Uġlyam folkner
Yüklə 4,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
36 9 Sual: Burbon viskisimi? Folkner: Yox, mən vasvası adam deyiləm. Heç nə olmayan yerdə Ģotland viskisi ilə də keçinə bilirəm. Sual: Ġqtisadi azadlığı xatırlatdınız. Sizcə, yazıçının buna ehtiyacı varmı? Folkner: Yox, yazıçıya iqtisadi azadlıq lazım deyil. Ona yalnız qələm və kağız lazımdı. Mən eĢitməmiĢəm ki, hansısa yazıçı müəyyən məbləğ alandan sonra nəsə dəyərli bir Ģey yazmıĢ olsun. Əsl yazıçı hansısa pul fonduna ümid eləmir. Onun bütün fikri-zikri öz yaradıcılığı ilə məĢğuldur. Əgər o, əsl yazıçı deyilsə, vaxtın və iqtisadi azadlığın yoxluğunu bəhanə etməklə özü özünü aldadır. Oğrular, butlegerlər, oğurluq mal satanlar əsl sənət əsəri yaratmağa qadirdilər. Adətən, insan hansı çətinliklərə və məhrumiyyətlərə dözə biləcəyini sınamaqdan çəkinir. Öz dözümlülüyünü yoxlamaqdan qorxur. Əsl yazıçını isə heç nəylə qorxuda bilməzsən. Ona hökm edə biləcək yeganə bir Ģey varsa, o da ölümdü. Əsl yazıçı uğur və yaxud zənginlik barədə düĢünmür. Uğur qadın kimi bir Ģeydir: əgər onun önündə sıyılsan, o sənə nifrət edəcək. Ancaq ona hiss etdirsən ki, səni, ümumiyyətlə, maraqlandırmır, bəlkə də özü sənin diqqətini cəlb etməyə çalıĢar. Sual: Kinoda iĢləmək sizin yaradıcılığınıza xələl gətirə bilərmi? Folkner: YaxĢı yazıçıya heç bir Ģey xələl gətirə bilməz. Pis yazıçıya isə çətin ki, nəsə kömək edə bilsin. Onun üçün, ümumiyyətlə, belə bir problem mövcud deyil, çünki o öz ruhunu hansısa üzgüçülük hovuzuna satıb. Sual: Sizcə, kinoda iĢləyərkən yazıçı kompromisə getməyə məcburdumu? Folkner: ġübhəsiz. Kino öz təbiəti etibarı ilə əməkdaĢlıq tələb edir, hər cür əməkdaĢlıq isə müəyyən mənada, kompromis deməkdir: nəsə qazanırsan, amma həm də nədənsə imtina etməli olursan. Sual: Hansı aktyorlarla iĢləmək sizin üçün daha xoĢdur? Folkner: Ən rahat iĢlədiyim aktyor Hemfri Boqartdır 30 . Biz onunla “Malik olmaq ya olmamaq” filmində, bir də “Uzun yuxu”da bir yerdə iĢləmiĢik. Sual: Daha bir filmdə iĢləmək istərdinizmi? Folkner: Bəli, Corc Oruellin “1984” adlı romanı əsasında ssenari yazmaq istərdim. Mənim ideyama görə, bu film elə bitməlidir ki, o, təkrar etməkdən usanmadığım bir tezisi sübut etsin: insan azadlığa olan əzəli sevgisi sayəsində ölümsüzdü. Sual: Siz kinoda ən yaxĢı nəticələrə hansı yolla nail olmusunuz? Folkner: Mənə elə gəlir ki, aktyorlar və müəllif ssenarini bir kənara atıb, səhnəni dərhal kamera önündə oynamağa baĢlayanda bu, daha yaxĢı alınırdı. Əgər mən kino iĢinə ciddi yanaĢmasaydım, daha doğrusu, kinoya və özümə olan adi hörmətim sayəsində ona ciddi yanaĢa
30
