66
verm
əli və onun şagirdlərə çatdırılmasına çalışmalıdır.
Ümumt
əhsil məktəblərində tədris fənlərinin xarakteri
el
ədir ki, hər bir dərsin özündə tərbiyəvi ünsürlər vardır. Lakin
görk
əmli rus pedaqoqu N.İ.Piroqovun belə bir fikrini yaddan
çıxarmaq olmaz ki, bu ünsür çox zaman dərində olur və bəzən
s
əthi, müşahidəçi üçün görünməz qalır. Bundan istifadə etməyən
mü
əllim isə K.D.Uşinskinin dediyi kimi “Uşaqlar üzərində ən
başlıca və gerçək təsir vasitələrini itirmiş olur”. Buna görə də
mü
əllim dərsin bu cəhətini yaddan çıxarmamalı və onun
tərbiyə-
vi imkanlarını nəzərdən qaçırmamalıdır. Lakin dərsin tərbiyəvi
funksiyası təkcə onun məzmununda olan potensial imkanlarla
m
əhdudlaşmır. Dərs, təlim prosesi özü-özlüyündə həm də tərbi-
y
ə prosesidir. Burada mövcud olan qaydalar, dərsin
düzgün
t
əşkili, aparılması, şagirdlərin dərs boyu fəalliyyətə cəlb edilmə-
si üsulları, müəllim-şagird münasibətləri, pedaqoji əməkdaşlıq,
d
ərsdə müəllimin davranışı, onun şəxsi nüfuzu və nümunəsi,
şagirdlərin nizam-intizamı, verilən tapşırığın məsuliyyətinin
d
ərk
edilməsi, tələblərin reallaşdırılması və s. amillər də tərbiyə-
y
ə güclü təsir göstərir. Buna görə də təlim prosesində müəllim
h
əm də tərbiyəçilik funksiyasını reallaşdırır ki, bunun da səmə-
r
əliliyi onun peşəkarlığından və səriştəliliyindən çox asılıdır.
Mü
əllim həm
də sinif rəhbəridir, dərsdənkənar tərbiyəvi
işlərin bilavasitə təşkilatçısı və rəhbəridir. Bu istiqamətdə tərbi-
y
ə işlərinin səmərəli olması onun pedaqoji məharətindən, səriş-
t
əsindən çox asılıdır. Müəlim, sinif rəhbəri tərbiyə işlərinin
metodikasına, texnologiyasına daha dərindən
bələd olduqda
onun apardığı tərbiyə işlərinin təsiri də bir o qədər güclü olur.
V.A.Suxomlinski yazırdı: “Şagirdlərlə yalnız dərsdə-müəl-
lim stolunun bir t
ərəfində o, digər tərəfində şagirdlər olmaqla
görüşən adam uşaq ruhunu bilmir, uşağı tanımayan adam isə
t
ərbiyəçi ola bilməz. Belə adam üçün uşaqların fikirləri, hissləri
v
ə arzuları həmişə bağlı olur. Müəllim stolu bəzən elə bir daş
divara çevrilir ki, h
əmin divarın arxasından o öz “düşməninə”-
şagirdlərə qarşı “hücuma” keçir; lakin çox vaxt bu stol mühasi-
67
r
əyə alınmış qalaya çevrilir və “düşmən” həmin qalanı təngə
g
ətirməklə fəth edir, orada gizlənmiş“hərbi rəis” isə özünü əlləri
v
ə ayaqları bağlı hiss edir” (23, 7).
Lakin t
əəssüf ki, məktəbə, təhsilə, müəlliməmüasir yanaş-
maların olduğu və yeni tələblərin verildiyiindiki
dövrdə də
m
əktəblərimizdə belə müəllimlər vardır. Belə şəraitdə isə nə
yaradıcı düşüncədən, nə də əməkdaşlıqdan söhbət gedə bilməz.
Dostları ilə paylaş: