MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
350 soyuqluq, eskaypizm inkişaf edir. Şəxsiyyət böhranı-müasir postindustrial dünyanın yaratdığı ən mürəkkəb problemlərdən biridir.
Son illərin statistikası sosial şəbəkə istifadəçilərinin sayının dinamik olaraq artmasını göstərir. Nəzərə alsaq ki, fəal istifadəçilərin orta statistik qrupunun yaşı 18-25-dir, yəni gənclər təhlükəyə ən çox məruz qalan qrupdur. Təhlükəsiz İnternet Günü ilə əlaqədar 2011-ci ildə yayılan məlumatlar insanı düşünməyə vadar edir: gənclər, onların 10 il bundan əvvəlki həmyaşıdlarından 2-3 saat az yatır; orta hesabla həftədə 8 saat onlayn oyunlara sərf olunur; hər ay Facebook-da istifadəyə təxminən 500 milyon istifadəçi 700 milyard dəqiqə (orta hesabla hər istifadəçi bir sutka) sərf edir.
Digər statistikaya, məsələn Rusiyada 2010-cu ildə aparılan sorğunun nəticələrinə əsasən, İnternet istifadəçilərinin təxminən 89%-i sosial şəbəkələrdən istifadə edir, 63% isə bu məqsədlər üçün mobil telefondan istifadə edir. Ən acınacaqlı odur ki, istifadəçilərin 43%-nin fikrincə, sosial media insanları yaxınlaşdırmır, 42% əksinə hesab edir, 15%-isə hələ öz rəyini müəyyənləşdirə bilməyib.
Düşünürəm ki, bu rəqəmlər müasir texnologiyaların həyatımıza təsirinin səviyyəsini əks etdirir. Buna görə də hər yerdə, xüsusilə tam formalaşmamış psixikaya malik olan gənclər və uşaqlar arasında müasir texnologiyaların faydalı istifadəsi qaydaları haqqında izahat işini aparmaq lazımdır. Millətlərarası, dini və irqi ayrı-seçkiliyin qızışdırılması, ―demokratik islahatlar‖, yaxud ―səxsi azadlıq‖ şüarları altında qeyri-qanuni hərəkətlərə təhrik etmək üçün müasir texnologiyaların istifadə olunması, ümumiyyətlə, yolverilməzdir.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 351
Bu səbəbdən, yalnız fərdlərin, cəmiyyətin və bütövlükdə dövlətin rifahı üçün müasir texnologiyalarda düzgün istifadə hər bir ölkənin sosial inkişaf amili ola bilər.
Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
352 Prof. S.B.Qaşkov, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti
Zalda iştirak edənlərin hamısı riyaziyyatın mücərrəd elm olduğunu, əlbəttə, bilirlər. Bu səbəbdən, bir çoxları düşünürlər ki, bu elm dünyada tətbiq olunsa da, onun məişətdə tətbiqi ilə çətin ki, rastlaşaq. Yəni o, dolayısı ilə – fizika, kimya, mexanika, texnika və i.a. tətbiq edilir. Lakin hazırda belə bir baxış tamamilə yanlışdır. Məsələn, mən iddia edə bilərəm ki, burada iştirak edənlərin hamısı daim riyaziyyatın hərəkətsiz tətbiqi ilə təmasdadır, çünki hamımız cibimizdə mobil telefonlar gəzdiririk. Lakin söhbət təkcə mobil telefonlardan deyil, istənilən rəqəmsal texnikadan gedir. İndi artıq hətta fotoaparatlar da rəqəmsaldır. Kompüterlərin rəqəmsal olduğunu isə hamı başa düşür.
