinin təmini-asayişi icratına aid olan məsələlərdə görcəyi daha qəti siyasi və əsəgəri tədbirlər icrasında məbusan heyətinin daima himayat və etibarına məzhər olacağını bəyan ilə növbədəki məsələnin müzakirəsinə keçməyi təklif edir. [110 - 111]
Sədr - (Müsavatın formulunu rusca tərcümə edir). Qara bəy - "İttihad" firqəsi sosialistlərin təklifinə iştirak edir. Sədr - Şimdi bu iki təklif (səsə) qoyulur. Birinci təklif müsavatındır. Sədr - Əvvəlcə bu təklif varid olmuşdur. Binaən-ileyh onu səsə qoyuram. Səfikürdlü - Məntiq sosialistlər təklifinin qısaca səsə qoyulmasını tələb edir. Şəfi bəy - "Müsavat" firqəsi təklif edir ki, 5 dəqiqə tənəffüs elan edilsin, bəlkə ümumi bir qərarnamə çıxarmaq mümkün oldu. Sədr - 5 dəqiqə tənəffüs elan edilir. Tənəffüsdən sonra. Sədr - İclas davam edir. Məmməd Əmin - Müsaidə ilə tənəffüsdə ümum fraksiyalar miyanında etilafla qəbul edilmiş bir formayı oxuyuram. (Oxuyur). Vaqe olan istizaha cəvabən hökumət rəisinin məsələsi bu vilayətdə vəhşiliklər icra edən Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|