Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
235 
sonrakı inkişafı yolunda bir əngələ çеvrildi və əsasən XVII-
XX 
əsrlərdə  Avropanın  bir  sıra  dövlətlərindəki burjua 
inqilabları  nəticəsində  ya tamamilə  ləğv  olundu  və  ya 
Konstitusiyalı monarxiya şəklini aldı.  
MÜVƏQQƏTİ  HÖKUMƏT  –  ictimai-siyasi  prosеslərin 
inkişafı zamanı, müəyyən siyasi situasiyaya uyğun olaraq, bu 
v
ə  ya digər səbəblərdən  əvvəlki Hökumət  istеfaya  gеtdikdə, 
gönd
ərildikdə (ləğv еdildikdə) və müəyyən səbəblərdən yеni 
Hökum
ət hələ qurulmadıqda, dövlətdə Hakimiyyət boşluğuna 
yol  vеrilməməsi, mümkün ola bilən  özbaşınalığın  və  ya 
dövl
ətin tənəzzülə  uğramasının,  parçalanmasının  qarşısının 
alınması  naminə  qurulan və  müvəqqəti  xaraktеr  daşıyan 
Hökum
ət. Bir qayda olaraq, M.H.-lər ictimaiyyət  arasında 
mü
əyyən nüfuza malik olan ictimai-siyasi qurumlar (partiya-
lar) v
ə ya konkrеt şəxslər tərəfindən qurulur. M.H. nümunəsi 
kimi 1917-ci ild
ə  Rusiyada  Fеvral  burjua  -  dеmokratik 
inqilabından  sonra  yaranmış  və  Oktyabr  sosialist  inqilabına 
q
ədər fəaliyyət göstərmiş  Hökuməti göstərmək olar, -  ona 
“Kеrеnski hökuməti” də dеyilir.  
 
N 
 
NAMİZƏD (ərəb; latın analoqu candidatus) – 1. dövlətin Ali 
hakimiyy
ət  orqanlarına  (Prezidentliyə, Parlamentə), beynəl-
xalq Parlament t
əşkilatlarına,  eləcə  də,  siyasi  partiyanın 
r
əhbərliyinə, Bələdiyyə  üzvlüyünə  və  ya digər seçkili (bəzi 
hallarda t
əyinatlı)  orqanların,  qurumların  rəhbərliyinə  öz 
qabiliyy
əti ilə,  hazırlığı  ilə  iddia edən  şəxs. Müəyyən 
qanunverici  aktları  ilə  müəyyənləşdirilmiş  qaydada  irəli 
sürül
əndən və  seçki  komissiyasında  qeydiyyata  alınandan 
sonra  şəxs  -  “N.”  statusunu  qazanır.  Müvafiq vəzifələrə 
seçilm
ək, təyin olmaq (bəzi hallarda bir vəzifəyə  keçmək 
üçün h
əm seçilmək, həm təyin olmaq) üçün, qanunvericilik 

---

 
236 
N.  qarşısında  müəyyən tələblər qoyur, misal: müəyyən  yaş 
h
əddinə çatma, ali təhsilli alma,  iş stajı alma və s. Dövlətin 
Ali  hakimiyy
ət  orqanlarına  seçilmək üçün N. statusu 
qazanmış  şəxs müəyyən  imtiyazlar  qazanır,  o  cümlədən: 
toxunulmazlıq  statusu,  kütləvi informasiya vasitələrindən 
(KİV)  pulsuz  istifadə  etmə, kütləvi nəqliyyat vasitələrindən 
pulsuz istifad
ə  etmə,  əgər  işləyirsə  maaşı  (əmək  haqqını) 
almaqda davam etm
əklə  iş  və  xidməti öhdliklərdən azad 
olma, h
ətta dövlət büdcəsində müəyyən miqdarda pul vəsaiti 
alma v
ə s.; 2. Elmlər N.-i birinci (ilkin) elmi dərəcə. 
NARKOMANİYA  (yunan  narkotikos  -  bihuş  edən)  - 
(narkotik asılılıq) - cəmiyyətin bəzi üzvləri arasında yayılmış, 
narkotik madd
ələrin müntəzəm surətdə  qəbul etməsi nəti-
c
əsində  baş  verən və  narkotik  asılılıqla  xarakterizə  olunan 
x
əstəlik və  bundan irəli gələn digər neqativ hallar. Eyni 
zamanda, narkotik madd
ələri qanunsuz olaraq əldə  etmə, 
hazırlama, saxlama, daşıma, satma və ya tərkibində narkotik 
madd
ə  olub becərilməsi  qadağan  edilmiş  bitkiləri  əkib-
bec
ərmə və, hətta onların istehlakına təhriketmə - N.-nın ün-
sürl
ərindəndir. Narkomaniya cinayət məsuliyyəti ilə  cəza-
land
ırılır. 
NATURALİZASİYA (fransız naturalisation, latın naturalis-
t
əbii,  doğma)  –  1. vətəndaşlığı  qəbul etmə;  insanı  (əcnəbi 
v
ətəndaşı  və  ya vətəndaşlığı  olmayan  şəxsi) hər  hansı  bir 
dövl
ətin vətəndaşlığına, yaxud təbəəliyinə qəbul edilməsi. N. 
insan  qarşısında müxtəlif dövlətlərdə  müxtəlif (bəzən çox 
s
ərt) tələblər qoya bilər, o cümlədən: vətəndaşlığı, təbəəliyini 
q
əbul edən dövlətin rəsmi (dövlət) dilinin bilməsi; orada uzun 
müdd
ət yaşaması; cinayət törətməsi və s. İnsanı vətəndaşlığa, 
t
əbəəliyə  qəbul etmə  səlahiyyəti  –  dövlət  başçısına  (monar-
xiyalı dövlətdə - monarxa, Parlamentarizmli dövlətdə - Parla-
ment s
ədrinə və ya Parlamentin (Ali) rəyasət heyətinə) mən-
subdur. Bir dövl
ətin vətəndaşlığını,  təbəəliyini qəbul etməsi 

---

 
237 
üçün 
əvvəl vətəndaşı  olduğu  dövlətin  vətəndaşlığından 
çıxmaq, - mütləq şərt deyil; 2. bioloji proseslərin nəticələrin-
d
ən biri. 
NAZİRLƏR KABİNETİ – bax Hökumət. 
NAZİRLƏR ŞURASI – bax Hökumət. 
NAZİRLİK  (ərəb-baxmaq, görmək, nəzarət etmək)  – 
dövl
ətin mərkəzi idarəetmə  orqanı;  bütövlükdə  ölkə  miqya-
sında (yaxud Muxtar Respublika miqyasında) ona tapşırılmış 
iqtisadi, sosial-m
ədəni, yaxud inzibati-siyasi fəaliyyətin 
müxt
əlif sahələrinə  rəhbərlik edir; dövlət  aparatının  mühüm 
hiss
əsi N.-in təyinatı, məqsədi, vəzifələri və fəaliyyət prinsip-
l
əri müvafiq qanunda təsbit edilir. Hüquqi vəziyyəti ayrı-ayrı 
N.-l
ər haqqında əsasnamələrlə, habelə digər normativ aktlarla 
d
əqiqliklə  nizamlanır.  N.,  ona  həvalə  olunmuş  idarəetmə 
sah
əsinə  bilavasitə,  yaxud  yaratdığı  orqanlar  vasitəsilə 
dövl
ətin bütün ərazisində rəhbərlik edir. N.-ə təkbaşına Nazir 
başçılıq  edir  –  o, Ali dövlət hakimiyyəti (Prezident və  ya 
Parlament) t
ərəfindən təyin olunur (müvafiq orqan tərəfindən 
N. yaradılır və ya ləğv edilir) və onun qarşısında məsuldur və, 
eyni zamanda Hökum
ətə  (Nazirlər Kabinetinə, Nazirlər 
Şurasına)  tabedir.  Səlahiyyəti daxilində  tabeliyində  olan 
mü
əssisə, idarə və təşkilatlar tərəfindən hökmən icra olunmalı 
- 
əmrlər, təlimatlar dərc edir və göstərişlər verir, onların icra 
olunmasını təşkil edir və yoxlayır. N. öz sahəsinin inkişafının 
əsas istiqamətlərini müəyyən edir, onun inkişafının prespektiv 
v
ə  cari  planlaşdırmasının,  N.-ə  tabe olan müəssisələrin, 
idar
ələrin və  təşkilatların  maddi-texniki cəhətdən təchis 
olunmasını  və  maliyyələşdirməsini həyata  keçirir,  onların 
işini yoxlayır, kadrları seçir, təyin edir və azad edir. Müvafiq 
olaraq hesabatlarını və məruzələrini dinləyir və s. 
NEPOTİZM  (latın  nepos-nəsil)  –  1. klan və  ya ailəlik 
əsasında  sülaləvi hakimiyyət  praktikası;  2.  ailə  (qan) 
əlaqələrindən irəli gələrək hakim mövqelərin (vəzifələrin) 

---