Xi. YÜZyilda tao-klarceti BÖlgesinde tüRK

XI. Yüzyılda Tao-Klarceti Bölgesinde Türk Hâkimiyeti 

 

 

 

         711           

 

Turkish Studies 

International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 

Volume 8/5 Spring 2013 

Eristavi  unvanı  kazandırdı.

33

  Bu  sırada  Mabeyinci,  Bana‟dan  manastır  defterdarı  ile  Klarceti‟den 

Demetre‟yi,  bölgenin  halkını  esir  almak  amacıyla    Vitang‟ın  refakatinde  gönderdi.    Aynı 

dönemlerde  Ardanuç  bölgesi,  eristav  Ġvane    Abuser  tarafından    iĢgal  edilmiĢti.  Bölgede  sık  sık 

harpler  ve  mücadeleler  meydana  gelmesine  rağmen  iki  taraf  da  kesin  bir  baĢarı  elde  edememiĢ; 

ancak mücadele sırasında özellikle alt tabakadan birçok insan, mücadele sahasından sürülmüĢtür. 

Bu  olayların  yaĢandığı  bir  sırada  Ġmparatorun  aniden  hastalanarak  Mabeyinciyi  Ġstanbul‟a  geri 

çağırması, bölgedeki çatıĢmaların son bulmasını sağladı.

34

 

Ġmparatorun  ölümünden  sonra  Romanos  Ġmparator  oldu  (1028-1034).  Ġki  yıl  sonra  Kral 

Bagrat‟ın  annesi,  1031/32‟de  Ġmparator  ile  sulh  ve  ittifak  akdetmek;  oğluna  kuropalates  unvanı 

tevcih  edilmesini  rica  etmek  ve  ona  bir  eĢ  bulabilmek  için  imparatorluk  merkezine  gitti.

35

  

Ġmparatorla yapılan görüĢmeler sonrası iki devlet arasında ittifak kuruldu. Kralın annesi, oğlu için 

Kuropolutes  unvanıyla  Tao  bölgesine  geldi  ve  bundan  sonra  Bagrat,  Kuropolates  Bagrat  olarak 

anılmaya baĢlandı.   Skylitzes‟e göre ise Kraliçe, Ġmparatorluk Sarayına gitmemiĢ; bu istekleri bir 

heyet vasıtasıyla imparatora iletmiĢtir.

36

 

Önceki  Kral  Giorgi‟nin  ikinci  eĢinden  olma  Demetre  isimli  bir  oğlu  vardı  ve  bu  Prens, 

üvey  kardeĢi  Kral  Bagrat  ile  annesine  karĢı  giriĢeceği  bir  mücadelede  baĢarılı  olamayacağını 

düĢündüğü için 1033‟de Bizans‟a sığındı.

37

    Bu  sırada Gürcü  monarĢisinde  önemli  bir  yere  sahip 

olan Liparit, Kral Bagrat‟a Tiflis‟i zapt etme tavsiyesinde bulunmuĢ; yapılan iki yıllık muhasaradan 

sonra Ģehir ele geçirilmiĢti. Fakat gerek Ģehir muhasarası sırasında gerekse Ģehrin tesliminden sonra 

yaĢanan geliĢmeler, Liparit ile Kral Bagrat‟ın arasının açılmasına sebep oldu. Bu dönemde Liparit, 

Krala karĢı faaliyete giriĢerek Bagrat‟ın kardeĢi Demetre‟yi bir ordu ile Bizans‟tan getirtti. 1039‟da 

Demetre destekçileri Bizanslılar ile Samtskhe‟ye

38

 geldi ve Liparit ile birleĢti. Kral Bagrat‟a karĢı 

giriĢilen  mücadelede  baĢarılı  olamayan  müttefik  güçler  dağıldı  ve  Bizanslılar  Demetre‟yi  de 

yanlarına  alarak  memleketlerine  geri  döndüler.  Liparit  ise  Kral  ile  barıĢ  yaptıktan  sonra  onun 

tarafından Kartli Eristavlığına atandı. Kısa zaman sonra Liparit yeniden harekete geçti ve Ani ile 

Ardanuç Eristavını  ve Atskuer Senyörü Abuser‟i ele geçirdi. Bunun üzerine Kral Bagrat Tiflis‟ten 

hareket  ederek  Javakethi‟ye  gelince  yardım  kuvvetleri  de  krala  katıldı.  Bagrat‟ın  Fokani‟yi 

                                                 

33

 Djobadze, A.g.e.,  p.231. 

