Haci həSƏnov niyazi beynəlxalq biznes
Yüklə 2,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
69 Bu məqsədə nail olunduqdan sonra plan balansı tərtib olunur. Bu prosses zamanı da əvvəki mərhələlərə uyğunluğun müəyyən olunması üçün interativ axtarışa ehtiyac yarana bilər. Bu balansın tərtib olunmasının əlavə qaydalarına riayət plunmadığı zaman baş verir. Məsələn, planlaşdırma zamanı alınan balansın strukturu sahənin tipik balansından kəskin fərqlənirsə bu zaman potensial kreditorlarla problemlər ola bilər. Planlaşdırmanın, gəlir və xərclərin hesablanması, balans uyğunlaşdırıldıqdan sonra iqtisadi səmərəliliyin hesablanması aparılır. Risklərin təhlili zamanı isə qiymətləndirmənin qeyri müəyyən olmasının son kalkulyasiya dəyişənlərinə etdiyi təsir araşdırılır. Sxem 1. xeyr Bəli Məqsəd funksiyasının formalaşdırılması Real sferadan gəlirlrin və çıxarların(mal və xidmətlərin alqı satqısı) müqayisəsi Plan dövrü üçün maliyyə ehtiyacının hesablanması Korrespondent maliyyə planının müqayisəsi Gəlir və xərcləri nmüqayisəsi, divident və vergi ödəmələrinin müqayisəsi Maliyyə planlaşdırılması ilə uyğunlaşdırılma əldə olunubmu? Plan balanlarının hesablanması Əlavə şərtlərə riayət olunub mu? 70 xeyr Bəli 117 Sxem 2 investisiya lahiyyələşdirilməsinin sikli Qəbul olunmur Qəbul olunur Lahiyyə araşdırmaları Imkanların araşdırılması Lahiyyəin yenidən formalaşdırılması Texniki-iqtisadi təhlil Lahiyyə ideyası Maıiyyə təhlili Ümumiqtisadi (büdcə) təhlil İnvestisiya Istehsalat mərhələsi Son qiymətləndirmə 118 Fəsil-3:Beynəlxalq biznesdə valyuta riskləri 3.1.Valyuta münasibətlərində valuta risklərinin təhlili Valuta risklərinin idarə edilməsi qloballaşan dünyamızda dünya ticarətində yüksək paya sahib olan ölkələrin milli pul vahidlərinin dəyərindəki dəyişikliklər dərhal onunla iqtisadi əlaqədə olan ölkənin xarici ticarət balansını, tədiyə balansını, valyuta məzənnəsini, faiz dərəcəsini və başqa iqtisadi göstəricilərinə təsir edir və onların dəyişməsinə səbəb olur. Valuta riskləri öyrənilərkən beynəlxalq valyuta ” kredit münasibətləri mövzuları istər istehsalçıların, istərsə də istehlakçının daha geniş maraq dairəsinə daxil olur. Çünki Beynəlxalq valyuta-kredit münasibətləri sahəsindəki dəyişikliklər ölkə iqtisadiyyatının bütün sektorlarını əhatə edir. Valuta risklərini idarə edərkən məlumdur ki, valyuta məzənnəsindəki düşmə hadisəsi yalnız valyuta ticarəti ilə məşğul olan qurumları maraqlandırmır, eyni zamanda ölkə iqtisadiyyatının bütün sektorlarındakı xərcləri yüksəldərək inflyasiyanın sürətli artımına səbəb olur. Valuta riskləri bundan başqa, ölkənin xarici bazar payının artması da bütün ölkə vətəndaşlarının həyat səviyyəsinə təsir edir. Valyuta riskləri sistemi arasında əlaqə valyuta münasibətlərinə xidmət edən və onu tənzimləyən milli banklar tərəfindən həyata keçirilir. Əgər milli valyuta sistemi ölkənin pul vahidinə (milli valyuta) əsaslanırsa, dünya valyuta sistemi bir və ya bir neçə ehtiyat valyutaya və ya beynəlxalq hesablaşma vahidlərinə əsaslanır. Valyuta riskləri sistemi elementlərindən biri valyuta paritetidir. Valyuta pariteti iki valyuta arasında, qanunvericilik əsasında müəyyən edilən nisbətdir.Ehtiyat valyuta-aparıcı ölkələrin dönərli milli valyutasının xüsusi kateqoriyası olub, beynəlxalq tədiyə və ehtiyat vəsaitləri funksiyasını yerinə yetirir, digər ölkələr üçün valyuta pariteti və valyuta məzənnəsi müəyyənləşdirilməsində baza rolunu oynayır, dünya valyuta 119 sisteminin iştirakçıları olan ölkələrin valyuta kursunun tənzimlənməsi məqsədilə valyuta müdaxiləsini həyata keçirmək üçün geniş istifadə olunur.Valyuta dönərliliyi dedikdə, milli valyutanın heç bir məhdudiyyət olmadan digər milli valyutalara sərbəst dəyiş dirilməsi qabiliyyəti başa düşülür. Valyutanın dönərliliyinin ölkə üçün əhəmiyyəti aşağıdakılardan ibarətdir: - valyutanın dönərliliyi sübut edir ki, milli iqtisadiyyat dünya iqtisadiyyatına qoşulub və onunla birlikdə inkişaf edir;- dövlətlərarası ödəmələri asanlaşdırır, dünya ticarətini inkişaf etdirir;- beynəlxalq əmək bölgüsündə müqayisəli üstünlüklər prinsipindən istifadə etmək üçün geniş imkanlar yaradır. Belə ki, valyutanın dönərliliyi imkan verir ki, ölkə xarici bazarlarda öz milli valyutası ilə ticarət etsin. Başqa sözlə, bunun üçün xarici valyutanı yığmağavə xərcləməyə ehtiyac yoxdur;- kapitalın beynəlxalq hərəkətinə, xüsusilə onun ölkə iqtisadiyyatına miqrasiyasına əlverişli iqtisadi zəmin yaradır. Belə ki, valyuta dönərliliyi ona olan inamın dərəcəsini və deməli həm də ölkənin iqtisadi imkanlarına onaln inamın dərəcəsini ifadə edir. Valuta risklərini öyrənərkən dönərlik baxımından valyutalar aşağıdakı kimi fərqləndirilir:- sərbəst dönərli valyuta ” bu valyuta istənilən xarici valyutaya məhdudiyyətsiz dəyişdirilir və əsasən inkişaf etmiş ölkələrə məxsusdur.- qismən dönərli valyta. Bu ölkələrdə valyuta məhdudiyyətləri mövcuddur.- dönərli olmayan (qapala) valyuta. Bu ölkələrdə valyuta mübadiləsi (dəyişdirilməsi) qadağan edilmişdir. Valuta risklərini öyrənərkən valyuta statusunu əldə etməyin obyektiv ilkiş şərtləri aşağıdakılardır:- ölkənin istehsalda, mal və kapital ixracında, qızıl-valyuta ehtiyatlarında dünyada aparıcı mövqeyə malik olması;- inkişaf etmiş kredit-bank sisteminə (həmçinin xaricdə) malik olması;- təşkil edilmiş və tutumlu borc kapitalı formasına malik olması;- valyuta əməliyyatlarının liberallaşdırılması. Valuta risklərinin öyrənilməsi institusional aspektdə milli valyutanın ehtiyat valyuta statusu alması üçün zəruri şərt bu valyutanın beynəlxalq dövriyyəyə mərkəzbanklar və beynəlxalq valyuta-kredit təşkilatları tərəfindən buraxılmasıdır. Yüklə 2,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|