Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilə

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"  
82 
чохаланлар  да  тохумла  чохалыр.  Биткилярин  тохумла 
чохалмасыны  билмяк  цчцн  чичяйин  гурулушуну  йада 
салаг. Щяр бир чичяк йастылашмыш, бязян дя габарыг олан 
чичяк  йатаьынын  цзяриндя  йерляшир,  хариъдян  чичяк 
йанлыьы  иля  ящатя  олунур.  Чичяк  йанлыьы  касаъыг  вя 
таъдан  тбарятдир.  Касаъыг  йашыл  рянэли,  бязян  йарпаглары 
битишик  олур.  Щям  лячякли,  щям  дя  каса  йарпаьы  олан 
чичяк  йанлыьы  икигат  чичяк  йанлыьы  адланыр.  Чичяк  таъы 
щям  сярбяст,  щям  дя  битишик  лячякли  олмагла,  чох  вахт 
мцхтялиф  рянэлярдя  олур.  Бу,  тозлайыъы  щяшяраты  ъялб 
етмяк цчцн олан уйьунлашмадыр. (Биолоэийа. 6-7-ъи синиф 
дярслийи. Бакы, 2005, с.87) 
 
3. Publisistik üslub ayrı-ayrı mətbuat – KİV nümu-
nələrinin  dilini  əhatə  edən  ictimai  təfəkkür  formasıdır. 
Buraya  televiziya,  radio, qəzet,  jurnal  və  s. dili daxildir. 
Həm şifahi, həm də  yazılı forması vardır. Əsas cəhətləri 
kütləvilik, aydınlıq, anlaşıqlı olmaqdır. Xalq dilinə yaxın-
dır:  
1.  Nəsimi  rayonunda  Rayon  İcra  Hakimiyyəti  və 
ATİAHİ.
4
  Nəsimi  rayon  komitəsinin  birgə  təşkilatçılığı 
ilə  5  oktyabrda  Beynəlxalq  Müəllimlər  gününə  həsr 
edilmiş təntənəli tədbir keçirilmişdir. 
251  nəfər  qabaqcıl  təhsil  işçisi,  veteranlar  və  haki-
miyyət  nümayəndələrinin  iştirak  etdiyi  tədbirdə  İcra 
Hakimiyyətinin  nümayəndələri,  millət  vəkilləri  və  b. 
iştirak  etmiş,  son  illər  Respublikamızın  bütün  dünyada 
nüfuzunun  artmasından,  ölkə  rəhbərliyinin  təhsilə 
qayğısından bəhs etmişlər. 
2.  Португалийа  милли  командасынын  баш  мяшгчиси 
Паулу Бенту Исраил Футбол Федерасийасынын тяклифини рядд 
                                                 
4
 ATİAHİ – Azərbaycan Təhsil İdarəsi Azad Həmkarlar İttifaqı. 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 
 
83 
83 
83 
едиб.  Бенту  Исраил  йыьмасы  иля  сяфярдя  ойнайаъаглары 
2014-ъц 
ил 
дцнйа 
чемпионатынын 
сечмя 
груп 
гаршылашмасынын 
мартын 
22-дян 
башга 
тарихя 
кечирилмясиня разы олмайыб. О сябяб кими командасынын 
щазырлыг  графикинин  эярэин  олдуьуну  эюстяриб.  Чцнки 
щямин  ойунун  ардындан  Португалийа  йыьмасынын  Бакыйа 
эяляъяйи  планлашдырылыб.  Пиренейлиляр  «Бакы»  клубунун 
тялим-мяшг  базасында  мяскунлашараг,  Азярбайъан 
миллиси  иля  мартын  26-да  Тофиг  Бящрамов  адына  Рес-
публика  стадионунда  кечирəcəkləri  гаршылашмайа  щазырла-
шаъаглар. (525-ъи гязет. 19:01. 2013-ъц ил). 
 
4. MəiĢət üslubu insanların gündəlik məişət danışı-
ğını əhatə edir. Konkret dil göstəricisi yoxdur. Əsas cəhə-
ti  nitqin  sərbəstliyi,  təbiiliyi  və  yığcamlığıdır.  Yalnız 
şifahi  forması  vardır.  Ədəbi  dilin  ən  geniş  yayılmış 
kütləvi üslubudur. Dialoji nitq formasıdır. Nitq etiketləri, 
mimika  və  jestlər  yarımçıq  cümlələr,  söz  cümlələr  bu 
üslub üçün səciyyəvidir. 
Nitq  etiketlərinə  müraciət  etiketləri  (xanım,  cənab, 
əmi, dayı, yoldaş, a bala və s); görüşmə etiketləri (salam, 
xoş  gördük,  axşamın  xeyir,  sabahın  xeyir  və  s);  ayrılma 
etiketləri  (sağ  ol,  xudahafiz,  əlvida,  görüşərik,  görüşənə 
qədər və s.); təbrik etiketləri (gözün aydın, təbrik edirəm 
və s), alqışlar və qarğışlar daxildir: 
 
 
 
 
Nitq etiketlərinə aid nümunələr: 
 
I GörüĢmə etiketləri: 
 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər"  
84 
Salam! Dostum, necəsən? 
Xoş gördük! Qardaşım! 
Sabahın xeyir! və s. 
 
II Ayrılma etiketləri: 
Sağ ol, dostum. 
Xudahafiz, əzizim. 
Gələn görüşə qədər. 
 
III Təbrik etkietləri: 
Təbrik edirəm, bacım. 
Mübarək olsun! 
Novruz bayramınız mübarək olsun! 
Toyunuz mübarək. 
Qələbə gününüz mübarək olsun 
 
5.  Rəsmi-iĢgüzar  üsluba  rəsmi  və  işgüzar 
sənədlərin  dili  daxildir.  Rəsmi  sənədlər  dövlət 
əhəmiyyətli  olur  və  dövlət  orqanları  tərəfindən  tərtib 
edilir,  tarixi  əhəmiyyət  daşıyır.  Hökumət  sərəncamları, 
fərmanlar, əmrlər rəsmi sənədlərdir. 
İşgüzar  sənədlər  dövlət  əhəmiyyəti  daşımır.  Ayrı-
ayrı  insanlara  aid  olur,  çox  zaman  elə  həmin  insanların 
özü tərəfindən hazırlanır. Ərizə, tərcümeyi-hal, protokol, 
akt və s. işgüzar sənədlərdir. 
Göstərilən üslublar ictimai üslublardır. Onları tərtib 
edərkən ədəbi dil normalarına əməl edilməlidir. 
Ayrı-ayrı şəxslərə məxsus olan fərdi üslub da möv-
cuddur.  Fərdi  üslub  bir  fərdin  və  ya  bir  qrupun  şifahi  və 
yazılı  nitqidir.  Daha  çox  bədii  üslubda  özünü  göstərir: 
Məsələn, 
Sabirin dili (üslubu), 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
 
Həcər Hüseynova              "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 
 
85 
85 
85 
Molla Nəsrəddinçilərin dili (üslubu) və s. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
TapĢırıqlar: 
 
1. VerilmiĢ mətn hansı üslubdadır. 
 
… Oktyabrın 10-da Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad 
Həmkarlar İttifaqı Respublika Komitəsinin XVI hesabat-
seçki  konfransı  keçirilmişdir.  Konfransın  iştirakçıları 

---