Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə
Yüklə 3,14 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 11 Onun ilk yaradıcılığı haqqmda Səməd Vurğun, Mehdi Hüseyn, Mirzə İbrahimov, Məmməd Arif, Süleyman Rəhimov, Əli Vəliyev, Əbülhəsən Ələkbərzadə, Kamal Talıbzadə, İmran Qasımov, Əkbər Ağayev, Hüseyn Şərif, Mehdi Məmmədov və başqaları kimi tanınmış ədəbiyyat, elm və sənət xadimləri dəyərli fikirlər söyləmiş, ədibin irsini xarakterizə edən diqqətəlayiq məqalələr yazmışlar. Ömrünün sonuncu ilinə (1996) qədər ardıcıl şəkildə yaradıcılıqla məşğul olan İlyas Əfəndiyevin ədəbi-bədii fəaliyyəti milli-mədəni proseslər məcrasında həmişə araşdırılmış, onun bədii-estetik düşüncə orjinallığı, fərdi dil-üslub xüsusiyyəti, dramaturgiya axtarışları ədəbi tənqid tərəfindən geniş bir şəkildə, müxtəlif problemlərə uyğun bir tərzdə şərh olunmuş və olunmaqdadır... Azərbaycan tənqidçilərindən və ədiblərindən Cəfər Cəfərov və Məmməd Cəfər, Əli Vəliyev və Osman Sarıvəlli, Cəfər Xəndan və Əli Sultanlı, Mehdi Məmmədov və Əkbər Ağayev, Firudin Hüseynov və Əzizə Cəfərzadə, Abbas Zamanov və Orucəli Həsənov, bir çox başqaları kimi tamamilə müxtəlif, bir-birindən fərqli qələm sahibləri, sonrakı ədəbi nəsillərin Bəxtiyar Vahabzadə və İsmayıl Şıxlı, Bayram Bayramov və Bəkir Nəbiyev, Məsud Əlioğlu və Qulu Xəlilov, Cəlal Məmmədov və Əhəd Hüseynov kimi və bir çox başqa nüımayəndələri, daha sonralar Xəlil Rza Ulutürk və Yaşar Qarayev, Seyfulla Əsədullayev və Təhsin Mütəllimov, Şamil Salmanov və Arif Səfiyev, Gülrux Əlibəyli və İnqilab Kərimov, Çingiz Hüseynov və İslam İbrahimov, Arif Hacıyev və Abbas Hacıyev, daha sonralar Aydın Məmmədov, Qəzənfər Kazımov və Vilayət Quliyev, Kamil Vəliyev və İlham Rəhimli, Nizaməddin Şəmsizadə və Məryəm Əlizadə, Akif Hüseynov, Şirindil Alışanov və Vaqif Yusifli, уеnə də bir çox başqaları dəfələrlə İlyas Əfəndiyev yaradıcılığına müraciət etmiş və www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 12 bu yaradıcılıq Azərbaycan xalqınm XX əsrdəki tarixi və taleyi kontekstində yüksək qiymətləndirilmişdir. İlyas Əfəndiyevin sağlığında Yəhya Seyidov, Yaqub İsmayılov, Aida Salahova, Yaşar Qarayev, Əmin Əfəndiyev və başqaları onun haqqında elmi monograliyalar yazıb nəşr etdirmiş, XX əsr Azərbaycan nəsri və dramaturgiyasının, Azərbaycan ədəbi dilinin, Azərbaycan teatr sənətinin inkişafında İlyas Əfəndiyev yaradıcılığının rolunu və bədii- estetik xüsusiyyətlərini təhlil və tədqiq etmişlər. Həmçinin, İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı haqqında müxtəlif mövzularda maraqlı və dəyərli dissertasiyalar müdafiə olunmuşdur. Tədqiqat işində mümkün qədər bu tənqidçi və ədə- biyyatşünasların məqalələri, tədqiqatları, əsərləri mərhələlər üzrə, xronoloji ardıcıllıqla öyrənilmiş, müəyyən problematika üzrə şərh edilmiş, ümumiləşdirilmiş, xalq yazıçsi İlyas Əfəndiyev yaradıcılığının ədəbi tənqidimizdə ədəbi-estetik dərkinin mahiyyəti açılmış, bu zəngin yaradıcılığın ədəbi tənqiddə əks olunmasının ümumi mənzərəsi yaradılmışdır. Lakin, xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin şəxsiyyətini və yardıcılığını ulu öndər Heydər Əliyev qədər dəqiqliklə, dəyərincə, özü də dəfələrlə, müxtəlif məqamlarda qiymətləndirən ikinci bir şəxsiyyət olmamışdır. İlk dəfədir ki, ―İlyas Əfəndiyev şəxsiyyəti və yaradıcılığı Heydər Əliyevin görüşlərində və nəzərində‖ mövzusunun tədqiqatda ayrıca bölmədə öyrənilməsi olduqca təqdirəlayiqdir. İlyas Əfəndiyev irsinin bədii-estetik dərkində ədəbi tənqidimizin çox mühüm rolu olmuş və hazırkı tədqiqat ədəbiyyatşünaslığımızda bu problemə həsr olunmuş ilk nümunədir. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı ədəbi tənqiddə 13 Həmçinin, biz gördük ki, müəlliflər – Qurban Bayramov və Jalə Qurbanqızı təkcə bununla kifayətlənməmiş, faktik materiallara – elmi konfrans, müşavirə, sessiyaların materiallarına, rəsmi məlumatlara, müsahibələrə də müraciət etmiş, yerinə düşən mətnlərdən də şərhsiz-flansız istifadə etmişlər (çünki bu mətnlər özləri özlərini şərh edir). Məsələn, ulu öndər Heydər Əliyevin İlyas Əfəndiyev yaradıcılığına verdiyi dəyəri əks etdirən mətnlərin, fikir və mülahizələrin ayrıca təqdim olunması bu sıradandır və olduqca qiymətli faktlardandır... Tədqiqatda zəngin materal var. Kitabiyyatdan, işin məzmunundan da görünür ki, müəlliflər böyük zəhmət çəkmiş, mümkün qədər heç kimdən sərf-nəzər etməmiş, xoşagələn, lazımlı bir tədqiqat işini müvəffəqiyyətlə tamamlayaraq İlyas Əfəndiyevin 100 illik yubileyində oxuculara və elmi-ədəbi ictimaiyyətə təqdim etmişlər. Tahirə Məmmədova, filologiya elmlər doktoru, professor 22. 05. 2014. Yüklə 3,14 Kb. Dostları ilə paylaş:
|