147
Ulushli polislar
, qolgan umrni sug‗urta qildirish polislari, umrbod polislar
yoki muddatli polislar sifatida foydalanilishi mumkin.
Hayotni sug‘urta qildirish bo‘yicha universal polislar
oddiy ulushli umrbod
polislar
rivojlanishining
natijasi
hisoblanadi.
Amalda
ular
mutlaq
moslashuvchanlikni ta‘minlash uchun turli qo‗shimcha xususiyatlar bilan standart
ulushli umrbod polislarni ifodalaydi. Asosiy g‗oya shundan iboartki, sug‗urta
qildiruvchi
u istagan narsani, u istagan paytda to‗laydi va unga yoqqan narsani
imkoniyatlar (opsiyalar) ro‗yxatidan tanlab oladi. Barcha to‗langan mukofotlar
tanlab olingan fondda (trastda) ulush xarid qilish uchun foydalaniladi va tanlangan
opsiyalar qiymati har oy mos keluvchi ulushlarni sotish yo‗li bilan to‗lab boriladi.
Opsiyalar ro‗yxati odatda quyidagilarni o‗z ichiga oladi:
-
o‗lim holati bo‗yicha to‗lovlar;
-
mos
keluvchi indekslar, masalan, iste‘mol narxlari indeksini qo‗llagan
holda o‗lim holati bo‗yicha to‗lovlarni avtomatik qayta hisob-kitob qilish uchun
har yillik indeksatsiya;
-
sug‗urtaga
qabul qilish majburiyligi;
-
mehnatga layoqatsizlik davrida mukofot to‗lashdan ozod etilish;
-
muntazam daromad;
-
mkofot to‗lovlarini, masalan, ishsizlik davrida to‗xtatib turish imkoniyati;
-
nogironlik bo‗yicha to‗lovlar;
-
kasallik holatida to‗lovlar;
-
tibbiy xarajatlarni qoplash uchun to‗lovlar;
-
ko‗ngisiz hodisa oqibatidagi o‗im holati bo‗yicha to‗lovlar;
-
polisga boshqa shaxsni qo‗shish imkoniyati, masalan, nikoh qurgandan
so‗ng;
-
jiddiy kasalliklar holatidagi to‗lovlar.
Opsiyalar birdaniga tanlanishi yoki keyinroq qo‗shilishi ham mumkin.
Shartli tanlanadigan polislar.
Bu polislar ular bo‗yicha to‗lovlar kelishib olingan shartlarni bajarish sharti
bilan sug‗urta qildiruvchining o‗lim holati amalga oshiriladigan shartnomalar turini
148
ifodalaydi. Odatda bunday shartlar quyidagilar bo‗lishi mumkin:
uchinchi shaxs
hayotligida sug‗urta qildiruvchining o‗limi (kontr-hayot). Masalan, agar er sug‗urta
qildirgan, xotin esa kontrsug‗urta qildiruvchi sifatida ko‗rsatilgan bo‗lsa, polis
bo‗yicha to‗lov faqatgina er xotinidan oldin o‗lgan hollarda amalga oshiriladi.
Sug‗urta mukofoti sug‗urta qildiruvchi va kontrsug‗urta qildiruvchining yoshi,
jinsi va salomatligiga bog‗liq bo‗ladi.
Polislar boshqa kelishib olingan shartlarni qoplash uchun tuzilishi
mumkin
bo‗lib, sug‗urta mukofoti polisda belgilangan shartlarni tanlashga bog‗liq bo‗ladi.
Qo‘shimchalar kiritilgan polislar.
Hayotni sug‗urta qildirish bo‗yicha ko‗plab kompaniyalar sug‗urta
qildiruvchining istagi bilan standart polislarga kiritilishi mumkin bo‗lgan
qo‗shimchalardan foydalanadi. Odatda qo‗shimchalar faqat umrbod polislar yoki
qolgan umrni sug‗urta qildirish polislariga taqdim etiladi.
Bu qo‗shimchalarning barchasi sug‗urta mukofotining ortishiga olib keladi
va ularni kiritish imkoniyati bu xizmatlarni taqdim etuvchi sug‗urta
kompaniyasining anderrayteri tomonidan aniqlanadi. Eng tarqalgan qo‗shimchalar
quyidagilar hisoblanadi:
-
sug‗urta mukofoti to‗lashdanozod etish;
-
sug‗urta qildiruvchi jarohat yoki kasallik tufayli o‗zining
kasbiy
majburiyatlari yoki mashg‗ulotlarini bajarish layoqatiga ega bo‗lmasa, u sug‗urta
mukofotlari to‗lashdan ozod etiladi;
-
nogironlik bo‗yicha to‗lovlar;
-
sug‗urta summasi xuddi o‗lim holatida bo‗lgani kabi, nogironlikda ham
to‗lanadi;
-
ko‗ngilsiz hodisa bo‗yicha ikki karra to‗lovlar. Agar sug‗urta qildiruvchi
ko‗ngilsiz hodisa oqibatida halok bo‗lsa, o‗lim holati bo‗yicha sug‗urta
summasi
miqdoridagi qo‗shimcha to‗lov amalga oshiriladi;
-
o‗sib boradigan sug‗urta qoplami;
-
sug‗urta qildiruvchiga sug‗urta qoplamini belgilangan vaqtda belgilangan
summaga oshirish imkonini beradi;
149
-
jiddiy kasalliklarga qarshi sug‗urta qoplami.
Agar tibbiy tashxis belgilangan kasalliklar mavjud ekanligini ko‗rsatsa, yoki
vrachlar xulosasiga ko‗ra polis bo‗yicha to‗lov amalga oshiriladi.
Hozirgi vaqtda ―fond boshqarilishi‖ degan qarash paydo bo‗ldi.
Bunda
boshqaruvchi har bir muddatda mablag‗larni foydali va kafilli omonatlarga
quyilishini hal qiladi. Ko‗plab sug‗urta kompaniyalari o‗z mijozlariga qo‗shimcha
to‗lov evaziga investitsion sarmoya polislarini bir fonddan ikkinchi fondga
o‗tkazish imkoniyatlarini taqdim qiladi. Fondlar yunit ko‗rsatkichlarini har kun,
har hafta, har oy o‗zgartirib turadi. Yunitlarning ikkala
narxi moliya nashrlarida
chop etiladi.
Masalan:
Dostları ilə paylaş: