Xabar ha'm jamiyet. Xabar, mag'luwmat ha'm bilim haqqında tusinik. Xabarlı protsesler. Xabardı su'wretlew, saqlaw, islew beriw ha'm jetkerip beriw. Xabardın' sıpat korsetkishileri. Ja'miyette xabar protsessleri

Bilimler bazası. Bilimler bazasın basqarıw du'zimleri.Jasalma intellekt tu'sinigi. Intellektual du'zim. Ekspert du'zimleri.


Jasalma intellekt du’nyasi
Jasalma intellekt (JI) mashqalalari ju’da’ ken’. Jasalma intellekt siste­malarinin’ en’ birinshisi sipatinda Allen Nyuell ta’repinen jaratilg’an («Logikaliq-teoretikaliq») «Logika teoriyasi» sistemasin aliwimiz mu’mkin.
Jasalma intellektg’a tiyisli tarmaqlar jil sayin ko’beyip barmaqta. Bular: bilimlerdi su’wretlew, mashqalalardi sheshiw, ekspert sistemalar, EEM menen ta’biyiy tilde sa’wbetlesiw, u’yretiwshi sis­temalar, kognitiv modellestiriw, strategiyaliq oyinlar, vizual mag’liwmatlardi qayta islew ha’m robototexnika. Jasalma intellekttin’ tiykarg’i mashqalasi EEMde insannin’ pikirlew ha’m ma’selelerdi sheshiw protsessin payda etiw.
Bilimlerdi su’wretlew
Bilimlerdi su’wretlew JI izerlewleri ishinde en’ za’ru’r tarawlardan biri. Bilimler ob’ektler, o’z-ara baylanis ha’m protsedura­lar formasina iye boladi. Adekvat bilimdi ha’m onnan paydalaniw imkaniyatinin’ bar ekenligi "sana" ni aniqlaydi. Insan sanasi belgili mag’liwmatlardi qayta islewge beyimlesken bolip , sanlar u’stinde a’meller orinlawda a’piwayi kalkulyatordan da qiyin awhalg’a tu’sedi. Sanlardi qayta islewge beyimlesken kompyuter da belgili mag’liwmatlardi qayta islewi mu’mkinbe, eger mu’mkin bolsa, qanday kilip?
Bilimlerdi su’wretlewdin’ tiykarg’i mashqalasi bilimlerdi su’wretlewdin’ birden-bir teoriyasin jaratiw. Bunin’ ushin bolsa bizdi qorshap turg’an a’lem nizamliqlarin an’latiw usillarin tabiw kerek.
Ekspert sistemalar
Ekspert sistemalar kompyuter programmalari bolip, olar ma’s­la’ha’tler beredi, analiz qiladi, klasslarg’a ajiratiw jumislarin a’melge asiradi, konsultatsiya beredi ha’m diagnoz qoyadi. Ekspert sistemalar tor predmet tarawindag’i ma’selelerdi sheshiwge beyimlesken boladi ha’m de­duktiv pikirlew tiykarinda usi taraw ma’selesin sheshedi. Bunday sistema­lar strukturlaspag’an ha’m jaman aniqlang’an ma’selelerdi sheshiwde na’tiyjeli boladi. Bilimler strukturlaspag’anlig’i sistema ta’repinen isletileiug’in evristikaliq qag’iydalar menen qaplanadi.