Azԥrbaycan VII-IX ԥsrlԥRDԤ

429

ԤLAVԤ VIII

                   ԤBÜ HԤNøFԤ DøNԤVԤRøNøN

              "ԤXBAR ԤT-TøVAL" ԤSԤRøNDԤN

{396} Onun [Mötԥsimin] xԥlifԥliyi zaman  elԥ nailiyyԥtlԥr [vԥ

qԥlԥbԥlԥr] olmuúdur ki, bunlar n misli onun {397} vaxt nda heç bir

xԥlifԥ zaman nda olmam úd r. Bunlar n aras nda - Babԥk üzԥrindԥ

qԥlԥbԥ, onun ԥsir al nmas , edam  vԥ çarm xa çԥkilmԥsi, Tԥbԥristan

qalas n n hakimi Mԥzyԥr üzԥrindԥ [qԥlԥbԥdir]; qalalarda vԥ

da÷lardak  istehkamlarda gizlԥnԥn Mԥzyԥr, nԥhayԥt, tutulub edam

edilmiú vԥ Babԥk ilԥ bir cԥrgԥdԥ çarm xa çԥkilmiúdir.

Babԥkin iúi [hԥrԥkat ] ԥl-Mԥmun [hökmranl ÷ n n] son

günlԥrindԥ baúlanm úd . Onun ԥsli vԥ tԥlimi haqq nda adamlar

müxtԥlif rԥydԥdirlԥr. Fikrimizcԥ ԥn dürüst vԥ qԥti budur ki, o, Ԥbu

Müslimin q z  Fatimԥnin o÷lu Mütԥhhԥrin nԥslindԥn ԥmԥlԥ gԥlmiú vԥ

buna görԥ fatimilԥrԥ mԥnsub olan xürrԥmilԥr ad  alm úlar; hԥmin

Fatimԥni, rԥsulallah n [Sԥllalahi ԥleyhi vԥ sԥllԥm] q z  Fatimԥ ilԥ

qar úd rmamal .

Babԥk [Xilafԥtdԥ] aras  kԥsilmԥyԥn i÷tiúaúlar vԥ çԥtinliklԥr

dövründԥ meydana gԥlmiúdir. O, ԥl-Bԥzzdԥ öz ԥtraf nda olanlar

öldürmԥklԥ iúԥ baúlam úd ; onu ԥhatԥ edԥn yerlԥri ona görԥ da÷ d rd

ki, ölkԥni ԥlԥ keçirmԥk vԥ [ԥrԥblԥrin] onu vԥ ona yax nlaúmaq üçün

ԥlveriúli yerlԥri ԥlԥ keçirmԥlԥrini çԥtinlԥúdirmԥk istԥyirdi. Onun

qüdrԥti, do÷rudan da, artd  vԥ hԥrԥkat  geniú vüsԥt ald .

Onun barԥsindԥ ԥl-Mԥmuna xԥbԥr çatanda o, Abdullah ibn

Tahir ibn ԥl-Hüseynin baúç l ÷  ilԥ Babԥkԥ qarú  böyük ordu

göndԥrdi. Onun üstünԥ gedԥn [Abdullah] yolda Dinԥvԥrdԥ vԥ onun

ԥtraf nda bizim günlԥrԥdԥk "Abdullah ibn Tahir qalas " ilԥ mԥúhur

olan yerdԥ qald ; bu yer isԥ öz üzümlüklԥri ilԥ mԥúhurdur. Sonra

buradan yola düúüb, ԥl-Bԥzzԥ çatd . [Bu zaman] Babԥk hԥrԥkat

böyük vüsԥt alm úd  vԥ adamlar ondan qorxma÷a baúlad lar. Onunla

vuruúdular, lakin ona üstün gԥlԥ bilmԥdilԥr. Babԥk onlar  [xԥlifԥ

---

430

ordular n ] pԥrakԥndԥ sald  vԥ onlar n sԥrkԥrdԥlԥrini öldürdü. Onun

bu vuruúmada öldürdüyü adamlardan biri {398} Mԥhԥmmԥd ibn

Xalid ԥt-Tusi idi; Ԥbu Tammam ona hԥsr etdiyi öz qԥsidԥsindԥ

a÷layaraq deyir:

"Onun ölümü günündԥ Bԥnu Nԥbhan [tayfas ] aras ndan bԥdr

gecԥsinin ay  düúmüú sԥma ulduzlar n  xat rlad r".

