Microsoft Word P. doc titul doc

__________________Milli Kitabxana__________________ 
45 
 
§ 7.  ELMİ-TEXNİKİ  İNQİLAB  VƏ TƏHSİL   
PROSESİNDƏ ONUN NƏZƏRƏ ALINMASI 
 
Artıq bir neçə ildir ki, orta məktəblərdə bütün fənlər üzrə dərslər 
yeni proqram üzrə keçilir. Bu proqramlarda məktəb kursunun əsas 
məzmunu xeyli dəyişdirilmiş, nisbətən müasirləşdirilmiş  və 
təkmilləşdirilmişdir. Xalq təsərrüfatının bütün sahələrində yaranmış 
elmi-texniki inqilabda fizikanın rolu ilə  şagirdləri yaxından tanış 
etmək məsuliyyəti fənn müəlliminin üzərinə düşür. 
Elmi-texniki inqilab hələ bəşəriyyət yaranan gündən indiyə qədər 
birinci dəfədir ki, baş verir. Elmi-texniki tərəqqi isə bütün tarix boyu 
olmuşdur. Biz istilik elektrik stansiyalarının iş prinsipini dəyişmədən 
onda müəyyən təkmilləşmələr aparmaqla faydalı iş əmsalını bir qədər 
artırırıqsa, bu elmi-texniki tərəqqidir.  Əgər bu stansiyanın  əvəzində 
atom elektrik stansiyası yaradırıqsa, bu elmi-texniki inqilabdır. Çünki 
atom yanacağına başqa istehsal sahələrində  tələbat yoxdur. Istilik 
elektrik stansiyalarında istifadə olunan yanacaq isə  ən qiymətli   
kimyəvi xammaldır. 
Doğrudur, elmdə  və texnikada bir-birindən fərqli vaxtlarda, ayrı-
ayrılıqda inqilab    olmuşdur.   Faradeyin elektromaqnit induksiyası    
hadisəsini    kəşf etməsi isə sonralar texnikada böyük inqilab   yaratdı. 
XX  əsrin  əvvəllərdə nisbillk nəzəriyyəsinin   kəşfi də elmdə inqilab 
yaratdı, lakin   onun bəhrəsi,   yüklü hissəciklərin sürətləndlrilməsində 
bu prinsipdən istifadə olunması isə   xeyli   sonra   həyata   keçirildi. 
Sürətləndiricilərin yaranması texniki inqilaba   səbəb oldu. Eyni sözü 
Kopernikin kəşfi, Mendeleyev cədvəli, kvant mexanikası və s. üçün də 
demək olar. 
Bütün sahələrdə yaranan elmi-texniki inqilabda fizika  həmişə 
həlledici rol oynamıldır.    Radioastronomiyanın sürətlə inkişafı, 
kosmik uçuşlar, atom sənayesi, molekulyar səviyyədə aparılan bioloji 
tədqiqat illəri, genetikanın böyük nalliyyətləri,  xalq      təsərrüfatının 
bütün sahələrində baş    vermiş   dərin çevrilşlər, texnoloji proseslərin    
misli    görünmə- 
 
 

