Milli Virtual Kitabxana
Yüklə 4,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 76 Bir sıra ekspertlər bu qadağaya hökumətin də əl altından dəstək verdiyini və ya göz yumduğunu iddia edərək ―youtube.com‖ saytına girişin yasaqlanmasını tənqid edirlər. Y.Akdənizin fikrincə, dövlət saytda yer alan qanunazidd məzmunun yayılmasının qarşısının alınması istiqamətində tədbirlər görə bilər, bütövlükdə sayta girişin yasaqlanması isə demokratik prinsiplərə uyğun deyil: ―Çünki ―youtube.com‖ eyni zamanda bir çox insanın informasiya əldə etdiyi şəbəkədir. Ona girişi yasaqlamaqla dövlət insanların informasiya əldə etmək hüququnu pozur‖. Bu baxımdan Y.Akdəniz hesab edir ki, internetdə yol verilən cinayətlərlə bağlı dövlətin inzibati metodları işə yaramır və Türkiyədəki 5651 saylı qanun da effektiv deyil: ―Əgər internetdə cinayət baş veribsə, bunun üçün əlavə qanun qəbul etməyə ehtiyac yoxdur, mövcud qanunvericilik də həmin cinayətlə bağlı cəza tədbirlərinin görülməsinə imkan verir. Nə fərqi var ki, siz məni qəzetdə təhqir etmisiniz, yaxud internetdə? Sadəcə, internetdə problem odur ki, bəzən cinayəti törədən şəxs ölkə daxilində olmur, yaxud həmin sayt xaricdən idarə olunur. Amma bu halda da xüsusi qanun işə yaramır. Mən ona görə deyirəm ki, qanun qəbul etməklə internet mediasındakı məzmun problemlərini həll etmək mümkün deyil. Təcrübə də göstərir ki, heç bir dövlət bunu həll edə bilmir. Çünki əngəlləmələr yeni problemlər yaradır‖. Tənzimləmək üçün nə etməli? ―Media forum‖a açıqlama verən Türkiyənin ―gerçekgundem.com‖ saytının sahibi və redaktoru Barış Yarkadaş da eyni düşüncədədir. O da hesab edir ki, saytların qapadılması, məhdudiyyətlərin gətirilməsi problemləri həll etmədiyi kimi, internet mediasının inkişafına da zərbə vurur. B.Yarkadaş Türkiyədə internetdəki məzmun problemləri ilə bağlə mübarizə metodunun düz olmadığını düşünür: ―Məsələn, Türkiyə Atatürkü təhqir edən videolar yayılmladığı üçün ―youtube.com‖ saytına girişi qadağan edib. Halbuki inkişaf etmiş ölkələrdə belə məsələlər olduğu zaman məhkəmə o videonun qaldırılmasına qərar verir və yazılar, videogörüntülər, şərhlər silinir. Kimsənin də o bilgilərə çıxışına icazə verilmir. Amma Türkiyə problemi kökündən həll etdi – saytı qapatdı. Bu, fikir, düşüncəni ifadə etmə azadlığı və informasiya əldə etmək hüququ baxımından yanlışdır‖. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 77 Bununla belə, B.Yarkadaş hesab edir ki, dövlət internet mediasını qaydaya salmalıdır, sadəcə, bu tənzimləmə məhdudiyyət və nəzarət şəklində olmalı deyil, əksinə, internet mediasını təmsil edənlərin hüquqlarının qorunması istiqamətinə yönəlməlidir: ―Türkiyədə internet hüququna dair qanun yoxdur. İnternetdə bir problem olduğu zaman o, mətbuat haqqında qanuna istinad edilməklə həll olunur. Bu isə çox zaman yanlış qərarlara, yanlış nəticələrə gətirib çıxarır. Ona görə də biz hesab edirik ki, internet mediası digər media növlərindən ayrılmalıdır. Toplumun önəmli kəsimləri, eləcə də internet mediasının təmsilçiləri ilə müzakirələrdən sonra internet qəzet, televiziya, radioları əhatə edən qanun qəbul olunmalıdır. Mən çox qanun tərəfdarı olan birisi deyiləm və hesab edirəm ki, internet mediasında çalışanlar normal jurnalist etikasına, qəzetçilik fəlsəfəsinə əməl etsələr, ciddi problemlər də olmaz. Amma təəssüf ki, bütün dünyada olduğu kimi Türkiyədə də internet mediasında məzmunla bağlı problemlər var. Bu problemlərin həll olunması üçün internet mediası subyekt olaraq qəbul olunmalıdır. Qarşı tərəfin haqlarını qoruması üçün qarşısında subyekt olmalıdır. Qanunlar düzənlənərsə, insanlar haqlarını və məsuliyyətlərini bilərsə, problemlər daha asan şəkildə həll olunar. Əlbəttə, istərdik məhkəmələr olmasın, amma bu, mümkün deyil. Ona görə də məhdudiyyət gətirməyən, hər kəsin haqlarını təminat altına qalan qanunlar qəbul olunmalıdır‖. B.Yarkadaş 5651 saylı qanunun internet hüququnu tənzimləmədiyini deyir: ―Bu yalnız internet cinayətlərinə qarşı mübarizə məqsədilə qəbul edilən qanundur, bizim hüquqlarımızı isə təmin etmir. Məsələn, biz keçən ay Türkiyənin ən böyük qəzeti ―Hürriyet‖lə məhkəməlik