Microsoft Word S. Ferziyeva Azerbaycan Cenub-Sherq verstka sixilmamish doc
Yüklə 15,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xanım-xanım, xanım bəylər qızı
- Aman ay bala ceyran
- Kinəlim-kinəlim,çiki pəvəndi
114 II Getdim gördüm bulaqdadır 4+4 Əl-üzünü yumaqdadır 4+4 Qızıl üzük barmaqdadır 4+4 Anam ağla qəm saxlama 4+4 III Elə deyir mənəm-mənəm 4+4 Mənəm şirazi geymərəm 2+6 Mən heç kəsi bəyənmərəm 4+4 Anam ağla qəm saxlama 4+4 IV Lənkaranda xan qalmadı 4+4 Səfərdə soltan qalmadı 3+5 İkimizdə can qalmadı 4+4 Anam ağla qəm saxlama 4+4 V Lənkəranın xanı üçün 4+4 Şərəfdə soltanı üçün 3+5 İkimizin canı üçün 4+4 Anam ağla qəm saxlama 4+4 Burada birinci və ikinci bənddə qoşulub qaçan qızın xəbəri anasına gəraylı söyləməsi vasitəsilə çatdırılır. Üçüncü bənddəki gəraylıda isə özünü öyən gəlindən söhbət açılır. Bu bənd misralarına həm də « Bacım səni yola salım, mən bacısız necə qalım » halay rəqs mahnısında rast gəlinir. Dördüncü və beşinci bənddə iki sevgilinin həsrəti haqqında məcazi fikirlər öz əksini tapır. « Xanım-xanım, xanım bəylər qızı » halay rəqs mahnısında halaybaşlığ genişlənmiş şəkildə özünü göstərir. Burada Xanım-xanım, xanım bəylər qızı Xanım geyib təzədən qırmızı 115 Durun gedək xanımın toyuna Çadranı örtək xanımın boynuna şeir bəndi halaybaşlığ kimi icra olunur. Bu səbəbdəndir ki, həmin halaybaşlığ əslində özü gəraylı misralarına aid olmasına baxmayaraq, halaybaşlığ kimi oxunması onun şəkil dəyişməsinə səbəb olmuşdur. Əslində buradakı gəraylı Xanım-xanım bəylər qızı 4+4 Geyib təzədən qırmızı 5+3 Gedək xanımın toyuna 5+3 Çadranı örtək boynuna 5+3 kimi formasındadır. Birinci bəndin birinci misrası 4+4, digər misraları isə 5+3 yarımmisralarının heca birləşmələri ilə əks olunur. Bu bəndin birinci və ikinci misrasında « xanım » sözü misraya əlavə edilir. Üçüncü misranın əvvəlinə « durun » sözü, dördüncü misrada isə « xanımın » sözü misraya əlavə olunur. Halaybaşlığında istifadə olunan həmqafiyəli misralar isə 4+4 şəklində özünü gtöstərir. Bu misraların hər birinin oxunuşundan sonra halaybaşlığ bir bənd şəklində ifa olunur. Xanım-xanım , (xanım) bəylər qızı (Xanım) geyib təzədən qırmızı (Durun) gedək xanımın toyuna Çadranı örtək (xanımın) boynuna Evlərinə getdim gecə 4+4 Bişirdilər bir cüt cücə 4+4 Oğlan sənin halın necə 4+4 Burada xanımın toyunun getməsindən, ona hədiyyə edilmə- sindən söhbət açılır. «Halay» rəqs mahnısındakı bənd misraları « Bacım səni yola salım, mən bacısız necə qalım » halay rəqs mahnısında istifadə olunmuşdur. « Aman ay bala ceyran » halay rəqs mahnısı iki bənddən ibarət bayatı üzərindədir. Birinci bəndin birinci və dördüncü misraları 4+3, ikinci misrası 2+5, üçüncü misrası isə 3+4, ikinci bəndin birinci, ikinci misraları 4+3, üçüncü və dördüncü misraları 116 isə 3+4 yarımmisra heca birləşmələri