Xayitov sh. N., Artikova d. M., Musayeva j. K
Yangiliklar yashash davri konstepstiyasining mohiyati
Yüklə 3,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 4.3. Yangiliklar yashash davri konstepstiyasining mohiyati
Jahon va mamlakatimiz texnik – iqtisodiy rivojlanishining uzoq muddatli tendenstiyalarni tadqiqot qilish shuni ko’rsatadiki, milliy iqtisodiyotlar tuzilmalarining o’zgarishlari va olg’a siljishlari va xalqaro mehnat taqsimot bilan birga bo’luvchi qayta ishlab chiqarish jarayonlarining dinamikasi ilmiy – texnik taraqqiyot va innovastion o’zgarishlar bilan to’g’ridan to’g’ri bog’liq iqtisodiyotning davriy tebranishlariga bog’liqdir. Xuddi innovastion rivojlanishning davriy konstepstiyasi ilmiy-texnik taraqqiyotni bir tomondan ishlab chiqarish takomillashtirishning muhim yo’li sifatida tushunishga olib keladi. 6 Innovastion jarayonlar, mahsulotlar va tizimlarning yashash davrlari konstepstiyasi asosida ishla chiqarishning barcha jarayonlari va bosqichlarini vaqtli, resursli va tashkiliy sinxronlashtirish mumkin. Innovastion jarayonlarni darajalar bo’yicha va bosqichma bosqich o’rganish uchun mahalliy, vaqtda bo’lingan axborotlar xarakterlidir, shuning bilan bir vaqtda yashash davrali yondashish yangiliklarni yaratish va o’zlashtirish jarayonini dinamik sinxronlashtirilgan tizim sifatida ko’rib chiqadi. Innovastion faoliyat bitta mantiqiy zanjirga birlashtirilgan bir qator tadbirlardan tashkil topadi. Bu zanjirning har bir bo’g’ini (innovastion davraning) har bir bosqichi rivojlanishning o’zining mantiqiga bo’ysunadi, o’zining qonuniyatlari va xususiyatlariga ega. Ilmiy izlanishlar, tajriba – konstruktorlik va texnologik ishlamalar, investistion – moliyaviy, marketing tadbirlari, ishlab chiqarish quvvatlari va tashkiliy tuzilmalar birga birlashgan holda bitta asosiy maqsad – yangilikni yaratishga bo’ysunadi. Marketing tadqiqotlari bag’rida vujudga kelgan tovarlar, talab va texnologiyalarning yashash davralari qisqa vaqt ichida iqtisodiy ob’ektlar, jarayonlar 6 А.М. Мухамедияров “Инновационный менеджмент”-М.: Инфра-М., 2008 102 va tizimlarni o’rganishda ustuvor holatni egallaganlar. Misol uchun, tashkilotlar, sanoat ishlab chiqarishi sohalari, texnik buyumlar, qurilish konstrukstiyalari, mashinalar va mexanizmlar yashash davralari konstepstiyasi ancha rivojlanganlar. Innovastion faoliyatni o’rganish uchun yangi tovar, yangi texnika va texnologiyalar, hamda ochiq tizimlar sifatidagi innovastion tashkilotlarning yashash davralari eng katta ahamiyatga ega. Iqtisodiy ob’ektlar sifatidagi texnologiyalarning evolyustiyasi va o’zgarishni o’z ichiga oluvchi katta texnologik tizimlar konstepstiyasi yashash davralarining unumdorroq zamonaviy g’oyasi bo’ladi. Masalan, katta texnologik tizimlarning yashash davralarini tadqiqot qilish ham an’anaviy ham yangi texnologik paradigmalar (namunalar) doirasida rivojlanayotgan texnika va texnologiyalar avlodlarining nazariyasiga olib keladi. Texnologik tizimlarni rivojlantirish ikki yo’nalish bo’yicha: bazaviy texnolgiyalarni takomillashtirish va tubdan yangilarni yaratish bilan amalga oshiriladi. Texnologiyalarni yaxshilanishi va modernizastiyalanishi, ularni etuklik bosqichiga o’tishi va bozorni ushbu tovarlar bilan to’ldirilganligi sari eski pragdama doirasidagi bundan keyingi texnologik rivojlanish foydasiz bo’lib qoladi, sotishlar hajmi va foyda pasayadi. Vujudga kelgan texnologik tartib doirasida tubdan yangi qarorlar, “yorib o’tuvchi” texnologiyalar vujudga keladilar, bu yangi texnologik tartiblar, ishlab chiqarishlar, sohalarga asos soladi. Barcha iqtisodiy ob’ektlar, jarayonlar va tizimlarning yashash davrasi bir xildagi nazariy bazaga ega: har qanday yashash davrasi yaratilishdan boshlanadi, o’sish, etuklik, so’nish va tanazzul bosqichlarini o’tadi. Tovarning namunaviy yashash davrasi 1 - rasmda berilgan. Innovastion menejmentning ko’p sonli ob’ektlari: innovastion korxonalar, yangi texnika va texnologiya, yangi tovarlar va xizmatlar yashash davrasining xuddi shunday dinamikasi tuzilishiga egalar. Bosqich Tovarning sotishlar hajmi |