XəZƏr universiteti erciyes universiteti

359 
 
Erkeklerdeki şizofreninin erken başlangıç formlarında özellikle dominant hemi-
sferi tutan yapısal serebral patolojinin varlığı, ailesel yatkınlık söz konusıdur. Kadın 
şizofreniklerde  geç  başlangıç  formları  açık  belirtiler,  duygulanım  özellikleri,  ailesel 
psikoz daha fazla olmakla birlikte ve belli bir serebral tutulum çoğu zaman olmadan 
daha iyi sonuçlarla ortaya çıkmaktadır. Erkek ve kadın beyninin farklı hemisfer düzen-
de olmasının bu ayırıcı özelliklere neden olduğu ileri sürülmektedir (Flor-Henry 1990).  
BİPOLAR HASTALIK 
Bipolar  hastalıkta  (iki  uçlu  mizaç  bozukluğunda)  cinsiyet  farklılıkları  ve 
tedaviye yansıması detaylı olarak literatür eşliğinde derlenmiştir (Karamustafalıoğlu 
N ve ark., 2004).  
Maninin yaşam boyu prevalansının kadınlarda %1.7 ve erkeklerde %1. 8 ol-
duğu  epidemiyolojik  bir  çalışmada  gösterilmiştir  (Kessler  RC  ve  ark.,  1994). 
Hipomani ve depresyon epizotları ile karakterize bipolar II bozukluğunun ise kadın-
larda daha sık görüldüğünü bildirmiştir (Dunner 1998).  
Bipolar bozukluğun yaşam boyu prevalansı kadın ve erkek arasında farklılık 
göstermemekle  birlikte,  hastalığın  fenomonoloji  ve  gidişinde  çeşitli  cinsiyet fark-
lılıkları  bulunmaktadır.  Bipolar  kadınlarda  hızlı  döngü  erkeklere  göre  daha  sıktır. 
Kadınlarda depresyon atakları erkeklerde ise manik atak daha sık görülür. Kadınlar-
da öforikten çok disforik maninin ve mikst durumların görülmesi daha olasıdır.  
DİYABET 
Diyabetli  olguların  %90  kadarında  insülinden  bağımsız  (tip  2)  diyabetes 
mellitus  (NIDDM)  bulunur.  Bu  gibi  olgular  genelde  şişmandırlar.  Plazma  insülin 
düzeyleri  artmıştır  ve  bastırıcı  düzenlenmiş  insülin  almaçlarına  sahiptirler.  Geri 
kalan %10 olguda, insüline bağımlı (tip1) diyabetes mellitus (IDDM) bulunur. Tip 1 
diyabet genetik yatkınlık ve çevresel etmenlerin zemininde gelişen multifaktoriyel 
bir hastalıktır. Tip 1 diyabetin etiyolojisi bilinmemekle birlikte, genetik olarak du-
yarlı kişilerde çevresel faktörlerin pankreatik beta hücresinin yıkımına yol açan bir 
immün yanıtı tetikleyebileceği düşünülmüştür. Dünyada 250 milyondan fazla diya-
betli insan olduğu, mücadele edilmezse bir nesil sonra bu sayının 380 milyona kadar 
yükselebileceği  bildirilmektedir.  Çocukluk  çağının  sık  görülen  kronik  hastalık-
larından biri olan insüline bağımlı diyabetes mellitus, uzun dönemde gelişebilecek 
komplikasyonları nedeniyle tehlike arz etmektedir. 14 yaş altında insidansının yılda 
milyonda 1’den milyonda 368’e yükseldiği bildirilmektedir. Yapılan bazı çalışma-
larda tip 1 diyabet insidansının erkek çocuklarda daha fazla olduğunun bildirilmesine 
rağmen,  bazı  yaş  aralıklarında  cinsiyetler  arası  farklılığın  olmadığına  dair  çalış-
malarda  bulunmaktadır  (Gale  EA
 
&  Gillespie  KM,  2001).  18  yaş  altındaki  tip  1 
diyabetli 477 olguda araştırma yapılmıştır. Bunların 261’i erkek çocuğu ve 216’sı 
kız  çocuğu  olduğu  saptanmıştır.  Bu  sonuçtan  erkek  çocuklarının  diyabete  daha 
yatkın  oldukları  söylenebilir.  Erişkinlerde  yapılan  çalışmalarda,  cinsiyete  dayalı 
diyabet  sıklığına  bakıldığında  ise,  diyabet  hastalığının  kadınları  daha  çok  ortaya 
çıktığı görülmektedir.  
TARTIŞMA 
Erkekler  kadınlardan  daha  fazla  iş  hayatında  olması,  sosyal  strese  maruz 
kalması, daha fazla sigara alkol tüketmesi, daha düzensiz beslenme alışkanlıkları bir 

