Down sendromlu çocuklarda motor geliŞİMİ ve müdahalesi

122
değerlendirildiğini bilmemektedir. Ölçümleri elde etmek için baz 
periyot ve her periodun sonuçlanması öncesine, bir test haftası 
koyulmuştur. Bu hafta boyunca, BMS’e ek olarak, bir araştırmacı 
(hareket bilimci) tarafından Bayley Bebek Gelişim Ölçeği’nin 
zihinsel ölçeği uygulanmıştır (BOS2-30; van der 
Meulen&Smrkovsky, 1983). Skorlar “test yaşı” olarak 
görüntülenmiştir. İntake sırasında; çocuğun yaş, cinsiyet ve sağlık 
durumu ile ailesinin boyutu, ebeveynlerin evin dışında kaç saat 
bulundukları, ebeveynlerin eğitimsel seviyeleri (sosyo-ekonomik 
çevre), bakım fasiliteleri ve çocuğun günlük rutini kaydedilmiştir. 
Bu araştırma periyodu boyunca, periyot başına fark yaratacak ve 
söz konusu periyotta (canlılık, gelişim stimülasyonu, günlük rutin 
ve ebeveynlerin çocuklarına uyguladıkları motor stimülasyonun 
derecesi) çocuğun motor ve zihinsel gelişimini etkileyebilecek 
değişkenler; önceki periyotla ilişkili olarak test anları T2 ve T6’ya 
kaydedilmiştir. Bununla birlikte, iki tedavi periyodu boyunca, 
ebevyenler her iki haftada bir, evdeki motor stimülasyonun 
yoğunluğuyla ilgili bir soru listesini yanıtlamışlardır. 
Her bir oturumdan sonra, çocukları tedavi eden pediatrik 
fizyoterapist, tedavi üzerine verileri, özel olarak geliştirilmiş bir 
forma kaydetmiştir. Ebevyenler için soru listesinin ve 
tedavinin değerlendirilmesi ile ilgili formların kullanımı 
protokolde tanımlanmıştır. Tedavi, genel ve uzmanlaşmış 
fizyoterapistler tarafından sürdürülmüştür. Yer alan 
fizyoterapistler tedavi programının uygulaması ve T1’den önceki 
araştırma metotları konusunda eğitim görmüşler ama ölçüm 
aracını kendi tasarruflarında kullanmamışlardır. 3 aylık iki tedavi 
periyodundan önce, onlara çocuğun 15 temel motor becerisinin 
gerçek gelişim seviyesinin BMS bazında oluşturulmuş tanımlaması 
verilmiştir. Bu BMS raporu aynı zamanda BMS şartları bazında 
bireysel motor gelişim amaçlarını da içermektedir. İki müdahale 
periyodu sırasında, çocuklar haftada bir kez tedavi edilmiştir (2X13 
hafta). Bir tedavi 30 ila 45 dakika arasında sürmüştür. Her hafta, 
pediatrik fizyoterapist tedavinin performansını madde madde 
belirtmiş ve tedavinin durumunu ebeveynlere aktarmıştır. Bu test 
sonuçları ve tedavi tavsiyeleri, tedavi programı ve fizyoterapistin 
uzmanlığı bazında yapılmıştır.

---

123
Fizyoterapi terapisi, yukarıda bahsedilen teorik sisteme dayanarak 
özellikle hedef grup için geliştirilmiş terapi konseptini baz almıştır 
(Ek 1 Lauteslager, 1996). Konsept, DS’lu çocukların motor 
problemlerini, uygun fizyoterapi tedavisinin amaçlarını ve temel 
motor beceri gelişimi periyodu sırasında ebevyenlere verilen 
talimatları tanımlamıştır. Bu tedavi konseptindeki majör kaygı; bu 
periyodun, postüral kontrol sistemindeki spesifik motor davranış 
gelişimine yol açan bozukluklardan etkilenmesidir. Genel olarak, 
DS’lu çocuklar simetrik postür ve hareketleri tercih etmektedirler. 
Bu çocukların motor davranışları; hareket ayrışması eksikliği, 
denge reaksiyonu ve hareket çeşitliliği eksikliği şeklinde 
karakterize olmuştur. Hem fonksiyon hem de uygunluk bakımından 
yetersizdir. DS’lu çocuğun azalmış postüral tonusu zaman içinde 
artar ve bununla birlikte postüral kontrol seviyesinde de artış 
gözlenir. Ancak, temel motor becerilerin gelişimi, göreceli azalmış 
postüral kontrolün etkisi altında oluşur. Genel anlamda fizyoterapi 
tedavisi, motor davranışı daha fonksiyonel bir duruma çevirmek 
için; postüral kontrol alanındaki yetersiz, şarta bağlı öğeleri stimüle 
ederek temel motor becerilerin spesifik gelişimine hakim olmayı 
amaçlamaktadır. Daha belirli şekilde ifade etmek gerekirse, bu 
tedavi; emekleme, oturma ve ayakta durma postürü gibi her motor 
evresindeki postür gelişimini geliştirmeyi hedefler. Burada önemli 
olan, yeterli ko-kontraksiyonun üretimini stimüle ederek uygun 
stabilitenin sağlanmasıdır (bir eklemin etrafındaki kas grubunun 
miyojenik kontraksiyonlarını stabilize etmek).
Genelde motor gelişimde olduğu gibi, bu ilk olarak (gerekirse) 
destekli olan simetrik postürlerde meydana gelir. Bunu takiben 
motor davranış, çocuğun desteksiz olduğu her motor evresinde 
ve yukarıda bahsi geçen simetrik postürlerden uzaklaşmaya 
başladığında stimüle edilir. Çocuk, örneğin otururken veya ayakta 
dururken vücut ağırlığını yanlara transfer etmesi için stimüle edilir; 
böylece gövde motor kabiliyetini (gövde rotasyonu ve gövde lateral 
fleksiyonu), postüral reaksiyonları (denge), hareket ayrışmasını ve 
harekette çeşitliliği egzersiz eder. Motor becerilerin gelişimsel bir 
tutarlığı olması önemlidir. Mevcut olan beceriler ileride oluşacak 
becerileri etkiler ve bunlar daha önceki becerilerin etkisinde 
gelişirler. Mümkünse, çocuğun tecrübe dünyasıyla ilişkili olan 
anlamlı durumlar sağlanmalı, böylelikle istenen motor davranış 
fonksiyonel bağlamda stimüle edilmelidir. Her çocuk değişik bir 
6.1.4 Fizyoterapi Tedavisi 

