Microsoft Word S. Ferziyeva Azerbaycan Cenub-Sherq verstka sixilmamish doc
Yüklə 15,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qardaş getmə sənin yolun dumandır
- Çal belə qurbanın olum, çal belə, gedər bu dövran daha gəlməz ələ
107 etdiyi bənd misralarında 7 hecalı misralara rast gəlinir. Burada halaybaşlığ birinci, ikinci və dördüncü misraları 3+3, üçüncü misrası 4+3, bənd misraları isə 4+3, 5+2, 3+4 şəklində verilir. Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə In vəyə mubarək 3+3 Bu toy mübarək In vəyə mubarək 3+3 Bu toy mübarək İqlə şəvi ğonağe 4+3 Bir gecənin qonağıdır In vəyə mubarək 3+3 Bu toy mübarək I Şəvi lampəye kinə 5+2 Gecənin lampası qız Küli şambəye kinə 5+2 Zülfündə darağı qız Bə kəyro vaşe ğıbon 3+4 Evə qurban gətirdi Nənə ğonağe kinə 5+2 Nənənin qonağı qız Iştı nənə bəştı ğıbon 4+4 Anan sənə qurban I şəvi ğonağe kinə 4+4 Bir gecənin qonağı qız II Iştə pıə səy barz bıkə 3+4 Ucalt atanın başın Iştə moə səy barz bıkə 3+4 Ucalt ananın başın Iştə eli dılədə 4+3 Öz elinin içində Iştə kəy səy barz bıkə 3+4 Ucalt evinin başın Iştı nənə bəştı ğıbon 4+4 Anan sənə qurban I şəvi ğonağe kinə 4+4 Bir gecənin qonağı qız In vəyə mubarək 3+3 Bu toy mübarək In vəyə mubarək 3+3 Bu toy mübarək İqlə şəvi ğonağe 4+3 Bir gecənin qonağıdır In vəyə mubarək 3+3 Bu toy mübarək Burada yenə halaybaşlığlarının söylənməsi nəğmənin sonluğu kimi verilir. Bu isə mahnını üç hissəli kuplet variant quruluşunda əks etdirir (a+b+a 1 ). . Burada söz tərkiblərinə rast gəlinmir. «Halay»ın məzmununda ananın öz qızını oxşamasından, onun gözəlliyindən bəhs olunur. Xor şəklində söylənən bu nəğmədə artıq ananın öz qızının ailə qurması münasibətilə yola salacağı, onun iztirab çəkəcəyi, darıxacağı haqqında əvvəlcədən xəbər verilir. 108 Ümumiyyətlə bu mahnı özündə bir daxili sevinc və qəmli xarakterin uzlaşmasını əks etdirir. « Qardaş getmə sənin yolun dumandır » halay rəqs mahnısında halaybaşlığ şəklində oxunan misra hər bəndin sonunda təkrar olunur. Burada istifadə olunan «Halay»ın mətni 11 hecalı qoşma prinsipinə əsaslanır. Bundan sonra biz əsasən birinci bəndin birinci və ikinci misrasının təkrar melodiyaya əsaslanmasını və birinci misranın iki dəfə təkrarını müşahidə edirik. Burada cavab cümlə isə qoşmanın birinci bəndinin ikinci misrasına əsaslanır. Daha sonra isə təkrar səslənən period nəticəsində digər bənd misralarının istifadəsini də görürük. «Halay» mahnısında altı bəndlik qoşma şeir növünə rast gəlinir I Gedin deyin mənim ağa dayıma 4+7 Sehr eyləsin çəmənimə, çayıma 4+7 Yığsın aşıqları gəlsin toyuma 6+5 Qardaş getmə sənin yolun dumandır 4+7 Gedən yollarına canım qurbandır. 6+5 II Gedirdim yol ilə o gördü məni 6+5 Aldı velasiped mindirdi məni 6+5 Ağaboylim bilsə öldürər məni 6+5 Qardaş getmə sənin yolun dumandır 4+7 Gedən yollarına canım gurbandır. 