Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilə

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"  
92 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
PRAKTĠK MƏġĞƏLƏLƏR 
ÜÇÜN MATERĠALLAR 
 
 
 
 
 
 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 
 
93 
93 
93 
PRAKTĠK MƏSƏLƏLƏR 
 
 
Əcnəbi  tələbələrin  Azərbaycan  dilini  daha  tez 
öyrənə  bilmələri  üçün  praktik  məşğələlərin  əhəmiyyəti, 
səmərəsi  daha  böyükdür.  Bu  məsğələlərdə  tələbələrin 
həm  yazılı,  həm  də  şifahi  nitqini  inkişaf  etdirmək  üçün 
müxtəlif  iş  formalarından  istifadə  edilməlidir.  Şifahi  və 
yazılı  ədəbi  dil  normalarının  mənimsənilməsi  üçün 
auditoriyada  aparılan  praktik  məşğələlər  tələbələrdə 
mükəmməl  nitq  vərdişlərinin  formalaşmasına,  möh-
kəmlənməsinə kömək edər. 
Praktik  məşğələlərin  Azərbaycanın  tanınmış  yazıçı 
və  şairlərinin  əsərləri  əsasında  tərtib  edilməsi  əcnəbi 
tələbələrdə 
mənəvi 
sərvətimiz 
olan 
ədəbi 
nümunələrimizə, 
tariximizə 
də 
dərin 
marağın 
yaranmasına səbəb olar. 
Əcnəbi  tələbələrin  şifahi  nitq  qabiliyyətini  inkişaf 
etdirmək üçün ifadəli oxudan, şeir parçalarının əzbərlən-
məsindən,  şifahi  dialoqların  tərtib  edilməsindən  istifadə 
edildiyi kimi, yazılı nitq vərdişlərinin inkişafı üçün müx-
təlif yazı işlərindən, şəkil üzrə inşaların, ifadələrin yazıl-
masından istifadə etmək məqsədəuyğundur. 
Əcnəbi tələbələrin müxtəlif tədbirlərdə iştirakını tə-
min  etməklə,  muzeylərə,  vətənimizin  tarixi  yerlərinə 
səyahətlər, ekskursiyalar təşkil etməklə də həm Azərbay-
canımıza,  həm  dilimizə,  adət-ənənələrimizə,  tarixi 
gerçəkliklərimizə maraq yarada bilərik. 
 
 
 
 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"  
94 
ĠnĢa necə yazılmalıdır 
 
Yazы  инсан  ъямиййятинин  чох  зянэин,  мядяни  сяр-
вятляриндян биридир. Инсанларын ялдя етдикляри, йаратдыглары 
бир чох сирляр, наилиййятляр йазы васитясиля ясрляри адлайыр, 
нясиллярдян-нясилляря ютцрцлцр. 
Орта вя али мяктяблярдя тялябялярин йазы мядяний-
йятиня  йийялянмяляри  цчцн  сярбяст  йазыларын,  хцсусиля 
дя инша йазыларын йазылмасы ваъибдир. 
Инша  йазыларын  йазылмасы  тялябялярдян  йарадыъылыг 
тяляб едир. Тялябяляр даща чох дцшцнцр, дцшцндцклярини 
цмумиляшдиряряк  фиадя  етмяк  цчцн  сюзляр,  кялмяляр 
ахтарырлар ки, бу да онларда щадисяляря гиймятвермя вя 
нятиъячыхарма кими ъящятлярин инкишафына тясир эюстярир.  
Щяр щансы бир мювзуда инша йазмаг цчцн, илк нюв-
бядя,  мювзу  иля  ялагядар  мялумат  топламаг,  щямин 
мялуматы 
эириш, 
ясас 
щисся 
вя 
нятиъя 
олараг 
системляшдиряряк  тягдим  етмяк  мяслящятдир.  Эириш 
щиссясиндя  мювзу  иля  ялагядар  тялябялəрин  билдийи 
цмуми  эириш  беш-алты  ъцмля  васитясиля  (бир  абзас 
щяъминдя)  верилир,  сонра  ясас  мювзу  эениш  шякилдя 
тягдим едилир. Бу щиссядя ясас мювзу ачылмалы, конкрет 
фактларла, 
реал 
щяйатдан, 
ядяби 
нцмунялярдян 
эютцрцлмцш нцмунялярля ясасландырылмалыдыр. Сонда беш-
алты ъцмля (бир абзас щяъминдя) васитясиля мювзуйа йе-
кун вурулмалыдыр. Тялябянин мювзуйа шяхси мцнасибяти 
якс едилмялидир. 
 
 
 
 
 
 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 
 
95 
95 
95 
Нцмуня: 
 
1. Heydər Ялийев Азярбайъан 
 дювлятинин гуруъусудур 
 
Улу  танрынын  Азярбайъана  бяхш  етдийи  Щейдяр 
Ялийев  дярин  зяка,  аналитик  тяфяккцр,  гейри-ади  йаддаш 
вя  эюрцнмямиш  ишэцзарлыьа  малик  олан  дювлят  хадими, 
дцнйанын  гятиййятли  сийасятчиляриндян  бири  олмушдур. 
Онун  бу  сийаси  имиъи  кечмиш  ССРИ-дя  рящбяр 
шяхслярдян  бири  кими,  чалышдыьы  вя  Азярбайъана 
рящбярлик  етдийи  отуз  илдян  артыг  бир  мцддятдя 
формалашмышдыр. 
Щейдяр Ялийев халгын вя дювлятин талейцклц, щялле-
диъи  анларында  бцтцн  мясулиййяти  юз  чийинляриня 
эютцрмяйи,  ян  чыхылмаз  вязиййятлярдя  оптимал  гярар 
гябул  етмяйи  вя  беля  вязиййятлярдян  галиб  кими 
чыхмаьы  баъаран  бир  дювлят  хадими  иди.  Онун  халга 
мцраъиятляриндя,  бир  гайда  олараг,  дювлятин  талейиня 
наращатлыг,  сямимиййят,  ейни  заманда  сяфярбяретмя 
эцъц, мющкям инам якс олунурду. 
Щейдяр Ялийев бцтцн щакимиййяти бойунъа олдугъа 
сямяряли  чалышды.  Азярбайъан  адлы  мющтяшям  бир  ясяр 
йаратды.  Даим  онун  талейи  цчцн  наращaтлыг  кечирди. 
Азярбайъанын  мцстягиллик  йолуна  гядям  гойдуьу 
дюврдя Щейдяр Ялийевдян яввялки игтидар Хязяр дянизи 
нефтинин  бирэя  ишлянмяси  иля  ялагядар  дцнйанын  бир  чох 
апарыъы  дювлятляринин  нефт  ширкятляри  иля  данышыглар 
апарсалар  да,  щеч  бир  нятиъя  щасил  олмамышды.  Щейдяр 
Ялийев ися гыса бир мцддят ярзиндя мцхтялиф дювлятлярля 
Хязярин  нефт-газ  йатагларынын  истисмары  иля  баьлы  21 
мцгавиля  имзалады,  республиканын  игтисадиййатына  60 
милйард  доллар  щяъминдя  сярмайя  гойулмасына  наил 
олду. 

---