Məlum olduğu kimi, rəqəmsal texnikada informasiya sıfır və vahidlərin ardıcıllığı şəklində ötürülür. Sadəlövh baxışlara görə, informasiya tam etibarlı şəkildə ötürülür, sıfır vahiddən fərqlənmir. Əslində isə bir çox səbəblərdən irəli gələn səhvlər baş verir. Səhvlər təkcə uzaq radio əlaqədə deyil, adi mobil rabitədə də olur. İnformasiyanın ikiqat sıx yazıldığı optik disklərin, xüsusən DVD disklərin oxunması zamanı səhvlər meydana çıxır. Kompüterdə sərt diskdən informasiyanın oxunmasında səhvlər olur. Qeyd etmək lazımdır ki, son 10 il ərzində sərt disklərin həcmi möhtəşəm şəkildə böyümüş, artıq yüzlərlə giqabayt olmuşdur. Bu isə maqnit yazılarının sıxlığının artmasının nəticəsidir.
Təbii ki, səhvlər olur. Onları düzəltmək lazımdır. Bununla elmin böyük bir sahəsi məşğul olur. O, səhvləri düzəldən kodlar nəzəriyyəsi adlanır. Orada kodlaşdırmanın külli miqdarda müxtəlif www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 353
sistemləri yaradılmışdır. Ən dəbdə olanlardın biri 60-cı illərin əvvəllərində icad olunan Boezi-Cunthuri kodlarıdır. O, Hindistan mənşəli amerikalı idi. Lakin bəzi məlumatlara görə, həmin kodlar bizdə də kəşf edilsə də, məlum səbəblər üzündən çap edilməmişdi. O dövrdə kodlaşdırmanın tətbiq sahəsi hərbi texnika, kosmik rabitə ilə bağlı idi. İndi isə səhvlərin düzəldilməsi ilə kodlaşdırmadan qaçılmaz olaraq bütün sahələrdə istifadə edilir. Beləliklə, dekodlaşdırma alqoritmləri Boezi-Cunthuri kodları üçün yaxşı işlənib hazırlanmışdır və onlar sonlu adlandırılan sahələrdə hesablamanın tətbiqinə əsaslanır. Bəs əməliyyatlar hansılardır? Hesabdakılar: toplama, çıxma, vurma, bölmə. Doğrudur, sonuncu olmasa da olar. Bölmə kifayət qədər bahalı əməliyyatdır.
Sonlu sahələr isə XIX əsrin əvvəllərində məşhur alman riyaziyyatçısı Karl Fridrix Qauss kəşf etmişdir. Sonlu sahə kifayət qədər sadə bir şeydir. Məsələn, 5 elementdən ibarət sahə, sadəcə, 0, 1, 2, 3, 4 , 5 rəqəmlərindən ibarət sahədir. Onları toplamaq, vurmaq olar, amma sadəcə vurmaq yox, çünki hansısa rəqəm alınacaq, məsələn, 15, cavabı isə yenidən 5-ə bölmək və qalıqla əvəzləmək lazımdır, yəni nəticə həmişə 0-dan 4-ə qədər olacaqdır. Bax, belə sadə bir nümunə.
Daha sonra məşhur bir fransız riyaziyyatçısı Evarist Qalua Qaussun bu konstruksiyasını ümumiləşdirdi və elə sonlu sahələr yaratdı ki, onlarda elementlərin sayı nəinki mütləq sadə rəqəmlər eyni zamanda, sadə rəqəmlərin dərəcəsi oldu. O dövrdə bu, riyaziyyatda qabaqcıl istiqamət idi. Ümumiyyətlə, o, indi də inkişaf etməkdədir. Doğrudur, daha mürəkkəb istiqamətlər də inkişaf edir, məsələn, sonlu sahələr üzərində cəbri əyrilər. Bütün bunlarla məşğul olan rəqəmlər nəzəriyyəsi mütəxəssisləri həmişə elmlərinin saf olması, heç vaxt heç bir yerdə tətbiq olunmaması ilə fəxr edirdilər. Məşhur ingilis riyaziyyatçısı Hardi özünün « Riyaziyyatın apologiyayası » kitabçasında elə belə də yazmışdı. Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|