MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəraitində elm və təhsilin tarazlaşdırılmış inkişafı
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 357
Prof. F. M. Əfəndiyev, Bakı Dövlət Universiteti
Qloballaşma müasir dövrün ən mühüm proseslərindən biri kimi tədqiqatçılar tərəfindən geniş təhlil olunur. Bu problemə artmaqda olan maraq onun fundamentallığı, dünya proseslərinə, ölkələrin və xalqların həyatına dərindən nüfuz etməsi, inteqral məzmun daşıması və bütövlükdə müasir dövr üçün mühüm əhəmiyyəti ilə izah olunur.
Hazırda bəşəriyyət sivilizasiyanın özü və planetimizdə həyatın mövcudluğu üçün böyük təhlükə törədən kəskin qlobal problemlərlə qarşılaşmışdır. Bəşəriyyətin gələcək sosial tərəqqisi əsrimizin əvvəllərində kəskin şəkildə ortaya çıxan bu həyati problemlərin həllindən asılıdır, eynilə də onların aradan qaldırılması yalnız həmin tərəqqi sayəsində mümkündür.
Müasir dövrün təməli kvintessensiyası olan fəlsəfə qloballıq fenomenini fəal surətdə tədqiq edir. Həmin fenomen bəşəriyyət qarşısında prinsip etibarı ilə yeni problemlər qoyur. Bunlardan bir çoxu əvvəllər mövcud olmuşdur və onların həlli təxirə salına bilməz, çünki onların bir çoxu kəskin olub, insan həyatının mövcudluğu məsələləri ilə bağlıdır.
Müasir dövrdə istilik-nüvə müharibəsi, ekoloji böhran, demoqrafik partlayış və digər qlobal miqyaslı təhlükələri təxirəsalınmaz surətdə həll etmək xüsusi ilə zəruridir. Bu, ümumbəşəri mənafeləri və dəyərləri hər şeydən üstün tutan yeni siyasi təfəkkürün təməlini təşkil edir.
Qloballaşma ictimai həyatın bütün tərəflərinə güclü təsir göstərir, o, informasiya inqilabı ilə müşayiət olunur, sonuncu isə bütün coğrafi www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
358 məkanlara yayılır. Belə ki, onun yaratdığı imkanlar sayəsində bu gün dünyada ünsiyyət psixologiyası yeniləşir, hər bir xalq digəri haqqında çoxlu biliklər əldə edir, müxtəlif xalqları, dinləri və mədəniyyətləri təmsil edən insanlar arasında peşə əməkdaşlığı inkişaf edir.
Qloballaşma bu vaxtı çatmış problemlərin həllində bütün ölkələrin və xalqların cəhdlərini birləşdirməyi tələb edir. Belə yanaşma ümumilikdə dünyanın inkişafı haqqında proqramların işlənib hazırlanmasında BMT-nin və digər beynəlxalq təşkilatların rolunu artırır. Onlarla yanaşı həmin problemləri həll edə bilən prinsipcə yeni beynəlxalq strukturların yaranması da mümkündür.
Hazırda bəşəriyyət tarixində ilk dəfə olaraq yer kürəsinin çoxmilyardlı əhalisini yaşayış vasitələri ilə təmin etmək, onlar üçün ləyaqətli həyat şəraiti yaratmaq üçün imkan açılmışdır. Buna nail olmaq üçün bəşəriyyət bütün zəruri iqtisadi və maliyyə resurslarına, elmi-texniki imkanlara və intellektual potensiala malikdir. Bununla belə, həmin imkanın reallaşması üçün ümumbəşəri maraqların və dəyərlərin prioritetinə əsaslanan yeni siyasi təfəkkür, xeyirxah iradə və beynəlxalq əməkdaşlıq zəruridir.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 359
Akad. A.M.Məhərrəmov, Bakı Dövlət Universitetinin rektoru
Şəraitində elm və təhsilin tarazlaşdırılmış inkişafı
Bəşəriyyətin mövcud olduğu bütün dövr ərzində insanlar həmişə özlərinə belə bir sual verirdilər: nə zaman, hansı dövrdə biz cəmiyyət üçün daha gərəkli ola bilərdik, həyat isə bizim özümüz üçün daha maraqlı və səmərəli olardı?
Çox güman ki, XIX əsrdə və daha əvvəllər yaşayanlar bu suala cavab axtararkən çətinliklərlə üzləşərdilər. Çünki o vaxtlar tarixdə bu və ya digər dövrü səciyyələndirən dəqiq meyarlar yox idi.
XX əsrin sonu – XXI əsrin əvvəllərində yaşayanlar isə qoyulan suala çətinlik çəkmədən cavab verə bilərlər. XX əsrdə biz dünya hökmranlığı, dünyanın siyasi xəritəsinin dəyişdirilməsi uğrunda çoxsaylı müharibələrin şahidi olduq. Bu baxımdan keçən yüzilliyin ortalarında çoxları XX əsri müharibələr dövrü, nüfuz dairələrinin dəyişdirilməsi uğrunda mübarizə dövrü sayırdı. Əsrin bizə də yaşamaq nəsib olan ikinci yarısı isə tarix tərəfindən sosializmlə kapitalizmin paralel inkişafı dövrü kimi səciyyələndirilir. Bundan çıxış edərək, bir çoxları XX əsri imperializmin inkişafı, digərləri isə kommunizm quruculuğu dövrü sayır. Lakin XX əsrin sonlarına doğru aydın oldu ki, o, daha çox, elm və texnikanın sürətli inkişafı, yeni texnologiyaların, elmi-praktik innovasiyaların meydana çıxması, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının yayılması ilə səciyyələnir. Bir sözlə, XX əsr tarixə informasiya əsri kimi, sözün daha geniş anlamında isə – elm və təhsil əsri kimi daxil oldu.
Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|