şəklində formalaşır. Birinci və ikinci bəndin üçüncü misrası sərbəst, digər misraları isə həmqafiyəli şəkildə qurulur. « Aman ay bala ceyran » halaybaşlığ misrası ikinci bəndin ikinci misrasına «yar bala, tərlan bala » tərkib sözlərinin əlavə edilməsi ilə hər iki misradan bir halaybaşlığ kimi təkrar olunur. Mahnının sonunda halaybaşlığının bütövlükdə səslənməsi ona çərçivəli quruluş verir. Aman ay bala ceyran 5+2 Sənə qurban ollam yar 5+2 Ceyran bala tərlan bala 4+4 Yar bala tərlan bala 3+4 I Dağ başında işıqdır 4+3 Dağa tər şehli- şıqdır 2+5 Qaynanam məni sevmir 3+4 Oğlu mənə aşiqdir (ay) 4+3 II Oxu-oxu ollam yar 4+3 Sənə qurban ollam yar 4+3 Sən orda quran oxu 3+4 Mən burda şad ollam yar 3+4 Aman ay bala ceyran Sənə qurban ollam yar Ceyran bala, tərlan bala Yar bala tərlan bala Burada sevən qızın öz yarına inanması, onu əzizləməsi, bununla yanaşı onun qaynanasının sərt xarakterə malik olması halayın poetik məzmununda öz əksini tapır. « Kinəlim-kinəlim,çiki pəvəndi » halaybaşlığ ilə başlanan bu «Halay» rəqs mahnısında 11 hecalı qoşma istifadə olunmuşdur. 117 Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə Kinəlim-kinəlim, çiki pəvəndi 6+5 Gözəlim-gözəlim kimin yarısan I Əvəsore, hani-hitdə əştəmon 4+7 Bahar gəlib, oyanmışıq uyğudan, Qədə-qədə tilisimədə beştəmon, 4+7 Qurtuluruq tilsimdən, qayğıdan, Əmə ısə bənə həşi vəşdəmon, 4+7 Günəş kimi biz yanırıq duyğudan Kinəlim-kinəlim çiki pəvəndi Gözəlim-gözəlim kimin yarısan II Ba Lankon bebəşem dılım dı naxşe,6+5Lənkarana çıxdım qəlbimcüt naxış Cifədəm dastəmol miyonəş naxşe, 6+5 Cibimdə dəsmalın ortası naxış Bə cifim dast məjən çi balə baxşe. 6+5 Cibimə əl vurma balama paydır Kinəlim-kinəlim çiki pəvəndi? Gözəlim- gözəlim kimin yarısan III İki gəmi gəlir sürdüm Salyana 6+5 Açdım pəncərəni baxdım hər yana 6+5 Lənkəran qızları dönüb ceyrana 6+5 Kinəlim-kinəlim çiki pəvənde? IV Bə boə boğ dəşim mı vıl çınime, 6+5 Qardaşın bağına girib gül dərdim Jıqo sərxoş bimə coni qınime, 6+5 Elə sərxoş oldum, canımdan oldum Boə xıça eğete az vıl çınıme. 6+5 Qardaş budağı əydi mən də gül dərdim Kinəlim-kinəlim, çiki pəvəndi Gözəlim-gözəlim kimin yarısan? «Halay» rəqs mahnısında hər dəfə bəndlərin birinci üç misrası təkrar melodiyaya əsaslanaraq ifa olunur. Cavab cümləsi isə dördüncü misra kimi verilən halaybaşlığ sözlərinə əsaslanır. Burada bənd misraları 6+5 misra-söz uzlaşmaları əsasında özünü göstərir. «Halay» rəqs mahnısı bir periodluq cümlə şəklində əks olunur. Dörd bənd şəklində rast gəldiyimiz bu mahnının birinci bəndində təbiətin oyanması, yazın gəlişi, arzuların doğması, yar sevgisi ilə bu əlamətlərin müqayisə olunması öz əksini tapır. Digər bəndlər Lənkaran qızlarının gözəlliyinə və sevgi- məhəbbət mövzusuna həsr olunur. Yüklə 15,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|