Milli Virtual Kitabxana
Yüklə 4,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 156 VikiLüğət (http://www.wikiionary.org/wiki/) – izahedici məqalələr, tezaurus və tərcümələrin saxlandığı müxtəlif dillərdə hazırlanan qrammatik lüğətdir. Layihə çavan olduğundan məqalələrin ümumi sayı hələlik azdır: 11 min. Hal-hazırda VikiLüğətin Azərbaycan bölməsində 678 məqalə vardır. VikiKitab (http://www.wikibooks.org/wiki/) – elektron kitabların birgə hazırlanması layihəsidir. İdeyaya görə azad tərtib edilən kitabların xüsusi yeri olmalıdır. Hal-hazırda bunlar çox da böyük olmayan məqalələrin yığımıdırlar, lakin gələcəkdə informasiya çoxaldıqca onların bir yerə yığılaraq kitab halında təqdim olunması gözlənilir. Hal-hazırda VikiKitabın Azərbaycan bölməsində 36 məqalə vardır. VikiVersitet (http://en.wikiversity.org/wiki/Wikiversity:Main_Page) – Viki universitetdir. Vikilayihələrdən ən cavanıdır. Pulsuz dərs vəsaitləri və kursları təqdim edən on-layn cəmiyyətdir. Layihə aktiv inkişaf edir və yaxın zamanda onun populyarlığının artması gözlənilir. Layihənin koordinatorlarının dediyinə görə, hal-hazırda VikiVersitet layihəsinin təklif etdiyi xidmətlərdən ən çox müraciət olunanı kinofilmlərin istehsalı üzrə kursdur. VikiVersitetin əsəs məqsədi sadəcə olaraq informasiya təqdim etmək deyil, eyni zamanda təhsilin müxtəlif nəzəriyyələrini yoxlamaqdır. Layihənin Azərbaycan bölməsi hələ ki, mövcud deyildir. VikiXəbər (http://www.wikinews.org/wiki/) – ensiklopediya kontekstində cari hadisələr daxil edilir. VikiXəbər layihəsinin Azərbaycan bölməsi hələ ki, mövcud deyildir. VikiNövlər (http://www.wikispecies.wikimedia.org/wiki/) – bioloqlara aiddir. Hər bir canlı təbii ki, öz səhifəsinə malik olmalıdır. VikiNövlər layihəsinin Azərbaycan bölməsi hələ ki, mövcud deyildir. Bu layihədə saxlanılan məqalələrin ümumi sayı 140 mindir. VikiAnbar (http://commons.wikimedia.org/wiki/) – şəkillərin, səslərin, videonun və s. bu kimi informasiyaların saxlandığı qlobal xəzinədir. Xəzinə qlobal olduğundan onun dil prinsipinə əsasən bölünməsi vacib deyildir. VikiAnbar azad istifadə üçün media-filmlər anbarı kimi tanınır. Burada saxlanılan faylların ümumi sayı təqribən 3 mln.-dur. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 157 VikiSitat (http://www.wikiquote.org/wiki/) – aforizmlər, qanadlı ifadələr, məşhur adamların söylədikləri. Mənbəsi göstərilmiş sitatları müəllifin icazəsi olmadan istifadə etmək mümkündür. Azərbaycan bölməsində cəmi 32 məqalə vardır. VikiMənbə (http://wikisource.org/wiki/) – müəllif hüquqlarının qorunması haqqında qanunların aid edilmədiyi mətnlərin şəbəkə kitabxanasıdır. Bir çox məqalələrin dəyişdirilməsinə ehtiyac yoxdur. Məsələn, tarixi məqalələr analizə məruz qala bilərlər, lakin, onların dəyişdirilməsi vacib deyildirsə, həmin məqalələr VikiMənbədə saxlanılır. Azərbaycan bölməsində 368 məqalə vardır. Meta-Wiki (http://meta.wikimedia.org) – viki-layihələrin əsas əlaqələndirmə komissiyasıdır. Səhifələrin ümumi sayı 12347-dir. 27.07.2007 tarixində Cimmi Uels bəyan etdi ki, ―Wikia LookSmart‖ kompaniyasından ―Grub‖ axtarış sistemi əldə etmişdir. ―Reuters‖-in xəbər verdiyinə görə yeni axtarış servisi olan ―Wikia‖ rəsmi olaraq 2007-ci ilin sonlarında ümumi istifadəyə veriləcəkdir. Razılaşmanın məbləği açıqlanmır. Cimmi Uels bildirir: ‖Əgər biz axtarış sorğularında keyfiyyətli nəticələr əldə edə bilsək, mən fikirləşirəm ki, bu axtarış servisləri bazarında güclərin