ŞİRİn bünyadova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
303 Səfərdən gələnlərlə görüşmək bir adətdir, İnsanlıqda bu özü ədalət, nəzakətdir (74, 32). Göründüyü kimi, mehmanpərvərlik xoş bir duyğu kimi tərənnüm edilir. I Şah Abbas Buxara hökmdarı Vəli Nadir Məhəmməd xanı qəbul edir. (1650-ci il) Xalqımızın mənəvi mədəniyyəti tarixində mühüm yer tutan Azərbaycan qonaqpərvərliyi əsrlərin keşməkeşindən zəmanəmizə qədər gəlib çatmış, qorunub saxlanmışdır. Milli iftixarımız olan bu adət bütün dünyada bizə şərəf gətirmişdir. Qonaqpərvərlik Azər- baycan xalqının fədakar, cəfakeş olduğunu bir daha bariz şəkildə təsdiq edir. Qonağa müstəsna diqqət və tükənməz qayğı, sədaqət və inam sağlam mənəvi-əxlaqi tərbiyəni özündə əks etdirir. Yüksək mənəviyyata sahib olan azərbaycanlı üstün keyfiyyətlərə malik olmaqla hörmət etməyi, ehtiram göstərməyi, qayğıkeşliyi və sədaqəti ilə xalqını ucaldır, ona yüksək nüfuz qazandırır. İnanırıq ki, 304 sağlam təməl üzərində boya-başa çatan gələcək nəsillərimiz də onlara ulularımızdan ərməğan qalan bu adəti layiqincə davam etdirəcəklər. Biz də öz növbəmizdə xalqımızın yüksək dəyərlərini öyrənməli və gələcək nəsillərə öyrətməliyik. Arxeoloji və etno- qrafik tədqiqatlar nəticəsində əldə edilərək hazırda müzeylərimizi bəzəyən müxtəlif çeşidli zəngin maddi-mədəniyyət nümunələri, kim bilir, bir vaxtlar neçə-neçə qonağın xidmətində olmuşdur… 305 TALAQ Ailə birliyinin qorunması bütün dövrlərdə Azərbaycan cəmiy- yətinin ən mühüm vəzifəsi hesab olunmuşdur. Ailənin üzərinə dü- şən məsulliyyət həddindən artıq ağır və çətindir. Bu müəyyən qədər indi də davam etməkdədir. Evlənənlər arasında bir-birinə bağlılığın bir ömür boyu davam etməsi hər zaman arzu edilirdi. Lakin buna baxmayaraq, ən nadir hallarda hətta orta əsrlərdə də boşanma ger- çəkləşə bilərdi. İslama görə ailə birliyi qorunması vacib olan da- yaqdır, fəqət müstəsna hallarda vəziyyətə uyğun olaraq boşanmaya yol verilməsi mümkün sayılırdı. Lakin elimizin adətinə görə ərlə arvad arasında olan mübahisəli məsələlər böyüklərin müdaxiləsilə öz yoluna qoyulurdu. Ailədəki ixtilafları ər-arvad həll edə bilmədik- də, onda bu, ailə böyükləri və ağsaqqallar vasitəsilə həll edilməli idi. İstər ağsaqqallar, istərsə də ağbirçəklər öz həyat təcrübələrinə istinad edərək evlilərə məsləhətlər verər, ailənin möhkəmlənməsin- də müəyyən zamana ehtiyacları olduqlarını başa salar və öyüd- nəsihətlərini edərdilər. Lakin elə məqamlar ola bilərdi ki, həm ər, həm də arvad bərabər yaşamağı istəmədikdə şəriət qaydaları ilə necə kəbinə daxil olublarsa, eləcə də boşana bilərdilər. Lakin ailə daxilində baş verən anlaşılmazlıqlar, ədalətsizlik evliliyi mənasız hala gətirib imkansız hala sürükləyəndə yetişən vəziyyət ayrılığı labüb edirdi. Orta əsrlərdə ailə münasibətlərində Qurani-Kərimdən gələn mühüm