Tadqiqotlari

 
 
 
 
 
1
Naresh M. Marketing research. Second edition. 2014 by Pearson Edu 
2
Philip Kotler, Kevin Lane Keller. Marketing management. 12 th edition. 2010 by Pea. 

---

67 
3.3. Marketing tadqiqotlarini o‘tkazishda ehtiyojlarni aniqlash va motivatsiya 
Ehtiyoj – inson tomonidan his etilgan moddiy va ma’naviy ne’matlarga 
nisbatan yetishmovchilik demakdir. Ehtiyoj umulashgan tarzda ushbu ne’matlarga 
egalik qilishni nazarda tutsa, xaridorlik istagi – alohida insonnig moddiy va ma’naviy 
yetuklik darajasiga ko‘ra, muayyan tovarga bevosita egalik qilish va uni o‘zlashtirish 
borasida zaruratidir.
Ehtiyojlarni hammasini birdaniga qondirish mumkin emas, shu boisdan 
ularniig eng muhimi ajratib olinadi va ishlab chiqarish ularni qondirishga qaratiladi. 
Quyidagi rasmda ehtiyojlar klasifikatsiyasi bilan tanishib chiqamiz (3.3 –rasm). 
3.3 -rasm. Ehtiyojlar klassifikatsiyasi
Lekin, xaridor istagi tushunchasi to‘la ma’noda xaridorning muayyan tovarni 
sotib olishga, foydalanishga qodir va tayyor ekanligini anglatmaydi. Shu sababli, bu 
o‘rinda xaridorlik talabi tushunchasini keltirish lozim. Xaridorlik talabi – muayyan 
tovarni sotib olishga qodirligi va tayyorligi bilan belgilanadigan xaridorlik istagining 
aniqlashtirilgan shaklidir. Boshqacha qilib aytganda, xaridorning xarid qilishda 
to‘lovga qodirlik darajasi va imkoniyatida
bo‘lgan qismigina xaridor talabi 
chegarasini ifodalaydi. 
Ehtiyojlar
klassifikasiyasi
Sub’ekt bo’yicha
Abstraktlik darajasi
bo’yicha
Ob’ekt bo’yicha
Dolzarbligining doimiyligi 
bo’yicha
Ishlab chiqarish 
jarayoniga