Yenԥ bu qԥsidԥsindԥ deyir: O, möhkԥm add m  ilԥ ölüm

batla÷ na ayaq basd . Ona isԥ dedi: "Sԥnin alt nda [dibindԥ] dirçԥlmԥ

vard r".

Xilafԥt Ԥbu øshaq Mötԥsim billaha keçԥndԥ, o, bütün

qüvvԥsini bu tԥrԥfԥ [Babԥk tԥrԥfԥ] çevirdi. O, vԥsait vԥ qoúun

haz rlad , öz movlas  Afúin Heydԥr ibn Kavusu yan na ça÷ rd .

Böyük bir orduya baúç l q edԥn Afúin sԥfԥrԥ baúlad , gԥlib Bԥrzԥnddԥ

qald  vԥ havalar n yaxú laúmas n , yollarda qar n ԥrimԥsini gözlԥdi.

Sonra Afúin öz müavini Yubaran  [Buzbaran ] vԥ Cԥfԥr ԥl-Xԥyyat ad

ilԥ mԥúhur olan Cԥfԥr ibn Dinar  böyük atl  qoúunu ilԥ onun

[Babԥkin] ordugah na göndԥrib ԥmr etdi ki, orada istehkaml

xԥndԥklԥr qazd rs nlar. Onlar da gedib orada qald lar vԥ xԥndԥklԥr

qazd lar.

Xԥndԥklԥr qaz l b qurtarandan sonra, Afúin Bԥrzԥnddԥ

Mötԥsimin movlas  mԥrzban  bԥzi sԥrkԥrdԥlԥrlԥ öz yerinԥ qoydu,

[özü] gedib xԥndԥklԥrdԥ dayand . Yubaran  vԥ Cԥfԥr ԥl-Xԥyyat n

baúç l ÷  ilԥ böyük bir qoúunu böyük çay n baú na göndԥrib ԥmr etdi

ki, orada baúqa xԥndԥklԥr qazs nlar. Onlar gedib orada xԥndԥk

qazd lar. Onlar iúi qurtarandan sonra Afúin oraya gԥldi, Mԥhԥmmԥd

ibn Xalid Buxaraxudat  öz yerinԥ qoydu, {399} özü isԥ beú min

atl n n, iki min piyadan n vԥ bir min fԥhlԥnin baú nda Darvaza getdi.

O, Darvaz yax nl ÷ nda qald  vԥ [ԥmr etdi] orada böyük xԥndԥklԥr

qaz b yan nda böyük divar hörsünlԥr.

Babԥk vԥ onun adamlar  uca da÷lar n baú ndan çox vaxt

[Afúinin] ordugah na bax b bԥrkdԥn q úq r rd lar.

Sonra úԥban n ax r na üç gün qalm ú çԥrúԥnbԥ axúam  Afúin

ԥsgԥri tԥchizat vԥ mancanaqla götürüb sԥfԥrԥ baúlad . Babԥk isԥ

Adinԥ ԥmr etdi ki, ԥl-Bԥzz úԥhԥrinԥ hakim tԥpԥni [möhkԥmlԥtsin] vԥ

yan nda üç min adam saxlas n. O [Adin] oldu÷u yerin ԥtraf nda

---

431

qabaqcadan dԥrin çalalar qazd rd  ki, düúmԥn atl lar n  özünԥ yax n

buraxmas n. Hԥmin gün Afúin öz xԥndԥklԥrinԥ qay td . Ertԥsi gün,

ramazan ay n n birindԥ, cümԥ günü Afúin, sԥrkԥrdԥlԥrin vԥ

komandirlԥrin hԥr tԥrԥfdԥn mühasirԥ etdiklԥri úԥhԥrԥ [onun

hasarlar na] qarú  mancanaqlar vԥ daú atan maú nlar qurdu.