6+5 Bu «Halay» mahnısında Azərbaycan dilində oxunan misraları bayatı, talış dilində ifa olunan misraları isə gəraylı şəklində təzahür edir. Qoşma misralarının həmqafiyə şəklində üç-üç sıralanması bu misralarda əvvəldə və sonda birinci bəndin birinci və ikinci misralarının bənd sonluqları kimi təkrarlanması xüsusilə diqqət çəkir. Birinci bənddə birinci misra 4+7, ikinci misra 6+5, üçüncü misra isə 5+6 şəklində birləşir. İkinci bəndin bütün misraları isə 4+7, üçüncü bəndin ilk iki misrası 4+7, üçüncü misrası isə 6+5, dördüncü bəndin birinci və ikinci misrası 6+5, üçüncü misrası isə 109 5+5, beşinci və altıncı bəndin bütün misraları 6+5 yarımmisraların birləşməsi şəklində əks olunur. Bu «Halay» mahnısında bacının qardaşa oxuduğu ağı xarakterli nəğmə əks olunur. Burada əsasən bacının qardaşa olan sevgisi, həm də bu bacının yaxın gələcəkdə toyunun olmasına işarət edilir. « Çal belə qurbanın olum, çal belə, gedər bu dövran daha gəlməz ələ » halay rəqs mahnısı 7 hecalı bayatıya və 8 hecalı gəraylıya əsaslanmışdır. Mahnının Azərbaycan dilində oxunan misraları bayatı, talış dilində ifa olunan misraları isə gəraylı şəklində təzahür edir. Burada « Çal belə qurbanın olum, çal belə, gedər bu dövran daha gəlməz ələ » halaybaşlığının bəndlər arasındakı təkrarı 11 hecalı qoşma şeir növü istifadə edilmişdir. Bənd misralarının sonunda isə « çal belə » söz tərkibi hər dəfə təkrar olunur. Bu söz tərkibi «Halay» rəqs mahnısında istifadə olunan melodiyanı tonikaya çatdırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Burada istifadə olunan tərkib sözləri həm nöqtəli çərək, həm nöqtəli yarım notlarla ifadə oluna bilir. Bu «Halay» rəqs mahnısı beş bənddən ibarət olan bayatı formasında rast gəlinir. Lakin üçüncü bəndin sonunda misra yarımmisraları 3+5 şəklində birləşərək gəraylı misraları kimi də təzahür edir. Birinci bəndin ardıcıl iki misrası və sonuncu misrası 5+3, üçüncü misrası 5+2 yarımmisra birləşmələri şəklində əks olunur. İkinci bəndin birinci və ikinci misrası 3+4, üçüncü və dördüncü misraları 4+3, üçüncü bəndin birinci, ikinci misrası 4+3, üçüncü misrası 3+4, dördüncü bəndin birinci, ikinci və dördüncü misraları 4+3, üçüncü misraları 3+4, beşinci bəndin bütün misraları 4+3 yarımmisra şəklində birləşərək bayatı misralarına uyğunlaşır. Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcümə Bıjən bıqardom bəsə, bıjən joğo 7+4 Çal belə qurbanın olum çal belə 8+3 Bə dast əvoni həni devran joğo 5+6 Gedər bu dövran daha gəlməz ələ 5+6 I I Bə həşi çəşi diyəkə (bıjən joğo) 5+3 Günəşin gözünə bax (ay çal belə) 3+4 Bə şəyi kəşi diyəkə(bıjən joğo) 5+3 Köynəyin qoluna bax (çal belə) 3+4 Nənə bə balə ğıbon(bıjən joğo) 5+2 Nənə balaya qurban (ay çal belə) 2+5 Bə vəyə pəsi diyəkə(bıjən joğo) 5+3 Toyun qoyununa bax (çal belə) 2+5 Yüklə 15,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|