37 0 biləcəyimi hiss etməsəydim, ümumiyyətlə, bu iĢə giriĢməzdim. Ancaq indi anlayıram ki, məndən yaxĢı ssenarist çıxmaz, buna görə də kinoda iĢləmək mənim üçün heç vaxt yazıçı əməyi qədər daxili tələbata çevrilməyəcək. Sual: Hollivudda baĢınıza gələn o məĢhur hadisə barədə danıĢa bilərsinizmi? Folkner: Mən M.Q.M
31 . studiyasında müqavilə üzrə iĢimi baĢa vurmuĢdum və evə qayıtmağa hazırlaĢırdım. Mənimlə birlikdə çalıĢan rejissor dedi: “Bizimlə yenə iĢləmək istəsəniz, xəbər göndərin, mən yeni müqavilə barədə studiya ilə danıĢaram”. Ona təĢəkkür edib, evə yollandım. Təxminən altı aydan sonra həmin rejissora teleqram vurdum ki, yeni sifariĢ almaq istəyirəm. Tezliklə Hollivuddan bir məktub gəldi, içində pul çeki – ilk həftənin əmək haqqı var idi. Buna məəttəl qaldım, çünki studiyanın əvvəlcə mənə rəsmi bildiriĢ, çağırıĢ, yaxud müqavilə göndərəcəyini güman edirdim və bu qərara gəldim ki, yəqin, müqavilə gecikib, növbəti poçtla gələr. Bunun əvəzinə bir həftə sonra yeni bir məktub aldım, içində yenə çek vardı, bu da ikinci iĢ həftəsinin əmək haqqıydı. Bütün bunlar 1932-ci ilin noyabrında baĢladı və 1933-cü ilin mayına qədər davam etdi. Sonra studiyadan bu məzmunda teleqram aldım: “Uilyam Folkner, Oksford, Missisipi. Siz hardasınız ? M.Q. M . studiyası”. Mən də onlara belə bir cavab yazdım: “M.Q.M. studiyası. Kalver-Siti, Kaliforniya. Uilyam Folkner”. Operator qız soruĢdu: “Bəs mətn hanı, mister Folkner?” Ona dedim: “Hamısı budu”. O isə dedi: “Təlimata görə, mən mətnsiz teleqram göndərə bilmərəm, nəsə bir Ģey fikirləĢin”. Belə olan halda biz müxtəlif teleqram nümunələrini gözdən keçirib, indi yadımda deyil, nəsə yubiley münasibətilə göndərilən Ģablon bir təbrik mətni seçdik və onu göndərdik. Sonra Ģəhərlərarası telefon zəngi gəldi – studiyadan zəng vurmuĢdular, mənə təklif etdilər ilk təyyarə reysi ilə Nyu Orleana uçub, rejissor Brauninqin qəbulunda olum. Oksfordda qatara minib səkkiz saatdan sonra Nyu Orleanda ola bilərdim. Ancaq studiyanın məsləhətinə əməl edib Memfisə getdim. Ordan Nyu Orleana təyyarə çox gec-gec uçurdu. Ġlk reys düz üç gündən sonra oldu. Saat 6-da artıq mister Brauninqin qaldığı mehmanxanada idim. Onların nəyləsə bağlı qəbul günüydü. O mənə buyurdu ki, gedib yaxĢıca dincəlim və səhər tezdən iĢə baĢlamağa hazır olum. Ondan filmin süjetini soruĢdum. O isə dedi: “Hə-ə, gedin filan otağa, ssenarist orda oturur. O sizə süjetin məzmununu danıĢar”. Həmin otağa getdim. Ssenarist otaqda tək-tənha oturmuĢdu. “Siz dialoqları yazandan sonra mən sizə süjeti göstərərəm”, – o dedi. Brauninqin yanına qayıtdım. O da “Qayıdın onun yanına deyin ki, ... yox yaxĢısı budur, gedin yatıb dincəlin, sabahdan isə iĢə baĢlayın” dedi.
31
M. Q. M. (Metro – Qolduin – Meyer) – Hollivud kinoĢirkəti. Folkner 1932, 1935–1937, müharibə illərində və 1951-ci ildə Hollivudda çalıĢıb. Yüklə 4,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|