Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilə
Yüklə 2,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 76 6. Güclü yağış yağır, göy gurultusundan qulaq tutulurdu. 7. Əşrəf əlindəki qəzetlərə baxıb güldü. 8. Uşağın gözləri ulduz kimi parıldayırdı. 9. Aqil çox söz demək istəyir, ancaq babasına cavab qaytara bilmirdi. 10. Güllər atasının sözlərini eşidib, başını aşağı saldı. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 77 77 77 IV. Test tapĢırıqları 1. İsmi birləşmələri seçin. 1. kitabın üzü 2. onun evi 3. dərs oxumaq 4. evə gedəndə 5. yaşıl alma 6. onu görüb a) 1, 2, 5 b) 1, 2, 3 c) 3, 5, 6 d) 5, 6 e) 3, 6 2. Feli birləşmələri seçin. 1. kitabın üzü 2. onun evi 3. dərs oxumaq 4. evə gedəndə 5. yaşıl alma 6. onu görüb a) 3, 4, 6 b) 1, 2, 3 c) 5, 6 d) 4, 5, 6 e) 1, 6 3. I növ ismi birləşmə hansıdır? a) məktub yazmaq b) evə gedən c) odun istisi d) sənin adın e) maraqlı kitab 4. Cümlə üzvləri kimi verilənlərdən biri yanlışdır. a) zərf b) zərflik c) xəbər d) mübtəda e) təyin www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 78 5. Baş üzvləri seçin: a) təyin, xəbər b) mübtəda, xəbər c) xəbər, tamamlıq d) təyin tamamlıq e) mübtəda, tamamlıq 6. Cümlənin sxemi hansı bənddə verilmişdir? Munis dərslərini yaxşı oxuyur. a) b) c) d) e) 7. Sual ədatı ilə düzəlmiş cümlə hansıdır? a) Gəlirsənmi? b) O gələcək? c) Sara necə qızdır? d) Sən nə oxuyursan? e) Yağış yağdı? 8. O dedi: «Biz yoldaşlara kömək etməliyik» cümlə- sinin sxemini göstərin. a) M: «V» b) «V»-m c) M: «V»-m d) M: «V?» e) «V?»-m www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 79 79 79 9. Cümlənin qrammatik əsası nədir? a) təyin, xəbər b) təyin tamamlıq c) mübtəda, xəbər d) mübtəda, təyin e) mübtəda, tamamlıq 10. II dərəcəli üzvlərin də iştirak etdiyi cümlə necə adlanır? a) müxtəsər cümlə b) sadə cümlə c) mürəkkəb cümlə d) geniş cümlə e) adlıq cümlə www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 80 Üslubiyyat və üslubi normalar Ədəbi dildə fikirlər müxtəlif şəkildə, müxtəlif tərzdə ifadə edilir. Həmin ifadə tərzləri dilin üslublarını əmələ gətirir. Üslubları öyrənən şöbə üslubiyyat adlanır. Azər- baycan ədəbi dilinin aşağıdakı üslubları vardır: 1. Bədii üslub fikrin obrazlı, bədii ifadəsinə xidmət edən, emosional nitq formasıdır. Əsas cəhətləri obrazlılıq, emosionallıq, çoxmənalıq, məcazilikdir. Bədii üslubda obrazlılıq naminə mövcud qrammatik normalar pozula bilər. Bədii əsərlərin dili bədii üsluba daxildir: Məsələn, Ağca Bəzi adamların adı özünə yaraşmır. Amma bu qızın adını, elə bil ki, onun gözəl qamətinə, məlahətinə baxıb qoyublar: Ağca! Qubanın ağ alması! Heç tanımayan, bilməyən bir adam da rast gəlsə, yəqin ki, bu qıza başqa bir ad deməz, elə deyər: Ağca! Ağca yaraşıqlı bir qız idi ki, tamaşasından doymaz- dın. Həmişə dik və düz baxan iri ala gözləri, ağ sifətini dairələyən qara saçlar, sakit yeriş və s. Çoxları bu qızı küçədə, məktəb həyətində görəndə baxa-baxa qalırdı. Ağcanın isə bundan acığı gəlirdi. (Mir Cəlal) Körpüsalanlar www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Həcər Hüseynova "Nitqin inkişafına dair praktik məşğələlər" 81 81 81 …Мян учмаг… щей учмаг истяйирдим. Мешяли даьларын, сылдырым гайаларын, диби эюрцнмяйян дяrялярин йанындан гыжылты иля вуруб кечдикъя даща ити учмаг истя- йирдим. Мян сцряти артырдыгъа тез-тез эюрцнцб гейб олан мави цфцгляр дя узаглашырды… Мян щяр шейин неъя амансыз бир сцрятля архада галмасындан алдыьым зювгдян башга щеч ня дуйуб-дярк етмирдим… Ясрляри бир анда вуруб-кечян дащиляря ешг олсун! Яэяр биз корамал кими йерлярдя сцрцняъякдикся, бяс бу дцнйа кимин цчцнмцш? Яэяр биз фярсиз, мящдуд арзуларын ясири олаъаг имишикся, бяс бу язямятли даьлар, бу учурумлу йоллар ня цчцнмцш? Бцтцн мяхлугатын яшряфи олан инсанын ляйагятинин мянасы нядян ибарят имиш? Мян инсан яли, инсан дцщасы иля гайрылмыш машынын эедиб айа чатдыьыны ешитдийим эеъя узун заман йата билмядим. О эеъя мян гярибя бир севинъ, щяйяъан ичиндяйдим. Мян цфцглярин бирдян-биря неъя сцрятля эенишляндийиня щейран олурдум. Мян учмаг, учмаг истяйирдим. (И.Яфяндийев) 2. Elmi üslub elmi təfəkkürün ifadəsidir. Müxtəlif elm sahələrini əhatə edir. Əsas cəhətləri dəqiqlik, kon- kretlik, məntiqilik, terminlilikdir. Mürəkkəb cümlələrdən, sxem və qrafiklərdən çox istifadə edilir: 1. «İlə» bağlayıcısı və «ilə» qoşması omonimdir. Onları bir-birindən fərqləndirmək üçün nəzərə almaq lazımdır ki, bağlayıcı kimi işlənən «ilə» hissəciyini (la, lə) «və» bağlayıcısı ilə, eləcə də vergüllə əvəz etmək olar: Tural ilə Anar qardaşdır.//Tural və Anar qardaşdır. 2. Чичякли биткиляр инкишафынын мцяййян дюврцндя чичяк ачыр, щямин чичяклярдян ичиндя тохумалар олан мейвяляр ямяля эялир. Битки тохумла чохалыр. Демяли, бцтцн чичякли биткиляр, о ъцмлядян, веэетатив йолла Yüklə 2,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|