---

__________________Milli Kitabxana__________________ 
46 
 
miş dorəçədə  təkmilləşməsi, sənaYevə  kənd təsərrü-fatıiın 
avtomatlaşdırılması, mexanikləşdirşşə-si, bütün bunlar fnzika elminin 
tə'siri nəticəsindz mümkun olmuşdur. 
Fiziki metodların mudaxiləsi nəticosində indi bitki iə çanlı 
orqanizmlər haqtıpdakı, onların həyat və fəaliyyəti, böyümə və inkişaf 
prosesləri haqqında-kı təsovvurlər də kökündən doyipşişdir. Fnziki ci-
hazların köməyilo bitkilərlə insanlar arasında “ünsiyyət” 
yaradılmışdır. Bitkilər, oqtlara hadsı gübrədən və  nə  qədər lazım 
olduğunu, suvarmaya ehtiyaçları olub-olmadıqığı bu cihazlar 
vasitəsilə mütəxəssislərə bildirir. 
Fiziki çihazlar və metodlar təbabətdə dz böyuk dönuş yaratmışdır. 
Diaqnostika və müalicə  məqsədilə  işlədilən aparatlar xeyli 
dəqiqləşdirilmiqa və tək-milləşdirilmnşdir. 
Daş  xərçənki və bioloji korroziyanın sirlərinin açılmasında, 
mikrobioloji texnikanın surətlə inkişaf etməsində  də fizika mərkəzi 
mövqe tutur. 
Elektron və nüvə paramaqkit rezonansı üsulu ilə aparılan 
tədqiqatlar, lazer texnikası, qamma karot-taj, meteoroloji və keoloji 
tədqiqatlarıi dəqiqləş-məsi pətiçəsində planetimiz haqqında aldığımız 
dürüst məlumatlar, telemexanika, biotelemetriya, elektron hesablayıçı 
maşıilar da fizika elminin tə'sirn altında meydapa golmişdir. 
Kommunizm quruçuları olan gənc noslin dünyagörüşundə, 
fizikanın elmi-texniki inqilabdakı görkəmli rolu əsas yerlərdən birini 
tutmalıdır. Texnikanın inkişafı, onu idarə edən adamların da 
biliklərinin zənginləşməsinə, yeni cihaz və qurğuları idarə etməyi 
bacarmasını  tələb edir. Kənd təsərrüfatı  məhsullarına olan tələbatı 
ödəmək üçün təkcə torpaqşünaslığa aid texnikanın quruluşunu, iş 
prinsipini və idarə olunmasını bilmək indiki dövrdə kifayət etmir. 
Kənd təsərrüfatı mexanizatoru traktorun quruluşunu və necə işlədiyni 
bilməklə   bərabər, 
 

---

__________________Milli Kitabxana__________________ 
47 
 
torpağın, bitkiləri, mineral və üzvi gübrələrin xassələrini, gübrənin 
torpağa verilməəsi üsullarını və s. də bilməlidir. 
İstehsal proseslərb avtomatlaşdırıldıqça zehni və fiziki əmək 
arasıydakı  fərq də ortadan götürülür. Kənd təsərrüfatı  məhsulları 
istehsal edənlər sənaye məhsulları istehsal edənlərdən getdikcə daha 
az fərqlənirlər. Bu isə  zəhmətkeşlərin bilik səviyyəsinin sistematik 
olaraq artmasını tələb edir. 
Planlı  təsərrüfat sisteminə malik sosialist ölkəmizdə bu tələbat 
texnikayın inkişaf səviyyəsinə həmişə uyğun gəlir. 
1939-cu ildz əhalinin hər min nəfərindən ancaq 123 nəfərinin ali 
və  ya  orta  təhsili var idi. 1975-c ildə isə bu rəqəm 751 nəfərə 
çatmışdır. 
Ölkəmizdə elə istehsal sahələri var ki, orada mützxəssislərin 80%-
dən çoxu ümumtəhsil və ya orta ixtisas təhsilinə arxalanaraq 
müvəffəqiyyətlə  işləyə bilərlər. Lakin bu mütəxəssislərin orta təhsil 
səviyyəsi texniki inkişafdan geri qalmamalıdır. 
Müasir dövrdə təhsil əməyin məhsuldar qüvvələrini artıran əsas bir 
əlamət kimi özünü göstərir. Bu, elmi-texniki inqilabın təbii nəticəsidir. 
Məhz buna görə  də partiya və hökumətimiz gənclərin ümumi orta 
təhsilinin səviyyəsini artırmağa xüsusi diqqət verir. 
Doqquzuncu beşillikdə ümumi orta və orta ixtisas təhsilinin 
Səviyyəsini artırmaq məqsədilə geniş proqram həyata keçirilmişdir. 
Son illər  ərzində fizika, kimya, biologiya və başqa təbiət 
elmlərinin məzmunu yeni biliklərlə zənginləşmiş, bu slmlər arasındakı 
əlaqə daha da inknşaf etmiş  və  dərinləşmişdir. Yeni məktəb 
proqramlarında nəzəri bilikləri praktika ilə daha sıx bağlamağa, 
politexnik biliklərin artırılmasına,  şagirdlərin-yaradıçı  fəallığının 
yuksəldilməsinə  və  əmək tərbiyəsinin inkişafına xüsusi fikir 
verilmişdir. Butün bu tədbirlərlə yanaşı, hazırda orta məktəbin yuxarı 
siniflərində biliyi dərinləşdirən fakultativ kurslar da keçilir. 
Təhsilin səviyyəsini elmi-texniki inqilaba uyğun vəziyyətə 
çatdırmaq üçün bu tədbirlərin hamısı  zəruridir, lakin hələ kafi deyil. 
İndiki dövrdə necə öyrətmk problemidə olduqca vacibdir. Çünki, 
adətən, tə- 
 

---