---

124
şekilde gelişir; bu çok açıktır. Fizyoterapi tedavisi bireysel 
amaçlara bağlı olarak uygulanır. Bu yüzden tedavi programı, 
terapinin talimatlarını değil, sistemini oluşturur.
Ebeveynlere ait görevlerin yerine getirilmesi ve ebeveynlerin 
katılımı tedavinin asli unsurlarıdır. Ebeveynlerin, motor davranış 
stimülasyonunu bir oyunun parçasıymış gibi günlük yaşama ve 
bakım periyoduna entegre etmeleri; çocuğun motor davranış 
paterninin yerleştirilmesini etkilemektedir. Çocuğu tedavi eden 
fizyoterapist, tedavinin belli durumlarını ebevyenlere gösterir. 
Prosedürün açıkça anlaşılması için, “ebeveynlere talimatlar” 
protokolü oluşturulmuştur. Ebeveynlere delege edilen her beceri, 
tedavi sırasında anlatılmış ve gösterilmiştir. Daha sonra 
ebeveynlere seans sırasında pratik yapma imkanı verilmiştir. Evde 
kullanılmak üzere becerinin bir tanımı verilmiştir. Ebeveynler, 
becerileri günlük rutinlerine eklemeleri için teşvik edilmiştir (oyun 
ve çocuk bakımı).
Veriler SPSS kullanılarak analiz edilmiş ve .05’ten küçük 
p-değerleri istatiksel açıdan anlamlı bulunmuştur. Kaydedilen 
değişkenler 3 gruba bölünebilir. İlk grup: T2’den T6’ya kadar 
ölçümlenen BMS ve BOS 2-30 skorları bağımsız değişkenlerdir. 
Bu periyot başına motor ve zihinsel gelişim periyodunu 
(T2-T1, T3-T2, T4-T3, T5-T4, T6-T5) ve araştırma periyodunun 
tamamındaki motor ve zihinsel gelişimi (T6-T1) gösterir. 
Grup 2: T1’deki intake’de kaydedilen kontrol değişkenleridir. 
Çalışmanın gidişatında, çocukların motor ve zihinsel gelişimi 
üzerinde olası etkisi olduğu varsayılan değişmez faktörleri 
oluştururlar (BMS intake skoru, BOS 2-30 intake skoru; yaş, 
cinsiyet, aile boyutu, ailelerin evin dışında geçirdikleri zaman, 
ebevyenlerin eğitimsel seviyesi, intake sağlık durumları ve 
ebeveyn tavsiyelerinin derecesine göre; ilk tedavi periyodu-
nun başlangıcından önce düzeltilmiştir). Ölçümün beş anındaki 
üçüncü grup değişkenler (T2, T3, T4, T5, ve T6), bundan önceki 
periyotların kontrol değişkenleri üzerinde değerlendirilmiştir 
(herhangi bir periyotta çocuğun canlılığında azalma- örn: hastalık 
sebebiyle- bir periyotta ebeveynlerin verdiği stimülasyonun 
derecesi, bir periyottaki gelişim stimülasyonunun derecesi “SPD ve 
konuşma terapisi”, bir periyottaki günlük rutinin derecesi “gündüz 
bakımı, ebeveyn/çocuk grubu, yüzme”). Bu değişkenler araştırma 
6.1.5 İstatiksel analiz

---