Qonaqpяrvяrlik tяdqiqatlarы Beynяlxalq jurnal

Şeyx Cüneyd türbəsi: Qusar rayonunun Həzrə kəndindədir. Şah
İsmayıl Xətainin babası Şeyx Cüneydin şərəfinə ucaldılmış türbə Həzrə
kəndinin və Qusarın ən mühüm tarixi-memarlıq abidələrindən sayılır. Buna
Şıxcənnət  məscidi  də  deyirlər.  1460-cı  ildə  Şirvanşah  1  Xəlilullahın
qoşunları ilə vuruşmada həlak olmuş və burada dəfn edilmiş Ərdəbil şeyxi
Cüneydin qəbri üzərindədir. Şeyx Cüneydin cənazəsinin qalıqları nəvəsi,
Səfəvi hökmdarı Şah İsmayıl tərəfindən Ərdəbilə köçürüldükdən sonra, 1
Təhmasibin göstərişi ilə tikdirilib. Abidənin fasadındakı kitabədə 1544-cü
ildə inşa edildiyi göstərilir.
Dərviş Baba piri: Qusar rayonunun Əniğ kəndində bizim eranın I
minilliyinə aid qəbiristanlıq var. Qəbiristanlıqda Dərviş baba piri yerləşir.
Dərviş  baba  dindar  və  xeyriyyəçi  bir  adam  olduğu  üçün  xatirəsini
indiyədək əziz tutan kəndlilər onun qəbrini ziyarət edirlər. Bu ərazidəki
gümbəzvari  pirlər  elə  alçaq  tikilib  ki,  içəri  daxil  olunca  əyilmək
məcburiyyətində  qalır  və  bununla  da  Dərviş  babaya  ehtiramlarını
göstərirlər.
Əniğ qalası (IX əsr): Əniğ kəndindəki qala divarlarının qalıqları XIII
əsrə aiddir. Qusar rayonun sağ sahilində, strateji baxımdan əhəmiyyətli
sahədə tikilmişdir. Əniğ qalası vaxtilə indiki kəndin cənubunda olmuşdur.
Süni istehkamlar və qoşa darvazası olmuşdur. Divarların yalnız iki hissəsi
qalmışdır ki, hündürlüyü 9,3m, eni 2 m-dir. Darvazanın yanında divarların
eni 5,8 m-dir. Qala ərazisində 9-14 əsrlərə aid şirli qab qırıqları tapılmışdır.
Əniğ qalasının 9 əsrdən mövcud olması ehtimal edilir. Qədim Şabranla
Dərbənd arasında Əniğ qalası strateji mövqedə yerləşmişdir. Ehtimala görə
qalanın iki darvazası, Əniğ qalasından naməlum istiqamətə gedən gizli
yeraltı yol və su kəməri mövcud olmuşdur. Qalanın adı Enıx adlı bir
hökmdarın adından götürüldüyü ehtimal olunur.
Mahalın  Tacı: Əniğ  kəndinin  mərkəzində  yerləşən  məsciddir.
Hindistandakı Tac-Mahala bənzədiyinə görə belə adlanır. Deyilənlərə görə,
bu məscidi tikdirən adam Hindistana səyahət zamanı Tac Mahalı görüb və
elə bəyənib ki, öz kəndində buna bənzər məscid tikdirməyə qərar verib.
Çiy kərpicdən tikilən məscidin 300-ə yaxın yaşı olduğunu söyləsələr də,
üzərindəki lövhədə XIX əsrdə inşa edildiyi yazılıb. Məscidin divarlarındakı
rəsmlər diqqəti çəkir. Bu rəsmlər heç yenilənməsə də, rənglər parlaqlığını
itirməyib. Təbii boya və bitki köklərindən əldə edilmiş rənglərdən istifadə
olunub (10).
Ağbil türbəsi və ya Şeyx Məziyyəd türbəsi: Yerli əhali arasında "Ağbil
piri" adlanan abidələr Qubanın Ağbil kəndindəki köhnə qəbiristanlıqdadır.
Həmin qəbiristanlıqda vaxtilə üç türbə binası olmuşdur. Bunlardan hazırda
yalnız ikisi mövcuddur. Biri düzbucaqlı planı olan kitabəsiz türbə, digəri
153
Quba-Xaçmaz turizm regionunun təbii və tarixi-mədəni abidələri

