Milli Virtual Kitabxana
Yüklə 4,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 146 Vikipediyanın yazı üslubu sadədir. Məqalələrin informativ, ensiklopedik, tərəfsiz və qərəzsiz olmasına diqqət yetirin. Bir neçə cümləlik məqalələr yaratmaqdan çəkinməyin. Vikipediyada istifadəçilər bir-birlərinin başlatdığı məqalələri zamanla zənginləşdirirlər. Suallarınıza kömək səhifələrində cavab axtara bilərsiniz. Orada cavab tapmasanız müvafiq müzakirə səhifələrində soruşun. Başqa istifadəçilərdən kömək istəməkdən çəkinməyin, onların müzakirə səhifələrini redaktə edərək suallarınızı əlavə edin. Yeni yaratdığınız məqalələrin Azərbaycan dilində olmasına xüsusilə diqqət edin. Tərcümə proqramları vasitəsilə etdiyiniz tərcümələri Azərbaycan dilinin qaydalarına uyğunlaşdırdıqdan sonra məqalələrə yerləşdirin. imzanı belə atmaq olar Ensiklopedik səhifələr və bunlara köməkçi səhifələrdə (məqalələr, kateqoriyalar, şablonlar və s.) imzanızı və adınızı yazmayın. Əksinə, müzakirə, səsvermə, sual-cavab və s. formada olan yazılarınızın sonuna ~~~~ (4 tilda) işarəsini əlavə edərək və ya alətlər lövhəsindəki müvafiq düyməni basaraq imzanızı atmağı unutmayın. Mövzu seçimində çətinlik çəkirsinizsə, bu məqalələr sizə kömək edəcək: Vikipediya:Məqalə istə Vikipediya:1000 məqalə Tələbat olan səhifələr Məqalələri redaktə etməzdən öncə redaktə qaydaları ilə tanış olun. Yaratmaq istədiyiniz məqalənin adını aşağıdakı xanaya daxil edin və "Məqalə yarat" düyməsini basın. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 147 Vikipediya kollektiv bilik mənbəyidir GiriĢ Vikipediya (ingiliscə, Wikipedia) – ümumi İnternet vasitəsilə azad yayımlanan ensiklopediyadır və dünyanın bir çox dillərində viki texnologiyasının tətbiq edilməsi nəticəsində könüllü istifadəçilər tərəfindən yaradılır. ―Wiki‖ havay dilində ―nə qədər mümkünsə daha tez‖ mənasını verir. Məhz yerli sakinlər Qonolulu aeroportundan şəhərə gedən avtobusları belə adlandırırlar. Viki texnologiyası əsasında qurulan virtual ensiklopediya bir axtarış sistemi kimi istifadəçilərin sorğuları əsasında tez bir zamanda informasiya xidməti göstərmək məqsədini daşıyır. Sistemdə verilən informasiyalar konkret olmaqla, yalnız hər hansı obyekt haqqında qısa informasiya verilir. Vikipediya virtual ensiklopediyası 15 yanvar 2001-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. Onun yaradıcıları Oqayo universitetinin fəlsəfə doktoru Larri Sanqer (Larry Sanger) və amerikalı sahibkar Cimmi Uelsdir (Jimmy Wales). Onlar əvvəlcə ―Nupedia‖ İnternet ensiklopediyasını yaratdılar. Bu virtual ensiklopediya öz sahəsinin www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 148 mütəxəssisləri olan könüllü müəlliflər tərəfindən yazılırdı. Lakin iş uzanırdı, məqalələrin sayı isə yüzdən də az idi və Senqerlə Uels ikinci layihəni – Vikipediyanı buraxmaq qərarına gəldilər. Onlar fəlsəfəsi tamamilə fərqli olan, biliklərini paylaşan insanlar sayəsində meydana gələcək, dünyanın ən dolğun on-line ensiklopediyasını yaratmaq istəyirdilər. Bu təşəbbüs özünü doğrultmuş və Vikipediyanı dünyanın ən populyar 10 saytı sırasına daxil etmişdir. Viki proqramının köməyi ilə yaradılan ensiklopediya sayta daxil olan hər bir kəsə istənilən informasiyanı dəyişmək imkanı verməklə, bu dəyişikliyi digər İnternet istifadəçilərində görünməsini təmin edir. Vikipediya – ―Wikimedia Foundation‖ qeyri-hökumət təşkilatı tərəfindən yaradılan İnternet ensiklopediyasıdır. Vikipediyanın əhəmiyyəti Vikipediya dünyanın ən böyük ensiklopeditasıdır. Onu İnternet istifadəçilərinin stolüstü kitabı adlandırırlar. Vikipediya müraciətlərin sayına görə sorğu resurslardan sonra ikinci yeri tutur. ―Hitwise‖ sayğacının informasiyasını yayımlayan ClickZ (http://www.clickz.com/) saytının xəbər verdiyinə görə Vikipediya saytı İnternetdə yerləşmiş sorğu saytlarının bütün trafiklərinin 3,84 %-ni əhatə edir. Birinci yerdə 4,46 % trafiklə Dictionary.com (http://dictionary.reference.com/) saytı durur. Qeyd: Trafik dedikdə müəyyən vaxt ərzində (gün, ay və s.) veb-sayta və ya onun müəyyən səhifəsinə daxil olan istifadəçilərin sayı nəzərdə tutulur. Nəzərə alsaq ki, ―Wordsmith Merriam-Webster‖ lüğətinin on-line variantı (http://www.m-w.com/) 1,35 % trafikə malikdir, Hitwise mütəxəssislərinin bildirdiklərinə görə Vikipediyanın bazardakı payı son bir il ərzində 618 % artmışdır. Bu saytdan ayda 7 mlrd. səhifə oxunur. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 149 Vikipediyanın populyar olmasının əsas səbəbi onun dinamik olmasıdır. Yəni digər ensiklopediyalarda son hadisələr haqqında, məsələn, hər hansı idman növü üzrə son yarışda kimin qalib gəldiyini öyrənmək mümkün deyil. Vikipediyada isə yarışların nəticəsi artıq bir-neçə dəqiqədən sonra məlum olur. ABŞ-da isə bəzi cinayət hadisələri haqqında məlumat Vikipediyaya polislərin xəbər tutmasından qabaq yazılır. Müşahidələr göstərmişdir ki, Vikipediya saytına müraciət edənlərin 50 %-ni 18-24 yaşında gənclər təşkil edir. Vikipediya azad ensiklopediya olduğundan dövlət strukturları üçün işləmir. Lakin, artıq bir çox ölkələrdə dövlət strukturları Vikipediyadan istifadə edirlər. Məsələn, Amerika məhkəmələrində ondan məlumat kitabçası kimi istifadə olunduğu heç kəsə sirr deyil. Rusiyada Təhsil və Sənaye Nazirlikləri də Vikipediyadan istifadə edirlər. Almaniyanın Yeyinti Sənayesi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və bir çox nazirliklər Vikipediyanın Alman bölməsində informasiyanın keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədi ilə həyata keçirilən layihəni maliyyələşdirməyə hazırlaşırlar. Vəsait müəyyən sahədə məqalələrin təkmilləşdirilməsində və yeni məqalələrin yaradılmasında iştirak edən mütəxəssislərin axtarışına və onların maaşlarının ödənilməsinə sərf ediləcəkdir. Layihənin rəhbəri olan Florian Qerlax bildirmişdir ki, Vikipediyanın populyarlığının artması məqalələrin yaradılmasında və dəyişdirilməsində iştirak edən müəlliflərinin sayının artırılmasını tələb edir. ―Wikipedia Scanner‖ proqramının köməyi ilə təyin edilmişdir ki, ABŞ-nın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) kompüterlərindən Vikipediyada bir çox məqalələrə düzəlişlər aparılmışdır. Buna misal olaraq, İranın prezidenti Mahmud Əhmədinicat haqqındakı məqaləni göstərmək olar. Vikipediyanın fəaliyyətinə nəzarət edən ―Wikipedia Scanner‖ proqramı Vatikan kompüter istifadəçisi tərəfindən İrlandiya respublika ordusunun siyasi qanadı Şinn Feyn partiyasının lideri Jerri Adams haqqında məqalədən bir çox faktların silinməsi faktını da üzə çıxartdı. Düzəlişlər MKİ-nin eks başçısı Porter Qoss və bir çox tanınmış şəxslər haqqında məqalələrdə də edilmişdir. Vikipediya mütəxəssislərə məqalədəki dəyişikliklərin hansı serverdən edildiyini müəyyən etməyə kömək edir. Microsoft korporasiyası da şirkət və onun məhsulları haqqında məqalələrdə düzəlişlər aparmaq üçün xüsusi bu işə cəlb edilmiş mütəxəssislərə küllü miqdarda pul ödədiyini etiraf etmişdir. Hətta ABŞ konqresinin Yüklə 4,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|