Babԥk, cԥrgԥyԥ düzülmüú öz qoúununun yan na gԥldi. Onlar

dԥhúԥtli döyüúԥ girdilԥr, sonra da da÷ l úd lar. Afúin alt  gün bu

vԥziyyԥtdԥ [keçirtdi], bundan sonra isԥ ramazan ay n n ax r na yeddi

gün qalm ú, cümԥ axúam  onunla [Babԥklԥ] vuruúmaya giriúdi. Babԥk

onu [qarú lama÷a] haz rlaúd . O, ԥl-Bԥzzin üstündԥ çoxlu böyük

araba saxlad  ki, bunlar  Afúinin qoúununun üstünԥ yuvarlats n.

Sonra Babԥk Musa ԥl-Ԥqta [Birqollu] adl  bir adam  Afúinin yan na

göndԥrdi ki, öz yerindԥn ç x b onun [Babԥkin] qaba÷ na gԥlmԥsini

ondan xahiú etsin, ta onunla úԥxsԥn dan ú b ürԥk sözlԥrini ona desin:

ԥgԥr Afúin onun arzusunu yerinԥ yetirsԥ [müharibԥni

dayand racaqd r], ԥks-halda onunla vuruúacaqd r.

Afúin onun xahiúini yerinԥ yetirdi, Babԥk dԥ ç x b, Afúinԥ

yax n bir mԥsafԥdԥ, onu Afúindԥn ay ran [çay n] kԥnar nda dayand .

Babԥk Afúini görԥndԥ ona q úq rd , lakin Afúin onu sakit edib dedi ki,

onun itaԥt etmԥsi hԥm bu dünyada, hԥm dԥ o dünyada onun xilas

üçün [rԥhndir]. Babԥk isԥ onun mԥslԥhԥtinԥ qulaq asmad , öz

mövqeyinԥ qay d b tԥrԥfdarlar na ԥmr etdi ki, vuruúmaya baúlas nlar;

[onlar] da onun ԥmrini yerinԥ yetirmԥyԥ tԥlԥsdilԥr. Onlar arabalar

Afúinin qoúunu üstünԥ yuvarlatd lar, arabalar parçaland  vԥ onun

qoúununu da÷ n baú ndan çԥkilmԥyԥ mԥcbur etdi.

Yubara vԥ Cԥfԥr ԥl-Xԥyyat {400} Babԥkin qardaú  Abdullah

ilԥ üz-üzԥ dayanm úd lar. Onlar düúmԥnin üzԥrinԥ at ld lar, onlar n

ard nca hԥr tԥrԥfdԥn [qalan] sԥrkԥrdԥlԥr dԥ at ld lar vԥ onlar n

[babԥkilԥrin] aras nda dԥhúԥtli q r÷ n sald lar. Onlar qaçma÷a üz

qoyub úԥhԥrԥ [ԥl-Bԥzzԥ] girdilԥr, onlar n ard nca ԥrԥblԥr dԥ oraya

soxuldular. Vuruúma úԥhԥrin meydan nda vԥ mԥrkԥzindԥ davam

edirdi. Bu, misli görünmԥmiú bir vuruúma idi. Evlԥrdԥ, ba÷larda

vuruúurdular. Babԥkin qardaú  Abdullah da qaçd .

Babԥk özünün [ԥrԥb] qoúunu ilԥ mühasirԥ olundu÷unu,

ç x lmaz vԥziyyԥtԥ düúdüyünü, tԥrԥfdarlar n n ya öldüyünü vԥ ya

---