---

isə  xaricdən  səkkizguşəli,  daxildən  dördbucaqlı  plana  malik  –  "Şeyx
Məzyəd"  türbəsidir.  Üç  sətrlik  ərəbcə  nəsx  xəttilə  əhəng  daşına  həkk
olunmuş kitabə çatma tağlı qapı yerinin üstündə yerləşdirilmişdir. Burada
yazılmışdır: "Bu bina sultan oğlu sultan, Sultan Xəlilullah vaxtında – Allah
onun sayəsini əskik eləməsin – Sufi Rəfiəddinin oğlu ağıllı şeyx, Şeyx
Məzyədin (məzarı) üzərində doqquz yüz qırxıncı il tarixində (1533-1534)
tikildi" (9).
Abidənin əhəmiyyəti burasındadır ki, ümumiyyətlə Şirvanda XVI
əsrə aid çox az abidə qalmışdır. O biri tərəfdən abidənin quruluşunda da
bəzi cəhətlər maraqlıdır. Əvvala türbə xaricdən səkkizbucaqlı olduğu halda,
içəri tərəfdən dördbucaqlıdır. O zamana qədər Şirvan abidələrində kərpic
işlənmədiyi halda, burada binanın əsas hissəsi kərpicdən tikilmiş, yalnız
kürsülük hissəsi daşdan hörülmüşdür.
Bu  günümüzə  qədər  gəlib  çatmış  bu  abidələr  turizm  sektorunun
inkişafında mühüm əhəmiyyət malikdir. Xalqımzın tarixini tərənnüm edən
bu abidələrin qorunması və dünyaya tanıdılması həm xalqımızın dünya
miqyasında zəngin tarixli bir xalq olaraq mövqeyinin möhkəmlənməsinə,
həm də turizm sahəsində əhəmiyyətli inkişafa şərait yaratmış olar.
Ədəbiyyat
1. Зорин И.В., Квартальнов В.А. Энциклопедия туризма. М.:
Финансы и статистика, 2003.
2. Rəfael Oğuztürk Dağlı, Xızı-Siyəzən bölgəsinin tarixinə dair
(arxeoloji-etnoqrafik tədqiqat) Xızı-Beşbarmaq, Göyxan,
Gədik (Gədi), Quşçu və Qomişər (Gəmişər) mahallarının tarixi, 
Bakı 2011.
3. Turizm haqqındaAzərbaycan respublikasının qanunu, Azərbaycan 
Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev Bakı şəhəri,
4 iyun 1999-cu il.
4. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, 2005
5. OECD (2009) The Impact of Culture on Tourism. OECD, Paris
6. Azərbaycan Arxeologiyası. VI cild, Bakı, "Şərq-Qərb", 2008
7. http://m.gomap.az 
8. http://www.xinaliq.az 
9. https://az.wikipedia.org 
10. http://azerbaijan.travel/az 
Namik Piroğlanov
154

---

UOT.930:85
Nigar ADİLOVA
Beynəlxalq münasibətlər ixtisası üzrə magistr
Azərbaycan Turizm və Menecment Universiteti
[e-mail] 
Müasir dünyada mədəni müxtəliflik və beynəlxalq münaqişələr
Cultural diversity and international conflicts
in contemporary world
Культурное разнообразие и международные конфликты
в современном мире
Abstract: It is hard to imagine contemporary international relations
without conflicts. The causes of contemporary conflicts is tightly related
to cultural factors. The growing interest to the spiritual values and deep-
ening cultural diversity underlay this. Identity defined by kinship, religion
and historical practice nowadays becomes an important factor that trans-
forms traditional for international politics conflicts to conflicts among cul-
tures.  Societies  divide  themselves  to  “us”  and  “them””  according  to
cultures. Hence, contemporary international relations are predominantly
dependent upon relations among cultures - in broad sense civilizations. De-
pending on the degree of cultural diversity, these relations can be con-
tentious or cooperative. Surely, progress in understanding and resolving
contemporary international conflicts requires assessment of the factors of
culture and cultural diversity. 
Key words: international relations, conflict, cultural diversity, civi-
lization, culture 
Резюме: Трудно представить современные международные от -
 ношения без конфликтов. Причины возникновения современных
кон фликтов все более становятся связанными с культурными фак-
торами. Это, в свою очередь, предопределяется ростом интереса к
куль тур  ным ценностям и углублением культурного разнообразия.
Иден         тич ность,  определяемая  этническими,  конфессиональными
свя зя  ми, а также исторической практикой становиться значимым
фактором и это способствует трансформации традиционных для
меж      дународной политики конфликтов в культурные. В плане куль-
155
Turizm vя qonaqpяrvяrlik tяdqiqatlarы
Tourism and hospitality studies

---