Xayitov sh. N., Artikova d. M., Musayeva j. K
Yüklə 3,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Strategik alyanslar
“yumshoq tuzilmalar”ning eng muhim shakllaridan biri bo’ladilar. Ularning maqsadi yangi texnologiyalarni ishlab chiqarish va uzatishni takomillashtirish kanallarini faollashtirish, hamda ilmiy tadqiqotlarni o’tkazish va ularning natijalarini tadbiq etishda o’zaro bir-birlarini to’ldiruvchi vazifalarni amalga oshirishdir. Ko’p ilm talab qiladigan sohalar (robotlar, avtomatlashtirilgan oqimli liniyalarni ishlab chiqarish, mikroelektronika)dagi startegik alyanslar ITTKI takror ishlab chiqarish davrasining bir necha yoki barcha bosqichlarini qamrab oladilar. Bu alohida yashash davri doirasidagi qo’shma ilmiy faoliyat haqidagi kooperastion bilimlar turlarining keng turli tumanligiga halaqit bermaydi. Strategik alyanslarning yana bir xususiyati yangiliklarni ishlab chiqarish va o’zlashtirishni texnologiq tayyorlashgan qaratilayotgan alohida e’tibordan iboratdir. Gap shundaki, yirik 59 kompaniyalar ko’pincha mavjud ishlab chiqarish apparatining yangiliklarini qabul qilishga kamroq uquvga egaligiga duch keladilar. Bu erda tatbiq etish va birinchi sanoat namunasini ishlab chiqarish bosqichi eng tor joy bo’ladi. Yuqorida aytib o’tilgan sabablarga ko’ra yirik kompaniyalar kichik ixtisoslashgan tadbiq etuvchi biznes bilan alyans shaklidan bajonidil foydalanadilar. Strategik alyanslar oldida ilmiy tadqiqotlar majmuasini o’tkazish, tegishli mutaxassislarni qidirib topish va tayyorlash, moliyaviy resurslarni izlab topish, laboratoriyalar, tadbiq etish markazlari, mahsulotni sinovlardan o’tkazish va sifatini nazorat qilish bo’linmalarni tashkil qilish vazifalari turibdi. Bozor talablarini qat’iylashgani va talabni turli tumanlashgani sari alyans faoliyatining maydoni qo’shni va turdosh ishlab chiqarishlarga ham tarqaladi. Har tomonlama rivojlangan alyanslar boshqa moliya – sanoat guruhlari oldida katta afzallikka egalar, bir tomondan bozordagi raqobat afzalligini tanlab olgan holda ushlab qolish imkoniyati, boshqa tomondan sarmoyalar kiritishlarning istiqbolli sohalarini muvaffaqiyatli o’zlashtirishga asoslanganlar. Konsorstiumlar firmalararo integrastiyalashishning istiqbolli turi bo’ladi. Innovastion davraning barcha bosqichlarini integrastiyalash uchun mo’ljallangan bo’lib, ular, qoidaga ko’ra, faol ilmiy-tadqiqot, sanoat va tashqi iqtisodiy faoliyatni olib borish uchun tashkil qilinganlar. Rossiya aviastiya konsorstiumi misol bo’lib xizmat qilishi mumkin. Jahon bozoridagi innovastion sohada ikki turdagi konsorstiumlar keng tarqalganlar. Birinchi turdagi konsorstiumlar fundamental va amaliy xarakterdagi shaxsiy uzoq muddatli ilmiy-tadqiqot ishlarini o’tkazishga mo’ljallanganlar. Ular bashoratlanadigan uzoq muddatli muvaffaqiyatga yuqori texnologik sohalarda ko’rinishdagi ustuvor ilmiy tadqiqotlarga qaratilgan. Bu erda bo’lg’uvsi bozor muvaffaqiyati hali ko’zga tashlanmaydi, ammo ilmiy-tadqiqotlar korporastiyalar va davlatlarning asosiy ilmiy-texnik siyosatiga kiradilar. Masalan, AQSh da bundan konsorstiumlar qattiq jism fizikasi, juda yuqori o’tkazuvchanlik hodisasi, sun’iy aqlning tadqiqotini o’rganish uchun tashkil qilinadilar. Ular “tashqarida”gi, universitetlar va ilmiy markazlarning yirikroq 60 laboratoriyalari bazasidagi ITTKIni rag’batlantirish uchun tashkil qilinganlar. AQSh va Yaponiyada o’nlab yirik korporastiyalar bundan konsorstiumlar natijalarini moliyaviy qo’llab-quvvatlari va nazorat qilishni amalga oshiradilar. Innovastion faoliyatni kuchaytirish uchun firmalararo kooperastiyaning boshqa turlari, har xil ilmiy-sanoat majmualari, hamda moliya-sanoat guruhlarining ko’pgina turlaridan ham foydalaniladi. Bu tuzilmalarning eng muhim vazifalari xo’jalik aloqalarini barqarorlashtirish va ichki raqobat muhitini shakllantirish asosida ishlab chiqarish jarayonlarini tartibga solinishi, ishlab chiqarishni pasayishiga qarshilik qilishlarini kuchaytirishdan iboratdir. Iqtisodiyotni rivojlanishida xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning miqdoriy va sifatiy tarkibi, ularning integrastiyalangan sarmoyalari tizimi elementlari bilan munosabatdoshligi birinchi o’ringa chiqaruvchi guruhlar eng katta ahamiyatga egalar. Ko’p ilm talab qiladigan sohalarda faoliyat yurituvchi moliya-sanoat guruhida aqliy bo’g’in etakchi rol o’ynaydi. Ma’lumki, Rossiyada sanoat korxonalari bazasida vujudga kelgan moliya- sanoat guruhlari katta ahamiyatga ega, ular uchun texnologik alomat va ishlab chiqarish aloqalarining xarakteri birlashishlarning o’ziga xosroq turi bo’lib xizmat qiladi. Moliya-bank tuzilmalarining sarmoyalarni ko’paytirilishi va tez qaytaritilishiga qaratilgan qisqa muddatlari banklarga yuqori texnologik va ko’p ilm talab qiladigan sohalarda metatuzimlalarni shakllantirishda faol ishtirok etishga imkon bermaydi. Bank biznesining o’ziga xosligi ayniqsa qattiq metatuzilmalar deb ataluvchilarda yaqqol namoyon bo’ladi. Ular texnologik zanjircha bo’yicha birlashgan, har xil sohalarga tegishli bo’lgan har xil bozorlarga xizmat ko’rsatuvchi firmalarni birlashtiradilar deb hisoblash qabul qilingan. Bu erda innovastion davra g’oyatda qiyinlashtirilgan, asosiy harakatlarni korxonaning texnologik darajasini oshirish va to’ldiruvchi, bir birlarini o’rnini bosuvchi, imitastion (taqlid qiluvchi) yangiliklarni tadbiq etishga qaratish kerak. Rossiya tuzilmasidagi eng keng tarqalgan Yüklə 3,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|