olduq. Səbəb bu idi ki, biz ―Hürriyet‖in məlumatlarını səhifəmizdə yerləşdiririk. Baxmayaraq ki, xəbərlərin ―Hürriyet‖ə aid olduğunu qeyd edirik, amma qəzet iddia edir ki, siz hətta istinadla da bizim xəbərlərimizi yaya bilməzsiniz. Buna görə bizi məhkəməyə verdilər. Doğrudur, sonra biz anlaşdıq və iddia geri çəkildi, amma məsələ burasındadır ki, məhkəməyə getsək, qanun baxımından problemlə üzləşəcəkdik. Halbuki normal internet qanunu olsaydı, məhkəmə qərar verəcəkdi ki, siz ―Hürriyet‖ qəzetinin məzmununu tamamilə köçürə bilməzsinisz, amma onun xəbərini alıb, altına link verərək istifadə edə bilərsiniz. Biz bu səbəbdən internet mediasının etik anlayışını da ehtiva edən qanun qəbul olunmasını istəyirik. Yaxud reklam vergilərimizin böyük qəzetlərin reklam vergilərindən fərqlənməməsi məsələsini götürək. Düşünün, milyonlarla dollar gəliri olan media holdinqləri də 18 faiz ƏDV ödəyir, onun mində biri qədər oxucusu olan internet saytı da. Halbuki normalda internet saytının vergisi daha az olmalıdır, çünki gəliri daha azdır. Bu istiqamətdə də tənzimləməyə ehtiyac var‖. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 78 ―Gerçekgundem.com‖un redaktoru deyir ki, 2007-ci ildə ölkədə internet hüququna dair qanun layihəsi hazırlansa da, komissiyalarda qalıb. Bunun səbəbi həmin qanunda mürtəce maddələrin yer almasıdır: ―Həmin qanun internet mediasının inkişafına xidmət etmirdi. Orada saytın yayımına son verilməsindən, hostinqinin qapadılmasından tutmuş hostinq şirkətinin məzmuna görə məsuliyyət daşımasına qədər bir çox bəndlər vardı. Bu təxminən ona bənzəyir ki, qəzetdə gedən yazıya görə mətbəə məsuliyyət daşısın. Digər tərəfdən, həmin layihədə şərt qoyulurdu ki, bir saytın açıla bilməsi üçün orada jurnalist vəsiqəsi olan ən azı 3 nəfər işlə təmin olunmalı, ofisi, ünvanı olamlıdır. Bunlara görə biz həmin layihəyə qarşı çıxdıq. Çünki internetin məntiqi az insanla çox iş görə bilməkdir. Mən evimdə də internet saytı yarada, idarə edə bilərəm. Burada yalnız reklam məsələsi var ki, Maliyyə Nazirliyində qeydiyyata alındıqdan, vergi ödəyicisi olduqdan sonra bu problem də aradan qalxır. Ona görə də biz təqdim olunan bu layihəyə qarşı çıxdıq. İnternet mediasının təmsilçiləri millət vəkilləri ilə görüşdülər, müzakirələr apardılar və layihə komissiyadan keçmədi. Hazırda da bu barədə danışan yoxdur, çünki bir layihənin qəbul olunması üçün onun ictimai dəstəyi olmalıdır‖. B.Yarkadaşın dediklərindən belə məlum olur ki, Türkiyədə internet mediasının təmsilçiləri bu sektorun ənənəvi mediadan ayrılmasını və xüsusi qanuna tabe olmasını istəyirlər. Y.Akdəniz isə bunun çox çətin oldğunu düşünür: ―Bilirsiniz ki, Türkiyədə jurnalistlərin sarı vəsiqələri var və bu vəsiqəyə sahib olan jurnalsitlərə bir sıra əlavə hüquqlar, güzəştlər verilir. İnternet mediasında çalışanlar da belə vəsiqələrinin olmasını və onlara da əlavə hüquqlar tanınmasını istəyirlər. Amma bu, çox çətindir. Çünki bu gün bloqları olan şəxslər də jurnalist olmaq istəyirlər. Dünyada və Türkiyədə elə bloqçular var ki, köşə yazarlarından çox oxunur. Ona görə də bu tarazlığı qorumaq çox çətindir. İnternet radio, televiziya və qəzet kimi birmənalı deyil‖. Türkiyə təcrübəsindən, eləcə də ötən yazımızda qeyd etdiyimiz misallardan da göründüyü kimi, interneti və bunun da içərisində internet mediasını tənzimləmək o qədər də asan deyil. Amma ortaya çıxan bir nəticə var ki, bütün ölkələrdə internet mediasına münasibət demokratiyaya, söz və fikir azadlığına, informasiya əldə etmək hüququna münasibətə paraleldir. Müsahibimiz Yaman Akdəniz deyir ki, hökumətlər özlərinin tarixi, mədəni, siyasi, dini, əxlaqi və inzibati dəyərləri ilə bağlı ənənəvi məhdudlaşdırmalarını internetə də tətbiq etməyə çalışırlar: ―İnternet hər ölkədə ayrı təsirə malik olduğu kimi, onun inkişafına və tənzimlənməsinə yanaşmalar da dövlətlərə görə dəyişir. Dövlətlərin internet mediasına yanaşmasında demokratik dəyərlərə, hüquqa sayğısı, nə dərəcədə informasiya cəmiyyəti olmaq istəyi, digər dövlətlərlə münasibəti və texnologiyanı mənimsəmə səviyyəsi mütləq rol oynayır‖. Yüklə 4,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|