Əsaslari iLƏ Azərbaycan RespublikasıTəhsil
Yüklə 2,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 8.3. Müxtəlif ölçülü qranulometrik tərkibə malik olan torpaq nümunələri.
- Şəkil 8.4. Torpağın mexaniki tərkibinin tarla şəraitində təyini.
struktursuzdur, üzvi və kül maddələrindən kasıbdır, lakin yaxşı su keçirəndir, asan becərilir. Gilli topraqlar əksinə suyu pus keçirir, zəif aerasiyalıdır, çətinliklə becərilir, gilli qaysaq (qabıq) əmələ gətirir, lakin kül elementlərindən zəngindir. İstehsalat nöqteyi nəzərindən gillicəli torpaqlar ən yaxşı torpaqlar hesab olunur. Şəkil 8.3. Müxtəlif ölçülü qranulometrik tərkibə malik olan torpaq nümunələri. Torpağın mexaniki tərkibini müəyyən etmək üçün bir sıra üsullar irəli sürülmüşdür. Torpağın mexaniki tərkibini təyin etməyin ən sadə üsulu onun tarla şəraitində diaqnostik əlamətlərə görə təyin edilməsidir. Bunun üçün torpağın gözəyarı şəkildə (fəhmlə) quru təbii halda ovucun içində əzir (cədvəl 8.1), yaxud yaş halda torpaqdan qaytan (şnur) düzəldib əyməklə müəyyən edirlər (şəkil 8.4). Bu məqsədlə hər genetik qatdan bir az torpaq götürüb xəmir kütlə halına salmalı, ondan diametri 1-2 sm olan kürəciklər düzəltməli və bu kürəciklərdən eşib şnur hazırlamaq lazımdır. Hərgah torpaq gillidirsə eşilmiş şnurdan əyib dairə düzəltmək olur və bu dairə 103
üzərində çatlar əmələ gəlmir. Hərgah gillicəlidirsə torpaqların şnurundan dairə düzəldərkən o çatlayır və sınır. Qumsal və qumlu torpaqlardan şnur düzəltmək mümkün olmur, ya da umac kimi ovulur. Şəkil 8.4. Torpağın mexaniki tərkibinin tarla şəraitində təyini. Aydın məsələdir ki, belə təyinatlar torpağın mexaniki tərkibi haqqında müəyyən təsəvvür yaratsa da, dəqiq olmur. Mexaniki tərkibi ancaq laboratoriyada analiz aparmaqla dəqiq müəyyən etmək mümkündür. 104
C ə d və l 8. 1 . M o rf o lo ji t ə sv ir z a m a n ı to rp a ğ ın m e x a n ik i t ə rk ib in i tə yi n e tm ək ü ç ü n d ia q n o s ti k n iş a n ə lə r (N .A .K aç in sk i şk al as ın a g ö rə ) L u p a i lə g ö rü n ü ş ü Q u m d ən əl ər i P la st ik d ir P la st ik d e yi ld ir D a ğı la n
d ən əv a r Ə gə r ir i s ke le t h is sə lə r a tıl a rs a , qa la n to rp a q k ü tlə si y ux ar ıd a g ö st ər ilə
n q ru p la rı n
b iri n in x üs u si yy ə tlə rin
i d aş ıy ır Y aş h a ld a S u va şq an , pl as tik d ir, b ər k ya xı lır Ü st ü n lü k tə şk il ed ən g il hi ss ə ci kl ər i a
ra sı n d a
qu m lu h is sə ci kl ər d ə a yd ın gö rü n ü r Q u m h is sə ci kl ər i ü
st ün lü k tə şk il ed ir, a za cı q g il qa rı şı ğ ı v
a r Ə sa sə n q u m d ən əl ər in də n ib a rə td ir Ş n u r, y a x u d k ü rə c ik d ü zə lt d ik d ə v ə zi yy ə ti Ş n ur ( 2 m m ) və h a lq a
d ü zə ltm ə k o lu r, sə th i Y oğ u n ş un ur e şi lir v ə h a lq a e td ik d ə s ın ır , k ü rə ci yi n sə th in də ç a tla
r a lın ır Ş n ur e tm ə k ol m u r, te z q ır ılı
r, s ə th i c
a da rl ı kü rə ci kl ə r al ın ır Ş n ur e şi lm ir v ə kü rə ə m əl ə gə lm ir B ıç a q la k əs ilə n s ə th in g ö rü n ü ş ü H am ar p a rla q H a m a rd ır , la ki n d o nu q sə th lid ir Q u m sa llı ğa
gö rə s ə th i kə lə -k ö tü rlü d ü r Q u m lu ca lı ki m id ir Q u ru h a ld a ə zd ik d ə x a ri c i g ö rü n ü ş ü E yn i t ə rk ib li
na rı n k ü tlə ( to zu ) G il hi ss ə ci kl ər i ü st ü n o lu r, e yn i tə rk ib li
kü tlə
d e yi l G il qa rı şı ğ ı a
z ol m a ql a , qu m h is sə ci kl ə ri
üs tü n dü r T am a m ilə q u m
zə rr ə ci kl ər in d ən ib a rə td ir N ar ın h is sə lə rlə q a rı şı q o la n sü xu r q ır ıq la rı n d an ( ça y M ex an ik i tə rk ib G ill i G ill ic əl i Q u m lu ca lı Q u m lu S ke le tli
105 Yüklə 2,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|