Riyaziyyat
2009
İstiqamət: Qanunauyğunluq və cəbr
Riy. VII.5. Çoxluqlar arasında birbaşa proporsional asılılığı təyin edir və
ifadə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
verilən asılılığın xassə və miqdarını təsvir edir ki, bir çoxluğun dəyişməsi ikinci əhəmiyyətə
•
necə təsir göstərir; gündəlik həyatdan dəyişən və dəyişməyən miqdar dəyişikliklərinin
misallarını gətirir
çoxluqlar arasında asılılıq və yanaşmalar haqqında şifahi formalaşdırılmış qaydanı qrafiki
•
və ya cədvəl şəklində təsvir edir və ya əksinə - qrafiki və ya cədvəl şəklində ifadə olunan
asılılığı
şifahi təsvir edir
müxtəlif üsullarla (qrafik, cədvəl şəklində, şifahi, cəbri) ifadə olunan asılılıqlar arasında
•
eyni münasibətləri göstərir
Riy. VII.6. Məsələ həllində çoxluq anlayışından və çoxluq üzərində
əməllərdən istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
verilən çoxluqlar üçün müxtəlif üsullarla göstərilən elementin göstərilən çoxluğa aidiyyatını
•
təyin edir
problemin həllində çoxluqlar arasında yanaşmaları təyin etmək və çoxluq əməllərini yerinə
•
yetirmək üçün bəzi köməkçi üsullardan istifadə edir
tamamlanmış çoxluq üzərində əməllərin (iki çoxluğun kəsişməsi və birləşməsi), tamamlanmış
•
çoxluqlar arasında münasibətlərin, element və çoxluqlar arasında asılılığın ifadə edilməsində
çoxluq nəzəri anlayışlarından və uyğun qeydlərdən düzgün istifadə edir
Riy. VII.7. Cəbri ifadəni sadələşdirir və düz xətt tənliyini həll edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
mətni məsələni həll etmək üçün birməchullu tənliyi tərtib edir və həll edir
•
cəbri (ikidən çox olmayan dəyişəni təşkil edən düz xətt və ya ikincidərəcəli) ifadəni
•
sadələşdirmək və onun əhəmiyyətini hesablamaq üçün dəyişənin verilən əhəmiyyəti üçün
hərəkət xassələrindən, onların ardıcıllıqlarından və qruplaşdırılmasından istifadə edir
cəbri çevrilmələr və ya məntiqi müzakirədən istifadə etməklə iki cəbri (ikidən çox olmayan
•
dəyişəni təşkil edən düz xətt və ya ikincidərəcəli) ifadənin eyni bərabərliyini isbat edir və
ya inkar edir
Riy. VII. - 4
Riyaziyyat
2009
Riy. VII.8. Obyektlərin dövri ardıcıllığını və ya daim arta bilən ədəd
ardıcıllığını yayımlayır və analiz edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
dövri ardıcıllıqda ardıcıllıq dövrünü ayırır
•
ardıcıllığın
•
verilən parçasının yayımlanmasının iki və ya çox variantını təqdim edir,
yayımlama variantlarını izah edir və onları müqayisə edir
verilən məsələnin kontekstindən irəli gələrək
•
ardıcıllığın yayımlama variantını seçir və öz
seçimini əsaslandırır
•
daim artan ədədin ardıcıllığını yayımlayır; real vəziyyətin elə bir prosesinin misallarını
sadalayır, hansılar ki,
belə bir ardıcıllıqla təsvir ediliblər
Məzmun
Birbaşa proporsional asılılıq və onun qrafik və cədvəl vasitəsilə ifadə edilməsi
1.
Çoxluq nəzəriyyəsinin anlayışları, əməllər və tamamlanan çoxluqlar halında uyğun
2.
qeydlər
Düz xətt tənliyindən istifadə etməklə mətni məsələnin həlli
3.
İkidən çox olmayan dəyişəni təşkil edən və ya ikinci dərəcəli ifadələrin sadələşdirilməsi və
4.
əhəmiyyətin hesablanması
Dövri ardıcıllıq və daim artan ədədi ardıcıllıq
5.
Riy. VII. - 5
Riyaziyyat
2009
Istiqamət: Həndəsə və məkan anlayışı
Riy. VII.9. Həndəsi fiqurları təyin edir, onların növlərini müqayisə edir və
onları təsnif edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
memarlıq və incəsənət əsərində və ya onların illustrasiyalarında, məişət təyinatl əşyalar
•
arasında ona məlum olan əşyaları və ya onların hissələrini sadalayır
fiqurların növləri arasında münasibətləri (məs.,
•
ümumilik – xüsusilik) formalaşdırır
fiquru, onun əlamət-xassələrinə əsasən adlandırır, fiquru tapmaq üçün onların kifayət /kifayət
•
olmayan qədərliyi haqqında müzakirə aparır
Riy. VII.10. Məsələnin kontekstinə uyğun olaraq həndəsi obyektləri təqdim
edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
verilən məsələyə uyğun olaraq çertyoj qurur və hərfi qeydlərdən adekvat şəkildə istifadə
•
edir
uyğun terminologiyadan istifadə etməklə həndəsi obyektlər arasında verilən qrafik təsvirləri
•
və ya obyektlər arasında qarşılıqlı vəziyyəti ifadə edir (məs., verilən təpə düzbucaqlı
paralelepipedin hansı sərhədinə aiddir )
düz fiqurları elə təsvir edir ki, onların
•
kəsişməsi/birləşməsi verilən formanın fiquru və ya
xassələri olan fiqur olsun
Riy. VII.11. Həndəsi çevrilmələr edir və onlardan fiqurların xassələrini təyin
etmək üçün istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
ətrafdakı obyektlər arasında simmetrik obyektlər axtarır
•
düz fiqurun (qırıq, çoxbucaqlı) simmetrik fiqurunu verilən simmetriya oxuna doğru çəkir;
•
düz fiquru (qırıq, çoxbucaqlı) paralel köçürür
düz fiqurun simmetrik oxu/oxlarını göstərir; simmetriyanı nümayiş etdirir; fiqurun xassəsini
•
təyin etmək fiqurun simmetriyasindan istifadə edir.
Riy. VII. - 6