34

  Aristakes  yaĢanan  bu  olayları  kısaca  Ģöyle  aktarmaktadır;    Ġkinci  yıl  olduğu  zaman  Ġmparator,  Nikit  isimli  bir 

mabeyinci (harem ağası) bölgeye yönetici olması için gönderdi. O, bölgeye vardı ve Gürcistan arazisine geçti. Üçüncü 

yılın baĢında Parakoimonemos (Kelime anlamı Ġmparatorun yanında uyuyan kiĢi. Bu görev sadece hadımlara verilirdi ve 

sarayındaki  hadımların  reisi  yüksek  mabeyinci  Parakoimonemos  unvanına  sahipti)  Simon,  çok  sayıda  askerle  doğuya 

geldi. GeliĢinin ardından Gürcistan topraklarına geçti. Ancak imparatorun öldüğüne dair kötü haber ulaĢtığından dolayı o 

hiçbir  Ģey  yapamadı.    Simon  bu  haberi  duyar  duymaz  bütün  askerlerini  toplayarak  Ġstanbul‟a  geri  döndü.    Aristakes, 

A.g.e.,  p.30;  Ancak  eseri  Fransızca  olarak  yayınlayan  Canard-  Berberian,    doğuya  gönderilen  ordunun  baĢında  Simon 

değil,  imparatorun  ilk  mabeyincisi  olan  ve  Scholia  Domesticia  ve  Parakoimonemos  unvanına  yükseltilen  Nicholas‟ın 

olduğu iddia etmiĢlerdir. Skylitzes‟te ise gerek yaĢanan olayları gerekse Simon-Symeon ve Nicolas‟ın saray görevlerini 

ayrıntılı bir Ģekilde anlatılmıĢtır. Lastıvertlı Arıstakes, Patmut‟iwn Aristakisi Lastiverte‟woy; Aristakes De Lastivert, 

Recıt Des Malheurs De La Natiom Armenienne, trans.: Karen Yüzbashıan, (Marius Canard-Haig Berberian) Bürksel 

1973,  p.  27,  d.n.4;  Skylitzes,  A.g.e.,  p.349,350;  Robert  W.  Thomson,  Rewriting  Caucasian  History,    The  Medieval 

Armenian    Adaptation  of  the  Georgian  Chronicle,  The  Orginal  Georgian  Texts  and  The  Armenian  Adaptation,   

Oxford 1996, p. 286,287; Mikhail Psellos‟un Khronographia‟sı, s. 261; Brosset, A.g.e., s. 273,274. 

35

 Thomson, A.g.e.,p.287; Brosset, A.g.e., s.275; Cyril Toumanoff, “Amenia and Georgia”,   The Cambridge Medieval 

History, Vol. IV. The Byzantine Empire part I. Chapter XIV., Cambridge 1966, p.621. 

36

  Skylitzes,  olayı  kısaca  Ģöyle  anlatmaktadır;  „„O  ordularını  düzenlemeye  çalıĢırken,  Abhazia  hükümdarı  George 

hastalandı ve öldü. Onun dul eĢi, oğlu Bagrat (Pankratios) için bir eĢ  ve barıĢ antlaĢması ricası ile imparatora hediyelerle 

birlikte bir heyet gönderdi. Ġmparator onun heyetini kabul etti; barıĢ antlaĢması teklifini onayladı ve kardeĢi Basil‟in kızı 

olan yeğeni Helen‟i gelin olarak Abhazia‟ya gönderdi. O damadı Bagrat‟ı Kuropolates payesine yükseltti‟‟.  Skylitzes, 

A.g.e., p. 356,357. 

37

 Brosset,  A.g.e., s.276; Toumanoff, A.g.m., p.621; Allen, Ag.e., p.88,89. 

38

 Honigmann, Samtskhe (Samts‟khe‟-Samic‟ihe- Samc‟xe‟n- Samts‟khe)  muhtemelen Gürcü dilinde üç kale manasına 

gelen  Samc‟he‟den  geldiğini  ve  bu  kalelerin  ise  Ozrhe  (Odzrkhe),  Cuarise‟ihe  ve  Lomsiant‟a  olduğunu  iddia  eder. 

Honigmann, A.g.e., s.163,164. 

---