yerləşdirilməsini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişəcəkdir. Açıq axtarış platformasının köməyi ilə biz bu bazarın liderləri olan Google, Yahoo və Microsoft-a qarşı dura bilərik‖. Virtual vandalizm Vikipediyada məqalələr könüllülər tərəfindən yazılır və o, azad ensiklopediya olduğundan istənilən məqaləni (o məqaləyə qadağa qoyulmayıbsa) hər kəs dəyişdirə bilər. Məsələn, dolğun olmayam məqalələrə əlavələr edə, səhvləri düzəldə bilər və s. Lakin, digər tərəfdən hər kəs istənilən məqaləyə bilərəkdən və ya bilmədən səhv informasiya da əlavə edə bilər. Məqalələr istifadəçilərin özləri tərəfindən nəzarətdə saxlandıqlarına baxmayaraq, bir çox hallarda Vikipediyada düzgün olmayan informasiyaya rast gəlmək təəssüf ki, mümkündür. Vikipediyada məqalə əsasən iki hissədən ibarət olur: məqalə özü və onun məzmunu haqqında müzakirə. Müzakirə səhifəsində istifadəçi mövzu ilə bağlı öz fikrini bildirir, lazım gəldikdə hətta məqaləni tənqid edir, www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 158 əgər məqalədə düzəliş aparmaq istəmirsə iradlarını bildirir. Müzakirələr əsasında mübahisəli məqalələrdə çox zaman düzgün qərar əldə edilir. İnternet istifadəçilərinin fikrinə görə Vikipoediyanın ən böyük problemi şəbəkə vandallarıdırlar. Ensiklopediyanın üzərində düzəlişə icazə verilirsə, kimlərinsə başqalarının əməyini korlamaq istəyində olması qaçılmazdır. Bu cür informasiya anarxiyası informasiyaların doğruluq dərəcələrinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Skeptiklər Vikipoediyada təqdim olunan informasiyaların qeyri-düzgün olmalarını sübut etməyə çalışarkən, məhs bu arqumentləri göstərirlər. Britaniyanın ―Nature‖ elmi jurnalının əməkdaşları Vikipediyada və ―Britannika‖ məşhur ensiklopediyasında yerləşdirilmiş elmi məqalələrin düzgünlüyünü qiymətləndirmək üçün ekspertlər dəvət etmək qərarına gəldilər. Alimlər hər iki ensiklopediyadakı məqalələri, bu və ya digər məqalənin hansı ensiklopediyadan götürüldüyünü bilmədən təhlil edərək, onlar haqqında resenziya yazdılar. Nəticədə, hər iki ensiklopediyada hərəsində ümumi xarakterli dörd ciddi səhv olduğu müəyyən edilmişdir. Beləliklə, Vikipoediya dəqiqlik və doğruluq üzrə kompetent yoxlamaya davam gətirdi. Ensiklopedik məqalələrin məzmunları minlərlə könüllülər tərəfindən diqqətlə yoxlanılır ki, lazım gəldikdə onlar o andaca və səliqə ilə daxil edilmiş məqalələrdəki kobud səhvləri aradan qaldırırlar. Vikipoediyada yerləşdirilmiş məqalələrin bir-neçəsi "New York Times‖ əməkdaşları tərəfindən qəsdən dəyişdirilmiş, bəziləri tamamilə silinmiş, bəziləri isə hiss olunmayacan dəyişikliklərə məruz qalmışlar. Çox qısa zamanda məqalələrin ilkin vəziyyəti bərpa olunmuşdur. Vikipediyada periodik olaraq bu və ya digər məqalənin götürülməsi haqqında tələblər təqdim olunurlar. Vikipediyanın redaktorları dərc olunan informasiyaları izləyirlər və bəzi hallarda mübahisəyə səbəb olan məqalələrdə müvəqqəti olaraq azad redaktəyə qadağa qoyur, bəzən isə məqaləni tamamilə bağlayırlar. Məsələr, Vikipediyanın rus bölməsində ―Нагорный Карабах‖ məqaləsində olduğu kimi. Baş adminstrator (stüard) Maksim Semyonnikin dediyi kimi, istifadəçilərin uzun müddətli müzakirələrdə ortaq məxrəcə gələ bilmədiklərini nəzərə alaraq məqalənin dəyişdirilməsinə qadağa qoyulmuşdur. ―Нагорный Карабах‖, ―Азербайджанцы‖ və bir çox məqalələri nəzərdən keçirdikdə, məlum olur ki, təsdiq olunmamış Yüklə 4,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|