Xabar ha'm jamiyet. Xabar, mag'luwmat ha'm bilim haqqında tusinik. Xabarlı protsesler. Xabardı su'wretlew, saqlaw, islew beriw ha'm jetkerip beriw. Xabardın' sıpat korsetkishileri. Ja'miyette xabar protsessleri

Informatsiya texnologiyasinin' bazi bir texnikaliq qurallari.
Informatsiya texnologiyalari esaplaw texnikasinan tisqari baylanis texnikasi, televedenie ha'm radioni da o'z ishine aladi. Uliwma, informatika ha'm informatsiya texnologiyalarin bir-birin toliqtriwshi bilimler sipatinda qaraladi.
ha’zirgi ku’nde xabar ha’m kompyuter texnologiyalari so’zleri ku’ndelikli turmista en’ ko’p qollanilatug’in tu’sinikler desek qa’telespeymiz. Sebebi o’mirdin’ qaysi tarawin alsaq ta, qanday a’mellerdi orinlasaq ta, 1lbette, xabarlar menen islesemiz. Demek xabarlardan paydalaniw, xabar almasiw, olardi uzatiw, o’zlestiriw insan iskerliginin’ tiykarin du’zedi.
ha’zirgi ku’nde xabar texnologiyasi ja’miyettin’ jedel rawaj-laniwina ta’sir etiwshi en’ ja’miyetli faktor. Xabar texnologiyasi insan rawajlaniwinin’ ha’r tu’rli basqishlarinda da payda bolg’an bolsa da, ha’zirgi zaman xabarlandirilg’an ja’miyetinin’ o’zine ta’n o’zgesheligi sonda, tsivilizatsiya tariyxinda birinshi ret bilimlerge erisiw ha’m islep shig’ariwg’a jumsalatug’in ku’sh, energiya, shiyki zat, materiallar ha’m materalliq tutiniw buyimlarina jumsalatug’in qa’rejetlerden basim bolmaqta, yag’niy xabar texnologiyalari ha’zirgi jan’a texnologiyalar arasinda jetekshi orindi iyelemekte.
Xabar texnologiyalari industriyasi jiyindisin kompyuter, baylanis sistemasi, mag’liwmatlar bazasi, bilimler bazasi ha’m olar menen baylanisli iskerlik tarawlari du’zedi. Xabar texnologiyalari tarawinda tikkeley islemeytug’in adamlarda, ku’ndelikli islerinde onin’ m6mkinshiliklerinen paydalanadi. Xabar texnologiyalari turmistin’ barliq tarawlarina kirip barip, onin’ ha’reketlendiriwshi ku’shine aylanbaqta.
B6gingi ku’nde xabar texnologiyasin sha’rtli ra’wishte saqlawshi, ratsionallastiriwshi, jaratiwshi bo’liw m6mkin. Birinshi tu’rdegi texnologiyalar miynetti, materialliq resurslarin, waqitti 6nemleydi. Ratsionallastiriwshi xabar texnologiyalarina biletlerge buyirtpa beriw, miymanxana esap-sanaqlari sistemalari misal boladi. Jaratiwshi (d5retiwshilik) xabar texnologiyalari xabarlardi islep shig’aratug’in, onnan paydalanatug’in ha’m insandi bir bo’legi sipatinda o’z ishine alatug’in sistemalardan ibarat.
Xabar texnologiyalarinin’ ha’zirgi zaman rawajlaniwi ha’m de onin’ tabislari pa’n ha’m insan iskerliginin’ barliq tarawlarin xabarlandiriw za’ru’rligin ko’rsetpekte. Sebebi, tap usi na’rse ja’miyettin’ xabarlandiriliwi ushin tiykar ha’m 18miyetli negiz boladi.
Ja’miyetti xabarlandiriw degende, xabardan ekonomikani rawajlandiriw, ma’mleket ilim-texnika keleshegin, ja’miyetti demok-ratiyalastiriw ha’m intellektuallastiriw protseslerin jedellestiriwdi ta’miyinleytug’in ja’miyet baylig’i sipatinda paydalaniw tu’siniledi.
haqiyqatinda da, ja’miyetti xabarlastiriw — insan o’mirinin’ barliq tarawlarinda intellektual iskerliktin’ rolin asiriw menen baylanisli obi’ektiv protsess esaplanadi.
Ja’miyetti xabarlandiriw respublikamiz xalqi turmis da’rejesinin’ jaqsilaniwina, sotsialliq m6ta’jliklerinin’ qanaatlandiriliwina, ekonomikanin’ o’siwinde ilim-texnika rawajlaniwinin’ jedellesiwine xizmet etedi.
Ja’miyetti xabarlandiriw protsesin t tiykarg’i bag’darg’a ajiratiw m6mkin:
q. Miynet, texnologiya ha’m 5ndiris protsesinin’ qurallarin
kompleks avtomatlastiriw.
w. Ilimiy izertlewler, joybarlar ha’m 5ndiris protseslerin xabarlastiriw.
e. SHo’lkemlestiriw- ekonomikaliq basqariwdi avtomatlastiriw.
r. Xaliqqa xizmet ko’rsetiw tarawin xabarlastiriw.
t. Bilimlendiriw ha’m kadrlar tayarlaw protsesin xabarlandiriw.
ha’r qanday pa’n bolmistin’ bazi bir tu’siniklerin uliwmalasqan, bir-birine baylanisqan 8alda u’yrenedi. Ma’selen, fizika ta’biyattag’i waqiyalar, ha’diyseler, olardin’ kelip shig’iw sha’rt-sharayatlari, olardan insan o’mirinde paydalaniw siyaqlilardi u’yrenedi. Fizikani oqitiwda ha’r tu’rli usil ha’m metodikalardan paydalaniladi. Fizikada biliwdin’ tiykarin teoriyaliq bilim ha’m o’zlestirilgen bilimdi a’meliyatta tekseriw quraydi. ha’r eki jag’dayda da materialdi o’zlestiriwde belgili da’rejedegi xabarlar ja’mlemesi oqiwshilar sanasina sin’diriledi.
Bilim aliwda, yag’niy belgili bir tu’rdegi xabarlardi o’zlestiriwde kompyuter sistemasinin’ ja’rdemi sheksiz u’lken. Xabar qanday ko’riniste an’latiliwina qaramastan, oni jiynaw, saqlaw, qayta islew ha’m paydalaniwda kompyuter texnikasinin’ ro’lin to’mendegiler belgileydi:
Birinshiden, oqitiwda jan’a xabar texnologiyalarinan paydalaniw standart (da’stu’rli) sistemag’a salistirg’anda oqiw protsesin jedellestirip, studentte ilimge qizig’iwdi asiradi, olardin’ d5retiwshilik iskerligin o’siredi, bilim beriw differentsial jantasiw, aling’an bilimlerdi ta’kirarlaw, bekkemlew ha’m qadag’alawdi jen’illestiredi, studentti oqiw protsesinin’ sub’iektine aylandiradi.
Ekinshiden, jan’a xabar texnologiyalarinan ta’lim-ta’rbiya protsesinde to’mendegi formalalarda paydalaniw m6mkin boladi:
 qa’legen pa’ndi oqitiwda kompyuter sabaqlari~
 kompyuter sabaqlari — ko’rgizbeli material retinde~
 studentdlerdin’ toparli ha’m frontal jumislarin sho’lkem-lestiriwde~
 studentlerdin’ ilimiy izleniwlerin sho’lkemlestiriwde~
 studentlerdin’ oqiwdan bos waqitlarin tuwri sho’lkemlestiriw ma’selelerinin’ sheshimin tabiwda ha’m t.b.