Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
Yüklə 3,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 20 Məmmədov və Əkbər Ağayev, Firudin Hüseynov və Əzizə Cəfərzadə, Abbas Zamanov və Orucəli Həsənov və bir çox başqaları kimi tamamillə müxtəlif, bir-birindən fərqli qələm sahibləri, sonrakı ədəbi nəsillərin Bəxtiyar Vahabzadə və İsmayıl Şıxlı, Bayram Bayramov və Bəkir Nəbiyev, Məsud Əlioğlu və Qulu Xəlilov, Cəlal Məmmodov və Əhəd Hüseynov kimi və bir çox başqa nümayəndələri, daha sonralar Xəlil Rza Ulutürk və Yaşar Qarayev, Seyfulla Əsədullayev və Təhsin Mütəllimov, Şamil Salmanov və Arif Səfiyev, Gülrux Əlibəyli və İnqilab Kərimov, Çingiz Hüseynov və İslam İbrahimov, Arif Hacıyev və Abbas Hacıyev, daha sonralar Aydın Məmmədov və Vilayət Quliyev, Kamil Vəliyev və İlham Rəhimli, Nizaməddin Şəmsizadə və Məryəm Əlizadə, Akif Hüseynov və Vaqif Yusifli, уепə də bir çox başqaları dəfələrlə İlyas Əfəndiyev yaradıcılığına müraciət etmiş və bu yaradıcılıq Azərbaycan xalqının XX əsrdəki tarixi və taleyi kontekstində yüksək qiymətləndirilmişdir. İlyas Əfəndiyevin sağlığında Yəhya Seyidov, Yaqub İsmayılov, Aida Salahova, Yaşar Qarayev onun haqqında beş elmi monoqraliya yazıb nəşr etdirmiş, XX əsr Azərbaycan nəsri və dramaturgiyasının, Azərbaycan ədəbi dilinin, Azərbaycan teatr sənətinin inkişafında İlyas Əfəndiyev yaradıcılığının rolunu və bədii-estetik xüsusiyyətlərini təhlil və tədqiq etmişlər.‖ (Bax: Elçin. Seçilmiş əsərləri, 10 cilddə, 8 cild, Bakı, ―Çinar-Çap‖ nəşriyyatı, 2005, səh.137; İlyas Əfəndiyev şəxsiyyəti və sənəti haqqında bir neçə söz (İ.Əfəndieyevin ―Seçilmiş əsərləri‖nə - 7 cilddə yazılmış ön söz. Bax: İ.Əfəndiyev. Seçilmiş əsərləri 7 cilddə, I cild, Bakı: ―Çinar-Çap‖, 2002 s. 15-16; həmçinin bax: www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 21 Yəhya Seyidov. İlyas Əfəndiyev, Bakı: Azərnəşr, 1975; Aida Salahova. İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığının poetika- sı. Bakı: Yazıçı, 1984; Yaşar Qarayev. İlyas Əfəndiyev. Bakı: Bilik, 1987; Yaqub İsmayılov. İlyas Əfəndiyevin yaradıcılıq yolu. Baki: Elm, 1991; Yaşar Qarayev. Xarı bülbülün nağılı. Bakı: Azərnəşr, 1995; Əmin Əfəndiyev. İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı. Bakı: Elm, 2000; Yaşar Qarayev. Tarix yaxından və uzaqdan. Bakı: Elm, 1996; Himalay Qasımov. Müasir Azərbaycan romanı: Fil. elm. dok. ...dis. Bakı, 1993; Kamal Talıbzadə. Məhəbəttin tərənnümü. ―Ədəbiyyat qəzeti‖, 3 oktyabr, 1997 və s.) Əmin Əfəndiyevin tərtib etdiyi geniş biblioqrafik göstəricisi (İlyas Əfəndiyev, Biblioqrafik göstərici. Bakı: Azərnəşr, 1985.) nəşr edilmiş, həmçinin İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı haqqında maraqlı və dəyərli dissertasiyalar müdafiə olunmuşdur. (Bax, avtoreferatlara: İ.Nəsirov. İlyas Əfəndiyevin yaradıcılıq yolu. Bakı, 1967; B.A.Mahmudov. İlyas Əfəndiyevin dramaturgiyası. Bakı, 1974; İ.B.Salmanov. Azərbaycan sovet ədəbiyatında lirik-psixoloji dramların dil və üslub xüsusiyyətləri. İlyas Əfəndiyevin frazeologiyası əsasında. Bakı, 1983; M.Ə.Əlizadə. Lirik-psixoloji dramda qəhrəman problemi, İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı əsasında. Bakı, 1990 və s.) Eyni zamanda, deməliyik ki, İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığından bəhs edən bu çoxsaylı məqalələr, istedadlı müəlliflərin ciddi tədqiqat əsərləri, təbii ki, Azərbaycan ədəbi tənqidinin və ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafında da az rol oynamamışdır. Lakin, xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin şəxsiyyətini və yardıcılığını ulu öndər Heydər Əliyev qədər dəqiqliklə, dəyərincə, özü də dəfələrlə, müxtəlif məqamlarda www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 22 qiymətləndirən ikinci bir şəxsiyyət olmamışdır. Heydər Əliyev həmişə İlyas Əfəndiyevə münasibətdə diqqətli olmuşdu və hələ 1980-ci ildə deyirdi: «İlyas Əfəndiyevin əsərləri həm səlis, gözəl bədii dilinə, həm dərin məzmununa görə, həm də yüksək sənətkarlığına görə fərqlənir, oxucuya böyük estetik təsir bağışlayır. Onun kitablarında həm körpüsalanların çətin işi, həm neftçilərin qəhrəman əməyi, həm müasir kəndin həyatı, həm də Azərbaycan ziyalıları arasında mənəvi- psixoloji proseslər inandırıcı şəkildə və dərindən əks etdirilmişdir. Öz yaradıcılığında yazıçı cəmiyyətimizin mənəvi təşəkkülünü və inkişafını diqqətlə izləyir, onun mənasını açıb göstərir, bugünkü həyatımız üçün də, gələcək həyat üçün də nümunə olan adamların parlaq obrazlarını yaradır. O öz sənətkarlığı ilə zəhmətkeşlərin mənəvi tərbiyəsində fəal iştirak edir.» (Bax: ―Kommunist‖ qəzeti, 25 may, 1980.) Müasir ədəbiyyatşünasliğimiz üçün ciddi elmi-nəzəri əhəmiyyət daşıyan bu məlumatlara, müəllif və əsərlərin siyahısına bir çox başqalarını da indi əlavə etmək mümkündür və yəqin ki, gələcəkdə də həmin imkan olacaqdır. Çünki ədibin əsərləri yeni meyarlar zəminində bundan sonra da araşdırma obyektinə çevriləcək, elmimizin və ədəbi ictimaiyyətimizin diqqətini cəlb edəcəkdir. ―İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığının ədəbi tənqiddə dərki‖ probleminin öyrənilməsi başqa bir cəhətdən də maraqlıdır və yenə də bu barədə Elçin müəllimin fikirlərinə istinad edək: ―Sovet dövrü Azərbaycan nəsri (Süleyman Rəhimov, Əli Vəliyev, Əbülhəsən, Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, Mir Cəlal, İlyas Əfəndiyev, Yüklə 3,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|