---

360 
 
çok  hastalığa  yakalanmakta  yatkınlık  oluşturmaktadır.  Cinsiyet  hormonları  bazı 
hastalıklarda  kadınları  korurken  bazı  hastalıklar  için  de  erkekler  koruma  altına 
alınmıştır. Kadın ve erkek arasındaki hastalıklara yakalanma ve seyrinde gözlenen 
farklılıklardan  başlıca  cinsiyet  hormonları  sorumlu  tutulmakla  beraber  davranış 
biçimleri, alışkanlıklar, sosyal statü, yaşam stillerininde etkili olabileceği düşünül-
mektedir.  
Cinsiyet farklılıklarına ait veriler yetersiz olmakla birlikte; cinsiyetin, birçok 
hastalığın gidişi ve tedavisinde önemli rolü olabileceği şeklinde fikir birliği oluşmak-
tadır. Literatürde yer alan çalışmalar çoğunlukla retrospektif özellikte ve örneklem 
seçiminde yöntemsel zayıflıklar içerdiğinden, bu konuda prospektif nitelikte siste-
matik çalışmalara gereksinim vardır.  
 
KAYNAKLAR 
1.
 
Gleicher N, Barad DH. Gender as risk factor for autoimmune diseases. Journal of 
Autoimmunity. 2007;28:1-5 
2.
 
Harbo HF, Gold R, Tintore M. Sex and gender issues in multiple sclerosis. Therapeutic 
Advances in Neurological Disorders. 2013; 6(4) 237 –248 
3.
 
Baflkan BM, Doğan YP, Eser F, Barça N, Özoran K, Bodur H. Romotoid Artritli 
Hastalarda Cinsiyet ile Hastalık Aktivite Kriterleri, Fonksiyonel ve Psikolojik Durum 
Arasındaki İlişki. FTR Bil Der 2010;13:15-20 
4.
 
Sharma G, Sood
 
S, Sharma S. Seasonal, Age & Gender Variation of Guillain Barre 
Syndrome in a Tertiary Referral Center in India. Neuroscience & Medicine, 2013; 4: 
23-28  
5.
 
Betteridge JD, Armbruster SP, Maydonovitch C, Veerappan GR. Inflammatory bowel 
disease prevalence by age, gender, race, and geographic location in the U. S. military 
health care population. Inflamm Bowel Dis.  2013 Jun;19(7):1421-7. doi: 10. 
1097/MIB. 0b013e318281334d.  
6.
 
Ciacci C, Cirillo M, Sollazzo R, Savino G, Sabbatini F, Mazzacca G. Gender and 
clinical presentation in adult celiac disease. Scand J Gastroenterol.  1995 
Nov;30(11):1077-81 
7.
 
Dorak TM. Lösemide cinsiyet farklılığı. XXXI. Ulusal Hematoloji Kongresi. VIII. 
Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu. 2004; 58-62.  
8.
 
http://dorakmt. tripod. com/epi/gender. html, http://dorakmt. tripod. 
com/epi/gender-tr. html 
9.
 
Handa RJ, Burgess LH, Kerr JE, O’Keefe JA. Gonadal steroid hormone receptors and 
sex differences in the hypothalamo-pituitary-adrenal axis. Horm Behav. 1994;28:464-
476 
10.
 
Viau V, Soriano L, Dallman MF. Androgens alter corticotropin releasing hormone and 
arginine vasopressin mRNA within forebrain sites known to regulate activity in the 
hypothalamic-pituatary-adrenal axis. J Neuroendocrinol. 2001;13:442-452 
11.
 
Van Den Eeden SK, Tanner CM, Bernstein AL, Fross RD, Leimpeter A, Bloch DA, 
Nelson LM. Incidence of Parkinson’s Disease: Variation by Age, Gender, and 
Race/Ethnicity. Am J Epidemiol 2003;157:1015–1022 
12.
 
Brookmeyer R., Gray S., Kawas C.. Projections of Alzheimer's disease in the United 
States and the public health impact of delaying disease onset. American Journal of 
Public Health. 1998;88(9):1337–42. doi:10. 2105/AJPH. 88. 9. 1337. PMID 9736873.  
13.
 
Angold A, Worthman CW: Puberty onset of gender differences in rates of depression: a 
developmental, epidemiologic and neuroendocrine perspective. J Affect Disord 1993; 

---