mülahizələr əsas götürülürdü. Quranda deyilir ki, «Əgər onların (ərlə-arvadın) arasında ayrılıq yaranmasından qorxsanız, onda kişinin adamlarından bir nəfər və qadının adamlarından bir nəfər münsif (təyin edib onların yanına) göndərin. Əgər (bu iki vasitəçi ərlə-arvadı) barışdırmaq istəsələr, Allah da onların köməyi olar…» (2, «Nisa» surəsi, ayə 35). Beləliklə də, Allah-Təala ilk olaraq ağsaqqalların və ağbirçəklərin məsələni yoluna qoymasını tövsiyə edir. Bundan sonra bütün səylər boşa çıxarsa, İslam dini son çarə kimi boşanmanı məqbul hesab edir. Nikah şəriət əsasında 306 bağlandığı kimi eləcə də din adamı tərəfindən də əlaqənin pozulma- sı nəticəsində həll oluna bilər. Dini əsaslarda talaq məsələsinə münasibət müəyyən qədər öz əksini tapmışdır. Belə ki, «Boşadığınız, lakin gözləmə müddətləri sona yetməmiş qadınları imkanınız çatdığı qədər öz yaşadığınız yerdə sakin edin. Bu qadınları sıxışdırmaq evdən çıxıb getməyə məcbur etmək məqsədilə onlara zərər, əziyyət verməyə cəhd göstər- məyin. Əgər onlar hamilədirlərsə, bari-həmlini yerə qoyana qədər xərclərini verin. Həmin qadınlar gözləmə müddətləri qurtarandan sonra sizin üçün uşaq əmizdirirlərsə, onların süd haqqını verin, çünki onlar artıq sizin uşaqlarınıza süd verməyə borclu deyillər. Öz aranızda yaxşılıqla şəriətə müvafiq şəkildə sazişə gəlin. Əgər bu məsələdə çətinliyə düşsəniz, bir-birinizlə razılığa gələ bilməsəniz uşağı başqa bir qadın əmizdirə bilər. Varlı-karlı olan öz varına görə süd haqqı versin. İmkanı az olan isə Allahın ona verdiyindən versin. Allah heç kəsi özünün ona verdiyindən artıq xərcləməyə məcbur etməz. Allah hər bir çətinlikdən sonra asanlıq, yoxsulluqdan sonra dövlət əta edər» (2, 558). Göründüyü kimi, şəriətə müvafiq şəkildə davranmaq əsas sayılmışdır. Şəriət qanunları özündə müəyyən olunmuş normaları cəmləşdirmişdir. Qurani-Kərimdə talaqla bağlı irəli sürülən fikir belə şərh olunur: «Övrətləri boşadığınız zaman onları gözləmə müddətlərində heyzdən pak olduqdan sonra boşayın. Gözləmə müddətini iddəti sayın. Rəbbiniz olan Allahdan qorxun. Onları açıq-aşkar bir pis iş, zina etməyənə qədər – gözləmə müddəti qurtarmamış yaşadıqları evlərdən çıxartmayın və onlar özləri də çıxmasınlar. Bu Allahın hüdudlarıdır, hökmləridir. Allahın müəyyən etdiyi hüdudları aşan kimsə, özünə zülm etmiş olar. Nə bilirsən, ola bilsin ki, Allah bun- dan sonra bir iş icad etsin, ərin ürəyinə yenidən zövcəsinin məhəb- bətini salsın və onlar barışsınlar. Bu qadınların gözləmə müddəti başa çatdıqda barışmaq istəsəniz onları yaxşılıqla öz yanınızda, kəbininiz altında saxlayın, yaxud yaxşılıqla mehrlərini verib yola salın. Sonradan aranızda ixtilaf olmasın deyə içərinizdən iki ədalətli şahid tutun. Siz də ey şahidlər! Allah üçün doğru şahidlik edin! Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|