EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

370

tektanrılı dinden farklı olarak Evrim Teorisi ile arasındaki özel 

bir sorun olduğu düşünülebilir. Uzun tartışmalardan sonra 451 

yılındaki Kadıköy Konsili, Hz. İsa’da; hem tanrısal hem de in-

sani (günaha eğilim dışında) doğanın karışmadan, değişmeden 

ve ayrılmadan bir arada olduğunu kabul etmiştir.

664

 Hz. İsa’nın 

doğası ile ilgili tartışmalar, Hz. İsa’dan sonraki ilk yüzyılla-

rın en tartışmalı konusu olmuştur; Hz. İsa’nın doğası, üçleme 

ve Tanrı’nın tarifi gibi konularla bir arada ele alınmıştır. So-

nunda Tertullianus’un, Stoacılık’tan esinlenerek ve Roma ya-

sasından kullandığı dili alarak, Tanrı’nın üç ayrı kişiden oluşan 

(personae), tek bir cevher olduğuna (substantia) dair açıkla-

ması hâkim görüş oldu. Hz. İsa ve Kutsal Ruh’un, Tanrı’nın 

bölünmesiyle ortaya çıkmadığı, Güneş ışınlarının Güneş’in 

uzantısı olması gibi Tanrı’nın uzantıları olduğuna dair görüş 

hâkim oldu. Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un üç ayrı ilahi var-

lık olduğuna ve Tanrı’nın dışında Hz. İsa ile Kutsal Ruh’un 

tanrısal yönleri olmadığına dair inançlar ise ‘sapık’ ilan edi-

lip geri plana düştü.

665

Günümüzde Uniteryanlık

666

 gibi bazı mezhepler dışında Hı-

ristiyan mezheplerin büyük kısmı Hz. İsa’nın tanrısal doğasını 

kabul ederler. Fakat Newton gibi üçlemeyi reddetmesine rağ-

men gönülden Hıristiyanlığa bağlı kalmış ünlü tarihsel figür-

ler de olmuştur.

667

 Hz. İsa’nın tanrısal doğası olduğunu kabul 

edenler, onun gerçek tanrı olduğu kadar, gerçek insan da ol-

duğunu kabul etmişlerdir.

668

 Bu yüzden topraktan yaratılmış 

insanların, Hz. İsa’nın, Hz. Meryem vasıtasıyla soyu olması 

664  Christian W. Troll, Müslümanlar Soruyor Hıristiyanlar Yanıtlıyor, s. 22.

665  David F. Wright, İlk Hıristiyanlar Neye İnanıyordu, çev: Sibel Sel-Levent Kın-

ran, (ed: Ronald Albinet ve diğerleri, ‘Hıristiyanlık Tarihi’ içinde) İstanbul 

(2004). s. 115-117.

666  Ian Sellers, Uniteryanlar, (ed: Ronald Albinet ve diğerleri, ‘Hıristiyanlığın Tari-

hi’ içinde), İstanbul (2004), s. 506-508.

667  Karen Armstrong, The Battle for God, Ballentine Books, New York (2001), s. 69.

668  P. Luigi Ianitto ve diğerleri, Hıristiyan İnancı, s. 31.

---

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

371

Hıristiyanlıkta kabul edilmektedir. İnsanların ve Hz. İsa’nın so-

yunun toprak olmasını, insanların ve Hz. İsa’nın onuruna aykırı 

görmeyenlerin; insanların soyunun ayrıca topraktan yaratılmış 

başka canlılarla -balıklar, sürüngenler, maymunlar- ilişkilen-

dirilmesinde de bir sorun görmemeleri gerekir. Üç tektanrılı 

dinde, Allah’a karşı isyan edenler ve putperestler, hayvanlar-

dan daha aşağı kabul edilir.

669

 Birçok insanın soyunda putpe-

rest vardır -İbrahim peygamberin babasının putperest olduğu 

Kur’an’da ifade edilir-

670

 ve tektanrılı dinler bunda bir sorun 

görmezler. O zaman Hıristiyanlığın, insan soyunun hayvan ile 

bir bağı olduğuna dair Evrim Teorisi’nin iddiasını, bu iddia-

nın insanlık onuruna veya ‘Hz. İsa’nın onuru’na yakışmadığı 

gerekçesiyle reddetmesinin bir temeli yoktur.

İnsanların aldığı gıdalar hayvansal veya bitkisel kökenlidir. 

Bu gıdaları yediğimiz zaman, aslında hayvanların ve bitkile-

rin bedenlerini yemiş oluyoruz ve vücudumuzda, bu canlıların 

bedenlerinin parçaları olan protein gibi yapıtaşları değişerek 

bizlerin vücudunun birer parçası olmaktadır. İnsan vücudunu 

meydana getiren hücreler sürekli ölmekte ve yeni hücreler, ye-

diğimiz besinlerin (hayvan ve bitkilerin) vücudumuzda ham-

madde vazifesi görmeleriyle oluşmaktadır. Daha önce de vur-

gulandığı gibi, her bir insanın vücudu, her an, hayvan ve bitki 

bedenlerinden oluşmaktadır; etini yediğimiz bir tavuk, yedi-

ğimiz bir elma ‘biz’ olmaktadır. Hiç kimse her an bedenimi-

zin hayvan ve bitki bedenlerinden oluşmasını insan onuruna 

aykırı bulmamaktadır. Hz. İsa’nın insani doğası gereği yemek 

yediğini düşünürsek, aynı değişim süreci Hz. İsa’nın bedeni 

için de olmuştur ve bunu kimse ‘Hz. İsa’nın onuru’na aykırı 

bulmamıştır.

669  Kur’an-ı Kerim, Furkan Suresi, 25/44.

670  Kur’an-ı Kerim, Enam Suresi, 6/74.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

372

Bu yaklaşım, Evrim Teorisi’nin Hıristiyanlık açısından ka-

bul edilmesi gerekli bir teori olduğu anlamını elbette ki taşı-

maz. Sadece, ‘insanlık onuru’ veya ‘İsa’nın onuru’ gibi başlık-

larla Evrim Teorisi’ne karşı çıkmak için bir neden olmadığını 

göstermeye çalıştım. ‘Hz. İsa’nın tanrısal kimliği’ne dair id-

dialardan dolayı, Hıristiyanlığın Evrim Teorisi ile ilişkisinde 

fazladan problemler yaşadığı düşünülebilir. Bu kısmen doğ-

rudur ama buna rağmen ben, Evrim Teorisi’nin, ‘Hz. İsa’nın 

tanrısal doğası’ ile ilgili problemleri çok fazla arttırdığını dü-

şünmüyorum. Büyük Hıristiyan mezhepler, Hz. İsa’nın insani 

kimliğini zaten kabul etmiştir. Gerçek insani kimlik ile ger-

çek tanrısal kimliğin bir arada olmasıyla ilgili soruna büyük 

Hıristiyan mezhepler zaten sahiptir. Bu konunun Hıristiyan 

mezheplerin en sorunlu konusu olduğu doğrudur ama Evrim 

Teorisi’nin bu sorunları daha da arttırıp arttırmadığı ayrı bir 

konudur. Bence, Hıristiyan teologların bu sorunu mantıklı bir 

şekilde çözmeyle ilgili bütün teşebbüsleri başarısız olmuştur 

ama bir kere Hz. İsa’nın kimliğinde hem tanrısal hem de in-

sani doğanın olduğuna dair irrasyonel inanç benimsenince, 

Evrim Teorisi’nin diğer insanlar için çıkardığından farklı bir 

sorunu Hz. İsa için çıkarmasını beklememek gerekir. Çünkü 

bu sorunu Hıristiyan teologlar ‘Hz. İsa’nın insani doğası’ ile 

çözdüklerini düşüneceklerdir. Nitekim papaz olan birçok ev-

rimci-Hıristiyan mevcuttur, hatta en büyük Hıristiyan mez-

hebi olan Katolikliğin lideri Papa da Evrim Teorisi ile Hıris-

tiyan inancının uzlaştırılabileceğini söylemiştir.

671

 Papa’nın, 

açıklamalarını uzman heyetiyle bir arada hazırladığı ve Ka-

tolikliğin sırf lideri değil aynı zamanda ‘yanılmaz sözcüsü’ 

olarak kabul edildiğine dair inanç göz önünde bulunduruldu-

ğunda, bu açıklamanın önemi ortaya çıkar. 

671  John Paul II, The Pope’s Message on Evolution, s. 377-383.

---